Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de nieuwe tariefmethodologie van de VREG en de negatieve gevolgen voor wie spaarzaam omspringt met elektriciteit
Actuele vraag over de toekomst van de distributienettarieven
Verslag
De heer Beenders heeft het woord.
Minister, we hebben vandaag gelezen dat de Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt (VREG) is gestart met een nieuwe vorm van tarifering om de elektriciteitsfactuur te berekenen, namelijk een capaciteitsvergoeding. De afgelopen anderhalf jaar is de elektriciteitsfactuur al met ongeveer 400 euro voor een modaal gezin gestegen. Ik denk dan aan de btw-verhoging van 6 naar 21 procent, de energieheffing, de vennootschapsbelasting die erbij is gekomen en het afschaffen van de gratis stroom. Een allegaartje van maatregelen heeft ervoor gezorgd dat vandaag de elektriciteitsfactuur voor zowat elke Vlaming exponentieel gestegen is.
Vandaag is er een nieuwe vorm van elektriciteitsberekening in de maak. Er komt een consultatieronde waarbij mensen zullen worden betrokken. Het enige wat vandaag al zichtbaar is, zijn de simulaties van die capaciteitsvergoeding. Die simulaties die vandaag beschikbaar zijn, tonen dat wie minder dan 3500 kilowatt per jaar verbruikt, met een capaciteitsvergoeding meer zal moeten betalen voor de elektriciteitsfactuur. Minister, dat staat haaks op het beleid dat u voert. Uzelf zet volop in op een lager elektriciteitsverbruik, en dat is een correct beleid. U wilt dat zo veel mogelijk Vlamingen zo weinig mogelijk energie verbruiken, en u stimuleert dat men tal van initiatieven.
Het kan natuurlijk niet de bedoeling zijn dat Vlamingen vandaag investeringen doen om hun elektriciteitsverbruik te doen dalen om dan in 2019 tot de conclusie te komen dat ze net door dat lagere verbruik meer moeten betalen.
Minister, u zet volop in op energie-efficiëntie, maar welke garanties kunt u de Vlamingen bieden dat dit beleid niet zorgt voor een hogere elektriciteitsfactuur in 2019?
De heer Danen heeft het woord.
Minister, ik zal u mijn inleiding besparen, want die lijkt heel erg op die van de vorige spreker.
Ik vraag me af in wat voor land wij leven. Energiebesparing wordt bestraft en het omgekeerde wordt beloond. Dat blijkt niet alleen uit de nota die nu voorligt en nog niet is goedgekeurd – maar we weten wel welke richting men uit wil gaan – maar ook uit tal van vorige maatregelen die de regering heeft genomen.
Stel u maar eens voor: een alleenstaande moeder die op de kleintjes let, wordt gestraft omdat ze weinig energie gebruikt en een grootverbruiker die het omgekeerde doet, wordt beloond. Ik vind dat een gekke wereld, ik vind dat het omgekeerde van wat zou moeten gebeuren.
Minister, daarom wil ik u een concrete vraag stellen: wat gaat u doen om de prikkel voor energie-efficiëntie te vergroten zodat gebruikers die spaarzaam omspringen met energie, worden beloond in plaats van gestraft?
De heer Schiltz heeft het woord.
Minister, ik zal u geen inleiding besparen, want die is helemaal anders dan die van de voorgangers. Het capaciteitstarief zoals het vandaag voorzichtig en verkennend door de regulator naar voren wordt gebracht, is een verstandig instrument. We kennen al jaren een capaciteitstarief. Dat is ook wat je betaalt voor een mobiel telefonieabonnement, dat is ook met bundels van verbruikscategorieën voor een bepaalde capaciteit die je vraagt zoals voor je mobiel internet enzovoort. Dat is dus helemaal niet zo vreemd. In die categorie is er ondertussen ook wat werk geleverd om ervoor te zorgen dat mensen nog altijd besparen en proberen een zo zuinig mogelijk abonnement te nemen, dat niet tot meer armoede en verbruik leidt.
Minister, ik heb begrepen dat de regulator, tot nader order een onafhankelijk orgaan, zich bezint over wat een toekomstig tarief zou kunnen zijn, pas met ingang in 2019. Vandaag ligt er een voorstel van decreet voor in het parlement om de regulator te hervormen. We hebben al verschillende contactnames gehad. Het debat over de tariefmethodologie is een debat dat verder in het parlement moet worden benaarstigd. Hoe evalueert u het capaciteitstarief?
