Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over spionage voor de Turkse overheid via door de Vlaamse overheid erkende moskeeën van het Diyanet-netwerk
Verslag
Het antwoord wordt gegeven door minister Homans.
De heer De Gucht heeft het woord.
De Turkse overheid heeft na de couppoging van 15 juli via Diyanet de opdracht gegeven om een rapport te maken van de verschillende instellingen die verbonden zijn aan de Gülen-beweging. Dat zijn onder andere scholen, liefdadigheidsinstellingen en ngo’s in verschillende landen, waaronder het onze.
We weten dat Vlaanderen 38 moskeeën telt die behoren tot de Diyanet-beweging. Diyanet heeft bevestigd dat dit rapport is verstuurd. In Duitsland heeft de krant Die Welt drie dergelijke rapporten kunnen inkijken. Daaruit blijkt dat er niet alleen wordt gerapporteerd over de Gülen-beweging, maar dat er ook kritische noten zijn opgenomen over mensen die kritisch omgaan met de Turkse overheid, zijnde journalisten of plaatselijke politici.
We weten dat Diyanet oorspronkelijk is opgericht om het seculiere karakter te bewaren maar nu eerder een verlengstuk is van het wij-zijverhaal dat president Erdogan naar voren brengt.
We weten dat minister Crevits, uw collega, van de Turkse vertegenwoordiger een njet heeft gekregen voor de opleiding van een binnenlandse imamopleiding. De vertegenwoordiger argumenteerde dat hij tegen de inmenging is van de Vlaamse en Belgische overheid ter zake.
We weten dat men in het actieplan antiradicalisering streeft naar een betere inbedding en we weten dat dergelijke zaken onder spionage vallen. Minister, hebt u meer informatie over moskeeën in Vlaanderen die zijn ingegaan op deze oproep van de Turkse overheid en van Diyanet?
De heer Janssens heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, ik ben blij met het voortschrijdend inzicht van alvast één partij. Jarenlang waren wij de enige partij die kritische vragen stelde over Diyanet, nu volgt ook Open Vld, al was het nochtans een Open Vld-minister die destijds de eerste Diyanet-moskee in Vlaanderen erkende.
Minister, sinds de mislukte staatsgreep in Turkije voert het Erdogan-regime een hele hetze tegen andersdenkenden, tegen critici, tegen aanhangers van de Gülen-beweging. Via de tentakels van de Diyanet-koepel wordt die hetze nu ook in andere landen voortgezet. Er is sprake van 38 landen waarin 50 rapporten zouden zijn opgesteld van mensen die behoren tot de Gülen-beweging, van critici van Erdogan en dergelijke meer. Dat is natuurlijk een gevolg van de manier van werken. De imams in de Diyanet-moskeeën worden aangesteld en betaald door de Turkse overheid, de preken worden geschreven in Ankara enzovoort.
Nu blijkt dat die imams en de verantwoordelijken in de Diyanet-moskeeën niet alleen de woordvoerders en de propagandisten van Erdogan zijn maar blijkbaar ook zijn geheim agenten, die spionageopdrachten uitvoeren voor de Turkse overheid. En inderdaad, in België zouden er 65 moskeeën zijn die behoren tot de Diyanet-structuur, in Vlaanderen zijn er althans 13 die erkend zijn door de Vlaamse Regering en die jaarlijks samen zo’n half miljoen euro subsidies ontvangen.
Minister, indien men inderdaad vaststelt dat er in die moskeeën spionageopdrachten zijn uitgevoerd voor de Turkse overheid, dan moeten die moskeeën worden gesloten, moet hun erkenning worden ingetrokken en moeten die imams en verantwoordelijken het land worden uitgezet.
Minister, ik vraag u, als bevoegd minister, welke initiatieven u al hebt genomen, wetende dat die spionage-opdracht al enkele maanden loopt, ook in door Vlaanderen erkende moskeeën? Welke initiatieven hebt u genomen?
Minister Homans heeft het woord.
Voorzitter, collega's, het voordeel is dat de vraag redelijk voorspelbaar was. Ik had ze al sinds maandag zien aankomen. Het heeft mij een beetje tijd gegeven om de nodige initiatieven te nemen, los van het feit dat ik die natuurlijk ook al had genomen zonder dat u de vraag had moeten stellen.
