Verslag plenaire vergadering
Verslag
Bespreking
Dames en heren, aan de orde is het voorstel van resolutie van Jos De Meyer, Jelle Engelbosch, Francesco Vanderjeugd, Sabine Vermeulen, Bart Dochy en Sofie Joosen betreffende de schaalverandering en differentiatie in de land- en tuinbouwsector.
De bespreking is geopend.
De heer De Meyer heeft het woord.
Voorzitter, collega’s, de commissie Landbouw keurde unaniem een voorstel van resolutie goed over schaalverandering en differentiatie. In ons voorstel van resolutie wordt de focus gelegd op schaalverandering, nieuwe businessmodellen en het creëren van toegevoegde waarde. Schaalvergroting is niet langer het enige standaardantwoord. Maatwerk is het uitgangspunt.
Naar aanleiding van een vraag om uitleg van mij in de commissie beslisten we samen met de collega’s om schaalverandering en differentiatie onder de loep te nemen. Naast een aantal gedachtewisselingen met wetenschappers, landbouworganisaties, de administratie en de minister, ging de commissie ook de boer op: een werkbezoek over schaalverandering in Noord-Nederland en een werkbezoek over differentiatie in Oost-Vlaanderen. Die gesprekken hebben dit voorstel van resolutie mee geïnspireerd.
Vandaag is schaalvergroting niet de enige mogelijke piste voor land- en tuinbouwbedrijven om toegevoegde waarde te creëren. Schaalvergroting kan uiteraard, maar vooral schaalverandering en het vinden van een aangepast businessmodel zijn de opdracht. Keuzevrijheid is een intrinsieke eigenschap van de ondernemer. Elk bedrijf moet een businessmodel op maat kunnen realiseren. Van de overheid wordt verwacht dat ze die verschillende modellen op een evenwaardige manier benadert.
Onze land- en tuinbouwbedrijven zijn zeer divers. Het is de land- en tuinbouwondernemer die zelf moet beslissen welke richting hij met zijn bedrijf uit wil. Schaalvergroting is nooit een doel op zich, maar soms wel een bewuste keuze om de kosten per geproduceerde eenheid te drukken. Verbreding, nichemarkten, biobedrijf, korte keten en hoevetoerisme zijn even valabele keuzes. De overheid moet die managementkeuze respecteren door gelijkwaardige ondersteuning te bieden. Bij elke keuze zal innovatie een belangrijke factor zijn om het succes te bepalen van het gekozen bedrijfstype.
Ik dank alle collega’s van meerderheid en oppositie voor de boeiende gesprekken en de uiteindelijke unanieme goedkeuring van dit voorstel van resolutie in de commissie.
De heer Engelbosch heeft het woord.
Ik sluit mij aan bij de woorden van collega De Meyer. We willen met dit voorstel van resolutie een andere weg inslaan: schaalverandering hoeft, anders dan in het verleden, niet gelijk te zijn aan schaalvergroting. We stellen vandaag in de landbouwsector vast dat het niet zelden de kleinschalige en vernieuwende projecten zijn die beter bestand zijn tegen de landbouwcrisis die vandaag hevig woedt. Zij kunnen vandaag beter het hoofd boven water houden dan de grote bedrijven of de bedrijven die al jaren- en decennialang via schaalvergroting hun bedrijf gaande proberen te houden.
Voor onze fractie was het uitermate belangrijk dat in het voorstel van de resolutie werd erkend dat het Vlaams Landbouwinvesteringsfonds (VLIF) toch vaak belemmerend is voor net die sectoren die collega De Meyer zonet heeft opgesomd om steun te krijgen. We erkennen dat probleem in dit voorstel van resolutie en we vragen aan de regering om te onderzoeken wat die barrières precies zijn en hoe die weggewerkt kunnen worden. Ik kijk hoopvol uit naar wat de regering gaat doen met dit aspect van het voorstel van resolutie.
De heer Vanderjeugd heeft het woord.
Namens onze fractie wil ik ook uitdrukking geven aan onze dankbaarheid voor de goede samenwerking om tot dit voorstel van resolutie te komen. Vanuit Open Vld zijn we zeer tevreden met het voorliggende voorstel van resolutie. Het is het resultaat van veel en constructief denkwerk om een kader te ontwikkelen waarbinnen we de land- en tuinbouw in Vlaanderen in de toekomst graag zien evolueren. Ook in deze oefening zal maatwerk centraal staan. Onze land- en tuinbouw is de laatste jaren sterk geëvolueerd, en daar moeten wij vanuit het beleid aan tegemoetkomen met een passend beleidskader. Vandaag moeten we vooruit kijken. De landbouw is hoogtechnologisch, innovatief, gespecialiseerd en kapitaalsintensief, en krijgt te maken met allerhande maatschappelijke eisen, nota bene in een economisch risicovol, gemondialiseerd en weerkundig wispelturig klimaat.
In tegenstelling tot vroeger is de landbouw van morgen niet per definitie gericht op schaalvergroting. Elke boer of tuinder zal moeten zoeken naar het model dat voor hem of haar leidt naar de meeste toegevoegde waarde. De titel van het voorstel van resolutie vat de essentie samen en is dan ook zeer toepasselijk: schaalverandering en differentiatie!
Verder moeten we oog hebben voor alle opportuniteiten, zowel die van de reguliere landbouw als die van de biolandbouw. Daarnaast mag biotechnologie niet het slachtoffer worden van een overdosis emo, maar moet het onderwerp op wetenschappelijke gronden worden beoordeeld. Samenwerking is cruciaal voor de toekomst en vormt een rode draad in dit voorstel van resolutie.
