Verslag plenaire vergadering
Verslag
De heer Van Grieken heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, ik heb nog nooit zo moe het spreekgestoelte in het parlement beklommen, want ik ben nu 39 uur aan een stuk wakker omdat ik de Amerikaanse verkiezingen wilde meemaken.
Je voelde het, dat was een historisch moment. De verkiezing voor de president van Amerika is toch het hoogtepunt en het feest van de democratie. Maar als ik hier rondkijk in het halfrond, naar de meerderheid en de linkse oppositie, dan zie ik alleen maar verdrietige en verzuurde gezichten. (Rumoer)
Collega’s, ik heb mijn vraag nog niet gesteld en u bent al nerveus. Ik vraag me af hoe het kan dat u zo gepikeerd reageert. U begint direct te roepen. Hoe komt dat toch? Het is logisch, niet? De Amerikaan heeft helemaal niet gestemd zoals jullie op jullie partijbesturen hadden besloten, of op de redacties van verschillende mediakanalen. Die burger heeft iets anders gedaan dan de politieke elite in het Westen heeft besloten dat ze hadden moeten doen.
Die kloof tussen de gewone man en vrouw en de politieke elite die in ivoren torens zit, is nog nooit zo groot geweest. Ook u, minister-president, had het niet verwacht. U hebt openlijk partij gekozen voor Clinton. Zij was uw favoriet. U hebt in de krant openlijk gezegd dat u op Clinton zou stemmen.
Dan rest me maar een vraag: wat nu? Wat is uw reactie als minister-president en als vertegenwoordiger van de Vlaamse Regering?
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Had ik in de VS gewoond, dan had ik heel graag op Michelle Obama gestemd. Helaas was ze geen kandidaat.
Ik heb vandaag gereageerd als minister-president: de kiezer heeft gesproken, de democratie heeft gewerkt, er is een president verkozen. Ik heb hem ook gefeliciteerd en een sterke ambtstermijn toegewenst. Ik heb eraan toegevoegd dat ik aangenaam verrast was door de toon van zijn eerste toespraak, die in de verzoenende richting ging, die wegging van de naar mijn smaak – en ik neem aan naar de smaak van velen onder u – veel te bitse en bijwijlen gemene campagne, een zeer persoonlijke campagne die veel te weinig over de inhoud ging en die wat mij betreft, er soms over was.
Ik heb begrepen dat Donald Trump een verzoenende hand heeft uitgestoken in het binnenland. Wat mij vooral interesseert, en dat beklemtoon ik ook, is het buitenlands beleid. Er ontstaat een risico op een zeker isolationisme of protectionisme. We zijn van oudsher sterke bondgenoten. Amerika is een sterke democratie. Ook wij huldigen heel sterk de democratische waarden. We zijn verbonden met elkaar door de NAVO. Maar we kennen de uitspraken van Donald Trump over de NAVO, die vindt dat dat een verbond is waarbij de Amerikanen betalen voor de Europeanen en dat hij dit geen goede zaak vindt. Dit is een boodschap voor de Europese Unie die niet fout kan worden begrepen als ze ook in daden wordt omgezet. Er moet dus werk worden gemaakt van een Europese defensiegemeenschap.
De heer Trump heeft zich bij mijn weten niet rechtstreeks over het TTIP uitgelaten, maar wel over het North American Free Trade Agreement (NAFTA) en het Trans-Pacific Partnership (TPP). Hij is daar zeer sceptisch over geweest. We weten ook dat Hillary Clinton zei dat ze niet in het spoor van Obama zou treden. Ik hoop in alle geval dat de vrijhandel blijft bestaan. De Verenigde Staten zijn een zeer belangrijke handelspartner, de zesde grootste exportmarkt voor Vlaanderen wereldwijd en de grootste investeerder, ook groter dan elk Europees land, in Vlaanderen sinds decennia. Ik hoop dat de handelsbetrekkingen kunnen blijven en dat ook daar de soep niet zo heet wordt gegeten als ze wordt opgediend. Ik hoop dat we in alle redelijkheid en vriendschap goede partners zijn die verder werk maken van een stevig bondgenootschap op alle vlakken, ook op handelsvlak.
