Verslag plenaire vergadering
Verslag
Bespreking
Dames en heren, aan de orde is het voorstel van resolutie van Lionel Bajart, Miranda Van Eetvelde, Tinne Rombouts, Wilfried Vandaele, Karin Brouwers en Marius Meremans betreffende de toegang tot en het gebruik van diensten van de informatiemaatschappij door jongeren.
De bespreking is geopend.
De heer Bajart heeft het woord.
Voorzitter, collega’s, dit voorstel van resolutie zet in op twee zaken. Ten eerste is dat op mediawijsheid. Het belang van mediawijsheid is intussen voor iedereen duidelijk. Jongeren maar ook volwassenen, kinderen maar ook hun ouders, moeten ondersteund worden in hun gebruik van media in het algemeen en sociale media in het bijzonder. Daar gaat dit voorstel van resolutie gedeeltelijk over.
Nog altijd blijkt dat velen, jong en oud, zich niet helemaal bewust zijn van de risico’s en implicaties die verbonden zijn aan het gebruik van sociale media, en dus wat er kan gebeuren met de private gegevens, maar ook met de interacties op de sociale media.
Daarom vragen we een versterking van het huidige beleid. Recent werd ook een apart platform gelanceerd dat zich richt op ouders en mediaopvoeding, www.medianest.be. Ik nodig iedereen uit om eens te gaan kijken.
Met dit voorstel van resolutie vragen wij dat mediawijsheid niet enkel in het mediabeleid en onderwijsbeleid een stevige verankering krijgt, maar ook breder gezien wordt binnen het welzijnsbeleid. Op die manier kunnen jongeren en ouders ervoor zorgen dat ze veilig maar vooral correct met deze zaken leren omgaan.
Wij willen af van een onwenselijke en bovendien onrealistische minimumleeftijd voor de toegang tot sociale media. Die werd ingevoerd door de Europese Privacyverordening van april 2016. Zonder ouderlijke toestemming zou het voor min-16-jarigen niet meer toegelaten zijn om actief deel te nemen aan sociale media. Dat zou een keuze in de verkeerde richting zijn. Vooral in een periode waar we kansen geven en de hand reiken aan jongeren, zijn we niet voor een selectieve toegang en nog minder voor betutteling. We willen wel instrumenten aanreiken om mensen sterker te maken en dat begint natuurlijk bij de jongeren.
De omzettingstermijn voor die verordening loopt tot 2018 en biedt de mogelijkheid om de leeftijdsgrens te verlagen. We moeten die mogelijkheid benutten en de dialoog aangaan met de federale overheid en duidelijk maken dat wat Vlaanderen betreft, de leeftijdsgrens een stap in de verkeerde richting zou zijn.
Ik wil alle collega’s van de commissie Media danken voor hun steun voor dit voorstel van resolutie en voor hun open geest. Dit is een moeilijk want emotioneel dossier. Het gaat over gegevens, maar ook over onze kinderen. Ik verwacht dat we hier vandaag een duidelijke opdracht kunnen geven aan de Vlaamse Regering om die minimumleeftijd zo veel mogelijk naar beneden te halen, in casu tot 13 jaar, en verder samen kunnen inzetten op mediawijsheid.
Mevrouw Van Eetvelde heeft het woord.
We kunnen sociale media niet meer wegdenken uit onze hedendaagse leefwereld. Dat is vooral het geval bij jongeren. Wereldwijd is een derde van de gebruikers van sociale media jongeren dan 18 jaar. Het zou dan ook wereldvreemd zijn om hen wettelijk de pas af te snijden en hun een belangrijk communicatiemiddel en de kans op participatie te ontzeggen door de leeftijdsgrens op 16 jaar te leggen.
De N-VA is van mening dat verbodsregels en het opleggen van leeftijdsregels geen goede keuze zijn. Er moet wel blijvend worden ingezet op een ambitieus en kwaliteitsvol beleid inzake mediawijsheid. Kinderen en jongeren moeten de positieve aspecten van sociale media ten volle kunnen gebruiken, maar ze moeten ook op hun hoede zijn voor de mogelijke gevaren en bedreigingen inherent aan het gebruik van sociale media en er ook attent op gemaakt worden.
Minister van Media Gatz heeft al een aantal initiatieven genomen. Zo versterkte hij conform de lijn van het Vlaams regeerakkoord het Kenniscentrum Mediawijsheid. Een verbod of een optrekking van de leeftijdsgrens zou dan ook indruisen tegen het beleid dat Vlaanderen voert inzake mediawijsheid. We moeten kinderen en jongeren wel leren om met de nodige omzichtigheid om te gaan met sociale media. Het werk is dus nog lang niet af.
Vanuit deze visie vragen we als indieners van dit voorstel van resolutie om er bij de Federale Regering op aan te dringen geen leeftijdsgrens van 16 jaar vast te leggen, maar te voorzien in een lagere leeftijd voor de toegang van kinderen tot de diensten van de informatiemaatschappij, meer bepaald vanaf 13 jaar.
We hopen dat dit voorstel van resolutie breed kan worden gesteund, net zoals dat in de commissie is gebeurd.
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
De vorige sprekers hebben het voorstel van resolutie al toegelicht, maar ik wil het belang ervan ook nog eens benadrukken. Mensen vragen ons of we met dit voorstel de leeftijdsgrens voor de toegang tot sociale media zullen verlagen en of dat wel oké is.