U weet hoe de erkenningsprocedure in elkaar zit. Vlaanderen is bevoegd om een erkenning te geven. Vlaanderen is ook bevoegd om een erkenning al dat niet in te trekken. U weet ook hoe de financiering en de subsidiëring van moskeeën gebeurt. Ik lees heel leuke – leuk is veel gezegd – berichten op Twitter van uw partij en van uzelf hoe ik persoonlijk verschillende moskeeën subsidieer. U weet dat dat niet klopt. De Vlaamse overheid subsidieert geen erediensten, geen enkele: geen islam, geen katholieke godsdienst, geen orthodoxe godsdienst, geen protestantse godsdienst enzovoort.
Specifiek wat Diyanet betreft: ik betreur het ten zeerste, mijnheer De Gucht, dat buitenlandse conflicten worden geïmporteerd in onze Vlaamse samenleving. Absoluut. Ik heb het er gisteren nog over gehad met een vriend van Turkse origine die dat ook zei. Hij is hier geboren. Hij is derde generatie. Hij heeft nog een band met Turkije, maar hij vindt het absoluut onaanvaardbaar dat buitenlandse conflicten worden geïmporteerd in onze Vlaamse samenleving.
Wat heb ik ondertussen gedaan? Ik heb een schrijven gericht aan collega Geens, die bevoegd is voor de justitie en voor de Staatsveiligheid. Ik heb hem uitdrukkelijk gevraagd wat de visie is over de berichtgeving. Ik tast een klein beetje in het duister, net zoals u. Ik lees de media. Is dit waar, is dit niet waar? Wat is de visie van de staatsveiligheid? Ik heb tegelijkertijd ook een schrijven gericht aan de Moslimexecutieve, die instaat voor de erkenningsaanvragen. Zij moeten de aanvragen op mijn bureau doen belanden. Ik heb de Moslimexecutieve naar haar visie gevraagd. Ik heb tegelijkertijd ook gevraagd aan de provinciebesturen die instaan voor de goedkeuring van de jaarrekening en bij afgeleide ook de subsidiëring van de erkende geloofsgemeenschappen, om de vertegenwoordigers van de verschillende moskeeën in hun provincie samen te roepen om te vragen naar hun visie. Ik heb vandaag ook nog getelefoneerd met de ambassadeur van Turkije in België met de vraag om een dringend gesprek. Ik denk dat dat absoluut noodzakelijk is.
Als natuurlijk uit alle vragen die ik nu heb gesteld, blijkt dat er wel degelijk problemen zijn, dan zal ik onverwijld – ik weet dat voor mijn partij het woordje ‘onverwijld’ niet altijd een gemakkelijk woord is – overgaan tot intrekking van de erkenningen als dat moet.
Mijnheer De Gucht en mijnheer Janssens, ik wil duidelijk zeggen – vooral tegen de heer Janssens – dat ik deze legislatuur nog geen enkele moskee heb erkend. Mijnheer Janssens, u schrijft elke dag op Twitter dat ik er 45 heb erkend. Quod non. Ik heb er nog geen enkele erkend. Wat heb ik wel gedaan? Ik heb een aantal aanvragen gekregen en ik heb die onverwijld teruggestuurd naar de Staatsveiligheid omdat het advies voor mij onvoldoende was. Ik hoop dat het voltallig Vlaams Parlement hierachter kan staan, want ik doe een oproep aan de moskeeën die in dezen geviseerd zijn om zich uitdrukkelijk te distantiëren van wat nu wordt genoemd. Ofwel wil men deel uitmaken van onze samenleving, ofwel niet, maar de toekomst is samen, of de toekomst is niet. (Applaus bij de N-VA)
Minister, ik dank u voor uw antwoord.
Minister, ik zou voorstellen dat u een vraag stelt aan minister Geens. Voor een erkenning kan plaatsvinden, moet er immers een ruime doorlichting van de moskee gebeuren, zoals u ook aangaf. Ik denk dat het een goede zaak zou zijn, mochten de Diyanet-moskeeën opnieuw worden doorgelicht door de minister.
Ik roep ook minister Crevits op om blijvend werk te maken van een Vlaamse imamopleiding. Dit is heel belangrijk. Imams moeten mensen zijn die hier worden opgeleid, die volgens de waarden en normen die hier heersen, weten hoe religie en maatschappij ten opzichte van elkaar staan.
Daarnaast hoop ik…
… dat ik kan afsluiten.