Minister Tommelein heeft het woord.
Collega’s, dank u voor uw vragen, maar u weet allemaal dat dit een bevoegdheid is van de onafhankelijke regulator en dat een regering en een minister daar niet in mogen en kunnen tussenbeide komen. Dat weet u alle drie, maar goed, geen enkel probleem, ik beantwoord zeer graag uw vragen.
Eerst en vooral stelt het regeerakkoord dat de tarieven moeten worden hervormd. Dat staat in het regeerakkoord. Zoals u weet, voer ik het regeerakkoord uit, maar in deze zaak is het de VREG die daartoe de eerste aanzet moet geven. Eén zaak is duidelijk: onze huidige tariefstructuur beantwoordt niet meer aan de evolutie en de verandering van het energielandschap in Vlaanderen. We willen allemaal verandering, we willen allemaal vernieuwing, we willen allemaal hernieuwbare energie, we willen allemaal andere methodes en systemen, maar we willen wel dat de tariefstructuur zoals die vandaag bestaat, ongewijzigd blijft. Ik denk dat dat niet kan. Trouwens, collega’s, de mensen voelen dat ook zo aan. De Vlamingen willen een eerlijke, duidelijke tariefstructuur. Met andere woorden: laat het maar zoals het is, is geen optie.
De Vlaamse energieregulator is net zoals de mediaregulator of de telefonieregulator een onafhankelijke regulator. Die wordt binnenkort waarschijnlijk benoemd door dit parlement. Er ligt vandaag een ontwerp van decreet bij de Raad van State, pardon, een voorstel van decreet, want het is geen initiatief van mij, maar van parlementsleden. Als het terugkeert, zal het parlement het laatste woord hebben over die regulator. Dat betekent ook dat over de discussies en de debatten over de beslissingen die de VREG neemt, het niet de minister is die zijn licht moet laten schijnen op wat daar gebeurt, maar het parlement. Zo hoort het ook. Ik zal ook mijn mening geven, als burger, als Vlaming. Maar de regering zal daar niet in tussenbeide komen. Zoveel is duidelijk.
Het is mijn ambitie en ook die van de regering om te evolueren naar een nieuw, duurzaam energielandschap. Dat betekent dat we onze systemen moeten veranderen, het betekent dat we moeten inzien dat we niet kunnen voortgaan met de systemen van vandaag, dat we een draagvlak moeten creëren voor hernieuwbare energie. Dat is duidelijk. De discussies van de laatste maanden en jaren hebben er al voor gezorgd dat dat draagvlak onderuit is geslagen. We hebben nu eindelijk weer wat geloof van de Vlamingen in hernieuwbare energie. Volgende vrijdag breng ik het Zonneplan op de ministerraad en in de komende weken kom ik ook met andere plannen om ervoor te zorgen dat het draagvlak weer groeit.
Ook de tariefstructuur is daar een onderdeel van. En ik betreur een beetje dat zodra er door de regulator ook maar één stap wordt gezet om iets te veranderen aan de tariefstructuur, de zaak onmiddellijk gepolitiseerd wordt, er onmiddellijk een politiek verhaal van wordt gemaakt om de mensen weer bang te maken. We zullen dat evalueren op het moment dat de beslissing genomen wordt. Dit is trouwens een consultatieronde. De meningen vragen van de spelers op het terrein, meer is dat niet. Dus de mensen nu bang maken dat de tarieven gaan stijgen en dat het allemaal veel duurder zal worden … Eén ding wil ik u wel zeggen: het zal veranderen in de komende jaren, en het zal voor de mensen beter moeten worden. Dank u. (Applaus bij de meerderheid)
Bedankt, minister. In het regeerakkoord staat wel iets meer dan dat de tarieven hervormd moeten worden. In het regeerakkoord staat duidelijk dat u wilt evolueren naar een capaciteitstarief. Dat er vandaag in de media wordt verteld dat de elektriciteitsfactuur zal stijgen, is ook omdat er heel wat simulaties zijn gemaakt door spelers, die ook letterlijk aangeven dat als de hervorming zou plaatsvinden zoals die nu gepland is, de laagverbruikers meer zullen betalen.