Inderdaad, ik denk dat iedereen er wel eens over nadenkt of dit wel ok is. Als we opvoedkundig nadenken, dan zou het niet goed zijn dat we kinderen en jongeren afschermen. Soms zien we kinderen of jongeren verschijnen op Facebook of in een discussie en blijken ze plots een aantal jaartjes ouder te zijn. Met andere woorden, ze zijn ermee bezig maar een beetje in een duistere sfeer omdat het eigenlijk niet mag.
Met dit voorstel van resolutie willen we net aangeven dat het niet slecht is om met sociale media in aanraking te komen op jonge leeftijd. Het is wel belangrijk dat dit op een goede en veilige manier gebeurt. Dit voorstel van resolutie onderstreept nogmaals het belang van mediakennis. Erover spreken met ouders en de rol die het Kenniscentrum Mediawijsheid hierin kan vervullen, is belangrijk. Het Kenniscentrum Mediawijsheid is enkele jaren geleden opgestart, naar aanleiding van een discussie over gaming. Ook daar was de vraag of we kinderen en jongeren ervan moeten weghouden of dat we ze ermee moeten leren omgaan en op een betere manier sensibiliseren. Dit is ook hier de juiste weg om in te slaan.
We onderstrepen de rol van de intermediairen. We maken de keuze om deel te nemen en te participeren. Mediawijsheid zal in de toekomst alleen maar belangrijker worden en dat onderstrepen we nogmaals met dit voorstel van resolutie. (Applaus)
Mevrouw Segers heeft het woord.
Voorzitter, dames en heren, sociale media zijn een essentieel onderdeel van de leefwereld van ons allen, en zeker van jongeren. Internet en sociale media zijn een bijzonder belangrijke bron van zowel geweldige opportuniteiten als van risico’s. Vandaag ligt de leeftijdsgrens om een account te mogen openen op Facebook en andere sociale media op 13 jaar. Europa heeft een voorstel gemaakt waarbij de leeftijdsgrens zou worden opgetrokken naar 16 jaar. Wij – en daar zijn we het kamerbreed over eens – vinden dat geen goed idee.
Het is niet alleen onrealistisch, maar zelfs onzinnig te denken dat we jongeren tot 16 jaar kunnen weghouden van de Facebooks, Snapchats en Instagrams van deze wereld. Het is bovendien ook zeer onwenselijk, want het geeft een vals gevoel van veiligheid. We moeten jongeren mediawijs maken: zorgen dat ze zo jong zo goed mogelijk hun weg leren kennen op de digitale snelweg. Het voorstel van resolutie dat voorligt, kunnen wij vanuit sp.a dan ook alleen maar ondersteunen. Wij zijn verheugd dat er, over meerderheid en oppositie heen, een duidelijke consensus bestaat dat het optrekken van de minimumleeftijd naar 16 jaar een totaal verkeerd signaal is. Een overheid hoort media niet uit het leven van jongeren te bannen, maar heeft de opdracht om hen weerbaar en mediawijs te maken.
Het blijvend inzetten op mediawijsheid is een job die nooit af is, want er komen steeds nieuwe technologieën en uitdagingen bij. Het is vooral een gedeelde verantwoordelijkheid. In die idee van ‘multistakeholder governance’, waarbij scholen, ouders, middenveld en het Kenniscentrum Mediawijsheid betrokken worden, hebben ook de mediabedrijven zelf een verantwoordelijkheid. De Facebooks van deze wereld blijven voorlopig zoveel mogelijk buiten schot en nemen weinig tot geen verantwoordelijkheid op om te werken aan de veiligheid en de empowerment van jongeren. Daarom hebben wij een amendement ingediend dat de Vlaamse Regering aanspoort om de mediabedrijven te wijzen op hun rol bij de ontwikkeling van mediawijsheid.
Ik ben de meerderheid heel erkentelijk dat zij ons amendement hebben goedgekeurd, waarmee nu in dit voorstel van resolutie expliciet is opgenomen dat mediabedrijven een rol te spelen hebben in het realiseren van een ‘beschermde participatie’ van minderjarigen. (Applaus)
De heer Janssens heeft het woord.
Ik wil voor de volledigheid meegeven dat we dit voorstel van resolutie ook zullen goedkeuren. Het getuigt immers van enige wereldvreemdheid dat het Europees Parlement in de Privacyverordening stelt dat enkel jongeren onder 16 jaar met toestemming van hun ouders nog toegang zouden krijgen tot sociale media die erg populair zijn bij jongeren onder 16 jaar.
Het lijkt mij alleen maar van gezond verstand te getuigen dat die leeftijdsgrens wordt verlaagd naar 13 jaar, weliswaar gekoppeld, zoals een aantal collega’s hebben benadrukt, aan een mediawijsheidsbeleid dat de jongeren leert om te gaan met sociale media. Wij leggen dus ook de focus op bewustmaking bij jongeren en ouders voor eventuele risico’s die gepaard gaan met het gebruik van sociale media, in plaats van jongeren ervan uit te sluiten.
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
De bespreking is gesloten.
We zullen straks de hoofdelijke stemming over het voorstel van resolutie houden.