Minister-president, ik dank u voor uw constructief antwoord. Ik ben blij dat u toch een beetje bent gekeerd en dat u hebt ingezien dat die Clinton toch niet de beste keuze was om publiekelijk mee te koketteren.
De vraag blijft of u wel zeker bent dat Vlaanderen mee is met uw beleid. Ook in Amerika hebben we gezien dat het niet de bekrompen of domme mensen waren die op president Trump hebben gestemd, maar de gewone arbeider die zijn job kwijt is omdat een multinational een plant sluit en er een opent in een ander land. Dat kennen we van hier, minister-president. Ford Genk kreeg subsidies van de Vlaamse overheid en werd gesloten. Met Europese subsidies, ons belastinggeld, werd er een nieuwe fabriek geopend in Turkije, en de mensen in Genk stonden op straat. Bent u wel zeker dat Vlaanderen mee is? Anders denk ik dat u geconfronteerd zult worden met een opstand van de gewone man en vrouw tegen de elite. Mark my words: vandaag de VS, morgen Europa en Vlaanderen.
De heer Van Overmeire heeft het woord.
Het is inderdaad voor velen een verrassend verkiezingsresultaat. Er zijn ook heel veel emotionele reacties. Een en ander heeft misschien ook te maken met de berichtgeving die we krijgen in Europa over een toch ver afgelegen land en een complex land als de Verenigde Staten.
De minister-president heeft al gezegd dat het een belangrijk land is, een land waarmee we als Europeanen belangrijke en historische banden hebben. Het is de ruggengraat van de NAVO. Op het ogenblik dat de Verenigde Staten niet meer zouden meedoen, theoretisch, hebben we echt wel een probleem. Het is ook het enige land waar altijd naar wordt gekeken als er internationaal moet worden ingegrepen. Het is zaak om die uitstekende historische banden die we hebben, te bewaren. Onze reacties moeten ook in die lijn liggen. We moeten verder inzetten op goede, vriendschappelijke banden met de Verenigde Staten. Alle reacties die niet in die richting gaan, zouden misschien wel kunnen leiden tot een soort van selffulfilling prophecy, waarbij we landen op een punt dat we helemaal niet willen. Ik steun ten volle de woorden van de minister-president, die absoluut in die richting gaan.
De heer Van den Heuvel heeft het woord.
Het is inderdaad een verrassend resultaat, maar het is wat het is. We moeten dat respecteren. We moeten absoluut niet aan paniekzaaierij doen, maar er op een waakzame manier mee omgaan. Ik ben het er absoluut mee eens dat we decennialang een goede band hebben met de Verenigde Staten. Vanuit dat positieve verleden moeten we daar samen in de toekomst aan werken, maar op een waakzame manier.
Een tweede les die we uit de resultaten moeten trekken – en laat me duidelijk zijn dat het verhaal van Trump absoluut niet dat van mijn partij is –, is dat we dat signaal, ook na de brexit, moeten oppikken. Er is een gevoel van onbehagen bij velen in onze maatschappij. We moeten daar meer dan ooit een antwoord op vinden. Politici moeten echt leiderschap tonen. Ze moeten niet alleen de angst voeden, maar een antwoord geven op de angst bij de mensen. Ze moeten dat doen door duidelijke taal te spreken, antwoorden te geven, meer rechtvaardige fiscaliteit, creatie van jobs. Een duidelijk antwoord ook op migratie en de klimaatuitdagingen. Dat is wat de mensen van ons verwachten.
De heer Daems heeft het woord.
Mijnheer Van Grieken, Vlaanderen is Amerika niet, en gelukkig maar. Ik zou de heer Trump willen citeren twintig jaar geleden toen hij de vraag kreeg of hij ooit voor president zou runnen. Hij antwoordde: “Als ik dat doe, zal ik dat doen als republikein, want de republikeinen zijn zo stom dat ze ongeveer alles zullen slikken, elke leugen, en je zou versteld staan van het resultaat.” Het is nog waar ook.
Dus, Vlaanderen is Amerika niet, gelukkig maar.