Daarom is het belangrijk dat u een signaal geeft. Als de Vlamingen vandaag opgeroepen worden om te investeren in hernieuwbare energie en er alles voor doen om hun elektriciteitsverbruik te doen dalen, dan mag er geen enkel signaal komen dat er ook maar enigszins een risico bestaat dat die mensen over drie jaar een factuur krijgen die hoger is dan vandaag. En dat is wel uw taak. Als er vandaag berekeningen rondgaan en simulaties worden rondgestuurd, dan moet u daarop reageren.
Als effectief blijkt, minister, dat de laagverbruikers meer zullen moeten betalen met een capaciteitsvergoeding, bent u dan bereid om in te grijpen?
Dank u wel, minister. Ik hoor u graag zeggen dat het duurzamer en eerlijker moet, maar ik moet u zeggen: het moet anders en het kán anders. Maar als uit de consultatienota, die al vrij richtinggevend is, blijkt dat de kleine gebruiker, degene die op de kleintjes let, meer gaat betalen dan mensen die anders met energie omgaan, dan is het mijn plicht als parlementslid om daarop te wijzen, om u en de regering ervoor te behoeden dat u dezelfde fouten maakt als bij een vorige maatregel – en we weten tot wat dat allemaal geleid heeft. Ik wil vooral dat de mensen die aan energiebesparing doen, die zuinig met energie omgaan, beloond worden in de plaats van bestraft.
Ik herhaal mijn vraag van daarstraks, want ik heb daar geen antwoord op gehad: welke maatregelen zult u nemen om mensen te prikkelen, om energiezuinigheid te belonen in plaats van te bestraffen? (Applaus bij Groen)
Collega’s, als lid van de meerderheid apprecieer ik het ten zeerste als de oppositie ons het vuur aan de schenen legt, ons dwingt om het beste in onszelf boven te halen, het ons moeilijk maakt. Maar ik krijg het er eerlijk gezegd wel een beetje van op mijn ‘seskes’ als elke hervorming en elke maatregel al per definitie verdacht is, dat dan onmiddellijk het frame wordt bovengehaald ‘duurder voor de kleintjes, de gezinnen moeten weer betalen, onrechtvaardig’.
De berekeningen die u voorspiegelt, zijn kunst- en vliegwerk. Er is nu een consultatie begonnen, net om de volledige impact van een mogelijk capaciteitstarief te onderzoeken. En ‘een’ capaciteitstarief bestaat niet, collega’s. Dat is een bepaalde manier van tariferen. En uiteraard moet die fijngesteld worden. Uiteraard moet die zo ingericht worden dat de kleintjes niet meer betalen. Maar de minister heeft heel terecht aangehaald dat het huidige tarief verouderd is en ons niet in staat zal stellen om een zuiver, proper en betaalbaar energiesysteem op poten te zetten.
De enige vraag die ik dus aan u heb, collega’s, en niet aan de minister, is: een beetje kalmte, alstublieft. Laat de regulator de ruimte om te onderzoeken wat onderzocht moet worden. En als het moment daar is, moeten wij als parlement de verantwoordelijkheid zoeken om een rechtvaardig tariefsysteem naar voren te brengen.
De heer Gryffroy heeft het woord.
Ik vind het ongelooflijk fenomenaal hoe sp.a en Groen in naam van de vermeende groene en rode sociale bewogenheid plots deze methodologie een sociale achteruitgang vinden in de plaats van een vooruitgang. Dat is gewoon omdat u het concept verkeerd framet. Ik heb het hier al verschillende keren aangekaart. Een capaciteitstarief biedt de mensen juist de mogelijkheid om hun capaciteit in functie van hun effectieve behoeften te zetten. Niemand hier in de zaal weet welke aansluiting hij momenteel heeft. Maar straks kun je wel zeggen: in functie van mijn effectieve behoefte, heb ik maar nood aan dat. Dat is waar je toe moet komen, dat je moet stimuleren.
Nu een verhaal ophangen dat het asociaal is, vind ik, laat ons zeggen een halve dag nadat de consultatieronde vertrokken is, fenomenaal en eigenlijk belachelijk. De VREG bevestigt ook om het in te voeren vanaf 1 januari 2019, schromelijk te laat. Mijn bijkomende vraag is dan ook: minister, wat vindt u van deze timing?