Via producentenorganisaties en ketenoverleg willen we de positie van de land- en tuinbouwer steviger maken in een vrije markt om zo te garanderen dat iedere actor een eerlijk deel van de koek krijgt. Zo ook tussen onze boeren en loonwerkers. Die laatste groep wordt vaak vergeten, terwijl hij een belangrijke rol speelt bij schaalvergroting, aangezien hij een deel van de taken via uitbesteding op zich neemt.
Naast die expliciete aandacht voor loonwerk, zijn we vanuit Open Vld nog blij met twee bijzondere aandachtspunten. In de eerste plaats de vraag om land- en tuinbouwbedrijven te integreren in de vereenvoudigde kmo-portefeuille. Die kmo-portefeuille is belangrijk voor tastbare innovaties op het terrein. Die zijn op hun beurt weer belangrijk om te kunnen differentiëren en toegevoegde waarde te creëren. Ik hoop dat de minister, die hier weliswaar vandaag niet aanwezig is, snel een overeenkomst met haar collega Muyters vindt inzake de financiering.
Ten tweede waren we ook expliciet vragende partij voor de uitbouw van een beleid inzake stadslandbouw. Dat is integraal in dit voorstel van resolutie opgenomen. Heel wat zaken zoals nieuwe technologieën kunnen de stadslandbouw bevorderen. Daar zijn we absoluut tevreden over.
Nog altijd bestaan er te veel hardnekkige clichés over de land- en tuinbouw. Nog altijd wordt er te veel naar het verleden gekeken en te weinig naar de toekomst. Als je weet dat de sector in de jaren 80 drie vierde van het EU-budget opslorpte en in 2020 amper nog amper 33 procent van het EU-budget zal vertegenwoordigen, hebben we alvast een voorbeeld van een sector die niet alleen aanziet tegen een mammoetbesparing, maar ook tegen een totale ommekeer van de besteding van de financiële middelen.
Kortom, met dit voorstel van resolutie schetst het Vlaams Parlement de contouren van een vernieuwd land- en tuinbouwbeleid waarvan we alleen maar kunnen hopen dat het onze boeren leidt naar meer maatwerk, differentiatie, toegevoegde waarde maar vooral een leefbare land- en tuinbouw. In ruil krijgen wij een duurzame en rendabele landbouw terug. In die overtuiging zal de Open Vld-fractie dit voorstel van resolutie maar al te graag steunen.
De heer Sintobin heeft het woord.
Ik heb de voorbereiding en totstandkoming van dit voorstel van resolutie niet van nabij meegemaakt maar ik wil hier vandaag toch mijn steun uitspreken aan de indieners, vooral omdat de uitgangspunten ervan bijzonder belangrijk zijn. We zijn eindelijk tot het besef gekomen dat schaalvergroting niet de enige remedie is om de land- en tuinbouwcrisis tegen te gaan. We moeten ook de nodige aandacht besteden aan alle nichemarkten en bijvoorbeeld ook aan biolandbouw en dergelijke. De indieners stellen in het voorstel van resolutie en zeker in hun vragen gedetailleerde vragen aan de Vlaamse Regering. Wij kunnen ons daar volledig achter scharen en ik verwijs naar het betoog van de heer Engelbosch over de evaluatie van het VLIF en naar de accenten die de heer Vanderjeugd gelegd heeft namens zijn fractie.
Wij gaan het voorstel van resolutie zeker steunen en ik wens de indieners te feliciteren.
Mevrouw Robeyns heeft het woord.
Dit voorstel van resolutie behandelt een belangrijk aspect van de toekomst van onze land- en tuinbouw. Er worden vooruitstrevende punten aangehaald, vooral wat betreft het VLIF verlaat het de gebruikelijke paden. Dat is wat we moeten doen als we onze land- en tuinbouwers een langetermijnperspectief willen geven.
Daarnaast, dat wou ik nog even aanhalen, is het belangrijk dat we als politici de vaste paden moeten durven verlaten. We moeten durven praten en denken over overproductie; als we de toekomst van de landbouwers willen veiligstellen, moet de afbouw van de productie en de begeleiding daarbij een aandachtspunt zijn.
Tot slot had ik in de commissie samen met de heer Caron een amendement ingediend omdat we in het oorspronkelijke voorstel van resolutie weinig of niets terugvonden over de impact van de landbouw op de biodiversiteit in ons landschap. We hebben samen met de collega’s van de meerderheid een compromis gevonden waardoor we het voorstel van resolutie hebben goedgekeurd en ook vandaag zullen goedkeuren.
De heer Caron heeft het woord.
Het is een genuanceerd voorstel van resolutie van de meerderheid. Het is heel doordacht. Zoals collega Robeyns terecht opmerkt, wordt de problematiek van de schaalgrootte en -vergroting niet uit de weg gegaan maar worden er instrumenten ingezet om een leefbare schaal te creëren. Maar men gaat niet echt in tegen de dreigende tendens van overnames door ‘aggregatoren’. Dat betreuren we namens onze fractie wel een beetje. Maar wat erin staat is oké. Er ontbreken wel een paar dingen.
Niettemin kunnen we ook waardering hebben voor de houding van de meerderheid om vooral voor de aandacht voor biodiversiteit en landschap, zoals mevrouw Robeyns zegt, samen te komen tot een kleine amendering van de tekst in de commissie. Daarom zullen we dit voorstel van resolutie graag goedkeuren. We danken voor de bereidwilligheid van de meerderheid.
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
De bespreking is gesloten.
We zullen straks de hoofdelijke stemming over het voorstel van resolutie houden.