Dit heeft wel geleid tot een campagne gebaseerd op racisme, seksisme en protectionisme en dat is heel verwerpelijk. Het resultaat is wat het is, minister-president, de democratie heeft in de Verenigde Staten gesproken. The proof of the pudding is in the eating, en we zullen het ermee moeten doen. U weet dat men in de Verenigde Staten een halve democraat heeft gekozen voor de prijs van twee republikeinen. Dat klinkt gek, maar je weet nooit met die mens.
Dit gezegd zijnde, moeten we als een volwassen regio, als een volwassen land een volwassen relatie opbouwen met dit grote land dat een grote handelspartner is. Ik denk dat de lijn die u hier uitstippelt de juiste is. Als eenmaal de pagina van de verkiezingen is gekeerd, moeten de zaken verder gaan. Alleen, mijnheer Van Grieken, zal Vlaanderen dat tegen uw zin doen op basis van een openheid en niet op basis van een geslotenheid, op basis van vrijhandel en niet op basis van protectionisme. (Applaus bij de meerderheid)
De heer Vanbesien heeft het woord.
Ik heb vannacht met ontgoocheling naar de televisie gekeken. De verkiezing van Trump is slecht voor de wereld, slecht voor de economie, slecht voor het klimaat. Hij heeft inderdaad, zoals de heer Daems ook heeft gezegd, mensen beledigd en gestigmatiseerd. En neen, mijnheer Van Overmeire, dat ligt niet aan de media, dat is hoe hij het zelf als presidentskandidaat heeft gedaan. Kortom, he is not my kind of guy, maar hij is wel tot president verkozen volgens de democratische spelregels die daar gelden en dus moeten we hem respecteren in zijn functie en dan zullen we ook doen.
Ik denk wel dat we hierin een wake-upcall moeten horen voor onze democratie. In die zin, minister-president, moet uw antwoord meer inhouden dan de hoop dat de handel met Europa kan worden voortgezet. Ook hier waar onvrede heerst, ook in Europa, moeten we zorgen voor perspectief en kansen, voor jobs voor iedereen, voor goed onderwijs, voor propere lucht en – waarom niet, mijnheer Van den Heuvel – voor een eerlijke fiscaliteit, voor democratische mogelijkheden voor iedereen om mee te kunnen spreken en te beslissen over het beleid. Dat is het antwoord dat wij ook in Vlaanderen moeten geven op het ongenoegen. (Applaus bij Groen)
Mevrouw Turan heeft het woord.
De verkiezingen zijn een feit en inderdaad, de kiezer heeft gesproken. Verschillende collega’s hebben al een beschouwende inleiding gegeven. Er zijn voordelen, er zijn nadelen, er zijn mensen die voor Trump zijn en er zijn mensen die tegen hem zijn maar daar draait het voor mij vandaag niet om. Wanneer we onze connecties en handelsakkoorden bekijken, staan er twee zaken op de agenda met een zekere sense of urgency. Minister-president, u hebt zelf al verwezen naar het vrijhandelsakkoord TTIP dat de facto stil en in coma ligt. U zegt dat Trump daar niets over heeft gezegd, maar ik heb gehoord dat hij ertegen is, hij is tegen alle handelsakkoorden. Hij wil de bestaande akkoorden heronderhandelen en geen nieuwe akkoorden sluiten, althans niet op de manier waarop dat tot nu toe gebeurde. Minister-president, hoe ziet u dit verder evolueren? Zult u ook van de gelegenheid gebruikmaken om eerlijkere handelsakkoorden te vragen?
Het is belangrijk dat in die handelsakkoorden rekening wordt gehouden met milieudoelstellingen. Ik maak me grote zorgen over de uitspraken van Trump over de klimaatdoelstellingen en -problemen. De opwarming van de aarde zou door de concurrenten verzonnen zijn om Amerika erbij te lappen. Hij wil ook verder investeren in fossiele brandstoffen. Minister-president, ik denk dat u zich samen met uw administratie moet voorbereiden op duurzame handel.