Voorzitter, u komt graag tussen, ik weet dat.
Neen, ik hou de tijd in de gaten.
Daarnaast hoop ik dat u werk maakt van de erkenning van nieuwe moskeeën, op voorwaarde dat ze zich houden aan de regels zoals decretaal vastgelegd, namelijk dat ze zich houden aan de Grondwet en de imams de inburgeringscursus doorlopen. Het is heel belangrijk dat we ervoor zorgen dat we een islam hebben die ingebed is onze samenleving. Daar moeten we werk van maken.
Mijnheer De Gucht, uw spreektijd is om. U moet geen misbruik maken. U kunt straks uw verhaal afmaken.
De heer Janssens heeft het woord.
Minister, u hebt met uw antwoord vooral aangetoond dat het met de controle op de erkende moskeeën helemaal mank loopt. De Vlaamse overheid erkent moskeeën zodat ze weet wat er gebeurt en zodat ze er controle op kan uitoefenen. Al maandenlang – sinds september volgens de berichtgeving – zijn er spionageopdrachten lopende in die moskeeën, ook in de door de Vlaamse Regering erkende moskeeën. Niemand weet blijkbaar ergens van. Er wordt geen enkele actie ondernomen. Pas nu, nu we hier vragen stellen, schrijft u een briefje naar deze of gene, doet u een telefoontje naar deze of gene, en daarmee is het probleem alweer opgelost.
Het Turks regime dat in de Diyanet-moskeeën die door de Vlaamse overheid erkend zijn de lakens uitdeelt, schendt de mensenrechten aan de lopende band. Wat hebt u in hemelsnaam nog nodig om die erkenning in te trekken? Een van de erkenningscriteria is dat men de mensenrechten moet naleven en onderschrijven. Dat gebeurt helemaal niet en wordt met de voeten getreden. Bent u van mening dat er aan de erkenningscriteria momenteel nog wordt voldaan?
Mevrouw Sminate heeft het woord.
Minister, deze discussie bewijst voor mij het belang van de strenge procedure tot erkenning van de moskeeën, maar vooral ook het belang van controle op wat er in reeds erkende moskeeën gebeurt. Het is evident dat er zo snel mogelijk opheldering moet komen over vermeende spionagepraktijken. Mijnheer Janssens, u weet heel goed dat dit de bevoegdheid is van de federale overheid. De minister hier verwijten dat ze al maanden op haar lauweren rust, is absoluut flauwekul.
Minister, ik wil heel duidelijk zijn. Als er effectief spionagepraktijken gebeuren, dan kan er geen sprake zijn van nieuwe erkenningen. Daarmee ga ik akkoord. Als in erkende moskeeën dergelijke praktijken gebeuren, dan moet die erkenning worden ingetrokken. (Applaus bij de N-VA)
De heer Kennes heeft het woord.
Artikel 4, 6°, van het besluit over de erkenningen is heel duidelijk: respect voor de Grondwet, respect voor de mensenrechten. Ook de autonomie van een moskee valt daaronder, maar als het over politiek gaat en als men daarvan gebruik zou maken om mee te werken aan praktijken die een schending van de mensenrechten tot gevolg hebben, dan kan dat uiteraard niet en dan moet er opgetreden worden.
Ik ben tevreden met het antwoord van de minister dat ze al de nodige contacten heeft gelegd met de minister van Justitie, de Moslimexecutieve, de provincies en de ambassadeur van Turkije. Hij moet opheldering in dit dossier kunnen brengen. Minister, kunt u ons op de hoogte houden van de stappen die gezet worden? We zijn allemaal erg bekommerd om de berichten die ons hebben bereikt over mogelijke spionage en verklikking. Problemen importeren, kan niet. We willen hier een harmonieuze samenleving. Die moet gestoeld zijn op basis van dialoog, onze waarden en democratie. Iedereen moet zich daarachter scharen.
Mevrouw Kherbache heeft het woord.
Minister, het probleem van buitenlandse invloed op moskeeën hier is niet nieuw. Anderhalf jaar geleden hebben we aan de regering gevraagd om komaf te maken met invloeden uit Saoedi-Arabië en Turkije. Herhaaldelijk hebben we daar vragen over gesteld. Telkens krijgen we hetzelfde antwoord: ik heb een brief geschreven naar Staatsveiligheid en het is een federale bevoegdheid.