De heer Bothuyne heeft het woord.
Collega’s van de oppositie, ik vind het bijzonder jammer dat u, op basis van een consultatieprocedure gevoerd door de onafhankelijke regulator, de VREG, nu al een kleine 24 uur een politieke show, een politiek spel opzet dat eigenlijk de toekomst van ons energiebeleid mee op het spel zet en het draagvlak opnieuw kan aantasten op basis van hele of halve onwaarheden.
Ten gronde moet het capaciteitstarief voor ons vooral zorgen voor een faire verdeling van de kosten die gepaard gaan met het uitbaten van een net, en die zijn niet gering. Dat capaciteitselement in het tarief zal ervoor zorgen dat, bijvoorbeeld, de grote villabewoner met zonnepanelen op het dak en een zwembad in de tuin, effectief zal blijven bijdragen voor de kosten van het net. Dat kan alleen maar als een capaciteitselement wordt ingevoerd in ons tariefsysteem. Wij steunen dus de idee van een capaciteitselement in onze tarifering, zodat iedereen op een faire manier bijdraagt.
Collega’s van de oppositie, stop alstublieft de polarisatie en het populisme in het energiedebat.
De heer Sintobin heeft het woord.
Ik heb de indruk dat de minister, maar ook bepaalde andere collega’s een probleem hebben met de parlementaire reflex. Het is de taak van de oppositieleden vragen te stellen, eventuele bekommernissen naar voren te schuiven, en ook zeker in dit debat. U hebt gelijk dat VREG een onafhankelijke instantie is en zelf de methodologie moet vastleggen. Ik dacht dat er niemand is die zegt dat er geen debat moet zijn over een capaciteitstarifering. Onze fractie wil – net als die van de collega’s – alleen maar waarschuwen en ervoor zorgen dat bepaalde bevolkingsgroepen niet opnieuw uit de boot vallen en opnieuw een hogere energiefactuur krijgen. U mag het draaien en keren zoals u wilt, u bent heel enthousiast begonnen als Vlaams minister van Energie, maar we dragen natuurlijk het verleden met ons mee. U kunt niet ontkennen – zoals aangehaald door de collega’s – dat iedereen met een bijzonder hoge energiefactuur zit en dat bepaalde bevolkingsgroepen het daar moeilijk mee hebben. U moet niet wijzen naar de socialisten, dat is allemaal verleden tijd voor ons. Ik denk dat het de taak is van de oppositie om daarop te wijzen.
Mijnheer Sintobin, ‘it’s the duty of the opposition to oppose’, maar niet als de minister niet bevoegd is voor iets. U kunt waarschuwen, en ik waarschuw mee. Het staat in het regeerakkoord en ik verdedig dat. Wat ik echter nooit zal doen, mijnheer Beenders, is beloven dat er een verandering komt, dat er een wijziging komt, dat het voor iedereen hetzelfde zal blijven en dat iedereen minder zal betalen, zonder dat ik dat met zekerheid weet. Dat zal ik nooit doen.
Wie een verandering in gang zet, moet op een bepaald moment de gevolgen daarvan inschatten. Wie goed nadenkt, ook u, weet dat de capaciteit wel zeer nauw zal samenhangen met het verbruik en met wat nodig is. Dat het geen één-op-éénrelatie is, is duidelijk. Zoals de heer Bothuyne zegt, wie een zwembad in de tuin heeft en veel apparaten in zijn huis heeft, is meestal niet de zwakkere in de samenleving. Ik heb nog niet veel zwakkeren in de samenleving geweten met een zwembad in de tuin, mijnheer Vanbesien, dat is zeer zeldzaam. Ik heb ook geen zwembad – men moet er alleen voor zorgen dat men een vriend heeft met een zwembad. (Gelach)
Mijnheer Beenders, uw bekommernis ontroert mij. Ik zal het nu eens voor heel Vlaanderen herhalen: gratis bestaat niet. Het siert u dat u inzit met energiearmoede en met de zwakkeren in de samenleving, ook ik doe dat. Deze regering is de eerste regering ooit, en mijn voorganger is de eerste minister ooit, die een energiearmoedeplan heeft uitgewerkt. Waar was uw partij, mijnheer Beenders, waar waren de socialisten 25 jaar lang toen ze hier aan de macht waren om een energiearmoedeplan uit te werken? (Applaus bij de meerderheid)
Dat er sociale tarieven zullen zijn, is ook duidelijk. Bij de energieheffing zijn er meer dan 220.000 gezinnen die vandaag het sociaal tarief krijgen.