Deze vraag wordt aangewend om het binnenlands debat te voeren. Binnenkort krijgen we nog de kans om dat te doen en op dat moment wil ik gerust ingaan op alle voorzetten die hier worden gegeven. Alleen is het tijdsbestek te kort om op al die zaken in te gaan.
De Vlaamse Regering gaat door met haar inclusief beleid dat geen onderscheid maakt tussen mensen en dat gaat voor jobgroei en welvaart. Er zijn meer mensen aan het werk, er zijn minder faillissementen en de groei trekt aan. In onze internationale contacten zullen we een open koers blijven varen en ons niet afsluiten. Vlaanderen leeft als een zeer open handelsnatie van de internationale handel. Dat is zo sinds de middeleeuwen met de Hanzesteden.
Ik ben een beetje verrast dat uiterst links en uiterst rechts tegen de vrijhandel zijn. Er worden wel pleidooien gehouden voor vrijhandel uit bezorgdheid om mooie vrijhandelsakkoorden te sluiten. Collega’s van sp.a, mevrouw Turan, uw geestesgenoot Paul Magnette heeft gezegd dat CETA een standaardakkoord is, een norm, een contract, een verdrag dat rekening houdt met duurzaamheid en met al onze standaarden op het vlak van arbeid, milieu, productveiligheid en dat grote nieuwe standaarden zet.
We gaan die weg op.
Wat het wordt met de Verenigde Staten, kan niemand voorspellen. Het debat is naar mijn aanvoelen veel te weinig over de inhoud gegaan bij die Amerikaanse verkiezingen. We hebben wel kunnen vaststellen dat de heer Trump – en ik druk me voorzichtig uit – zeer sceptisch staat tegenover vrijhandelsakkoorden. Hij heeft zich expliciet uitgesproken over NAFTA en TPP. Ook mevrouw Clinton heeft gezegd dat ze de lijn met betrekking tot TTIP niet wou doortrekken. Dus er ontstaat een nieuwe situatie.
Om een verdrag te sluiten, moet men met twee partijen zijn. Ik blijf erbij dat wij er belang bij hebben om te komen tot een goed evenwichtig handelsakkoord dat gaat voor duurzaamheid, voor het bevorderen van de handel, voor het slopen van belemmeringen, tarifaire en niet-tarifaire, voor de creatie van jobs in Vlaanderen, voor het openen van markten voor onze aannemers en baggeraars, net zoals dat in Canada kan gebeuren. We gaan die koers blijven aanhouden, maar, nogmaals, een verdrag sluit je met twee partijen. Onze richtlijn en koers zijn duidelijk, zowel binnenlands als buitenlands. (Applaus bij de N-VA en Open Vld)
Alle collega’s hebben andere dingen gehoord toen het over die verkiezingen ging. De Amerikaanse verkiezingen gingen over illegale massa-immigratie, over de aanpak van de radicale islam en over een nieuw Amerikaans buitenlands militair beleid.
Ik ben verbaasd hoe de hevigste Hillaryfans haar nog geen 24 uur na haar nederlaag laten vallen en in Trump niet eens meer de slechtste zien. Daar kan ik verheugd over zijn.
Mijnheer Vanbesien, ja, democratie vindt u een leuk ding, hé, zolang het u uitkomt, maar als de kiezer iets anders doet, dan staat u daar weer met uw Agalev-vingertje. (Rumoer)
Mijnheer Daems, u maakt een quote. In het middelbaar leert men dat aan: bronvermelding. Uw quote is een hoax die al meer dan een maand geleden op internet werd doorprikt. U snapt het nog steeds niet. U bent het type politicus waar die burger tegen heeft gestemd. Als u die burger in het hoekje duwt van racisten en seksisten, dan moet u niet in dialoog gaan met die burger, dan moet u niet luisteren naar die burger die met terechte bekommernissen zit.
Ik beloof u, mijnheer Daems, met zo’n houding gaat u nog vaak naar wakker worden, want er is een patriottische lente op gang, niet alleen in Amerika, maar ook in heel Europa, in Frankrijk, in Oostenrijk, in Nederland en ook hier in Vlaanderen. (Applaus bij het Vlaams Belang)
De actuele vraag is afgehandeld.