U geeft nu opnieuw hetzelfde antwoord. Minister, in plaats van u te verschuilen achter andermans bevoegdheden, kunt u aangeven wanneer u eindelijk tot actie overgaat? Iedereen is het erover eens dat wat er nu gebeurt, onaanvaardbaar is.
Mijnheer De Gucht, ik heb contact gehad, zowel telefonisch als per brief, met federaal minister Geens over deze actuele kwestie, en over de al dan niet erkenning van Dyanet-moskeeën die nu al een erkenning hebben, zodat die kunnen worden doorgelicht. Het gaat niet over het toekennen van een extra erkenning van de dossiers die op mijn tafel zijn beland, en die ik onmiddellijk heb teruggestuurd naar het federale niveau met de boodschap dat het advies absoluut ontoereikend is.
Mijnheer Janssens, ik heb liever een erkende moskee, dan een niet-erkende moskee. U kunt natuurlijk zeggen dat de Vlaamse overheid bevoegd is voor de erkende moskeeën en daarin hebt u gelijk. Ik heb u net proberen uit te leggen hoe de bevoegdheidsverdeling precies in elkaar steekt. Het is beter dat je als overheid nog enige controle hebt. U pleit misschien liever voor garagemoskeeën enzovoort, maar ik ben daar geen voorstander van. Ik heb 43 dossiers op mijn bureau gekregen en die heb ik onverwijld teruggestuurd naar het federale niveau vanwege het ontoereikende advies van de Staatsveiligheid.
Mijnheer Janssens, als u zegt dat ik nu in actie ben geschoten omdat ik had voorspeld dat u hierover een actuele vraag zou stellen, dan vergist u zich. Ik ben daar al meer dan een jaar mee bezig, niet alleen met deze problematiek, maar met de problematiek tout court van de erkenning van moskeeën. Ik herhaal mijn oproep aan alle moskeeën die worden geviseerd, om zich publiekelijk… Het is hun taak om dat te doen. De overheid kan heel veel doen en we zullen ingrijpen als het nodig is. Maar ik lanceer heel openlijk en duidelijk een oproep aan de moskeeën die zich geviseerd voelen en geviseerd worden om zich openlijk en publiekelijk te distantiëren van de praktijken die nu worden geïnsinueerd. Ofwel wil men deel uitmaken van onze Vlaamse samenleving, ofwel niet. Maar de toekomst is samen, of is niet samen. Dat is een heel duidelijke keuze.
Ik heb gevraagd om onmiddellijk, per kerende een antwoord te bezorgen aan alle instanties die ik daarnet heb opgesomd. Indien nodig, zal ik onverwijld overgaan tot de intrekking van hun erkenning. (Applaus bij de N-VA)
In het verleden was de Turkse samenleving een seculiere samenleving, en die is nu aan het evolueren naar een autocratische samenleving met Dyanet als de manier om via religie de buitenlandse diaspora onder het bewind van Ankara te krijgen. We moeten er alles aan doen om duidelijk te maken dat we enerzijds met dergelijke zaken niet akkoord gaan, maar anderzijds mensen die gelovig zijn en hier wonen, willen inbedden in onze samenleving, met het ondersteunen van onze waarden en normen, zodat ze de vrijheden die vasthangen aan de democratie, ten volle kunnen beleven en uitoefenen.
Ik vraag me vaak af wat er allemaal moet gebeuren in Turkije voor men er in dit parlement van doordrongen is dat de mensenrechten daar aan de lopende band worden geschonden.
Minister, samen met uw partij trekt u alweer de paraplu open en u verwijst naar het federale niveau. Maar u en u alleen bent verantwoordelijk voor de intrekking van de erkenning van die moskeeën. Als er op dit moment wordt vastgesteld dat daar spionageactiviteiten zijn, als men weet dat die Dyanet-moskeeën vallen onder het Turkse Erdoganregime, dat tienduizenden militairen, rechters en oppositiemensen de voorbije maanden in de gevangenis heeft gesmeten, als men weet dat de imams in die moskeeën op de payroll van Erdogan staan en dat ze alleen maar campagne en propaganda voeren voor Erdogan, wat hebt u dan nog meer nodig om nu eindelijk de erkenning van die moskeeën in te trekken? (Applaus bij het Vlaams Belang)
De actuele vragen zijn afgehandeld.