Mijnheer Danen, het siert u ook dat u inzet op minder energieverbruik. Dat betekent ook dat die sociaal zwakkeren in onze samenleving daar ook toe moeten worden aangezet. Dat kan alleen maar met energie-efficiëntie, door ervoor te zorgen dat mensen effectief verbruiken en isoleren. Er zijn vandaag energieleningen aan 0 procent voor die doelgroep. Er worden premies gegeven voor die mensen om dingen te installeren. Het zullen lagere facturen zijn. We moeten verder stimuleren en verder sensibiliseren. Ik lees met veel plezier in een tijdschrift dat onze parlementsvoorzitter van plan is om, nu hij toch zijn dak moet vernieuwen, ook na te gaan of hij daar geen zonnepanelen kan leggen. Tegelijkertijd zou hij een energiescan laten uitvoeren, wat heel belangrijk is. Wel, beste mensen, deze voorzitter geeft het voorbeeld aan de rest van Vlaanderen. (Applaus bij de meerderheid)
Beste collega’s, we moeten gaan naar een rechtvaardig systeem. We moeten gaan naar een eerlijk systeem. Iedereen is daarvan overtuigd. We staan echter voor grote uitdagingen. Als we inzetten op zonne-energie, op windenergie, op warmtenetten, dan betekent dat dat heel ons systeem zal veranderen. Vandaag zijn we afhankelijk van grote centrale producenten, die ons dan via grote distributiekanalen moeten bevoorraden. Wel, dat kost geld. We moeten gaan naar andere systemen, en iedereen weet dat. We moeten gaan naar het salderen van bepaalde rekeningen. We moeten gaan naar een decentraal systeem, naar een lokale productie, waarbij mensen voor een groot stuk instaan voor hun eigen productieverbruik. De consumenten van energie vandaag zijn ook al voor een groot stuk producenten, en dat zal steeds meer zo worden. Hoe meer we immers inspanningen leveren om de mensen er daadwerkelijk toe aan te zetten – niet alleen de particulieren, de burgers, maar ook de bedrijven – ervoor te zorgen dat ze zelf op een duurzame manier in hun energiebevoorrading voorzien, hoe meer we een totaal ander systeem krijgen. Als je vandaag niet aan het tarief van verbruik komt, dan weet je dat je in de problemen komt. Jullie weten dat ook. Jullie zijn slimme jongens. Als we immers alle mensen de mogelijkheid geven om in alle vrijheid zelf elektriciteit te produceren, en we belasten alleen nog maar op verbruik, dan zullen natuurlijk enkel diegenen betalen die verbruiken en geen alternatieve mogelijkheden hebben. Mijnheer Beenders, dát is net het probleem: u vraagt hernieuwbare energie, maar u wilt de systemen niet veranderen. Ik zal duidelijk zijn: ik zal bekijken op welke manier het rechtvaardig is en ik zal mijn persoonlijke mening als minister van Energie uiten. De eindbeslissing berust echter bij dit parlement, dat daarover zal discussiëren en debatteren en dat desnoods de VREG tot de orde zal roepen. Heel Vlaanderen mag dat weten. (Applaus bij de meerderheid)
Minister, ik dank u. U vraagt waar we de afgelopen 25 jaar waren. Ik zal u zeggen waar we de afgelopen 25 jaar níet waren. We waren er niet bij toen de btw opnieuw werd verhoogd, van 6 naar 21 procent. We waren er ook niet bij toen de vennootschapsbelasting werd ingevoerd. We waren er ook niet bij toen de gratis stroom werd afgeschaft. U was daar wel bij. (Rumoer)
Dan komt u zeggen dat u fier bent op het energiearmoedeplan. Het zou er nog aan ontbreken dat u na anderhalf jaar zeven prijsverhogingen doorvoert en dan niet eens denkt aan de mensen die hun rekening niet kunnen betalen, maar dat terzijde. (Applaus bij sp.a)
U vraagt een eerlijke, transparante energiefactuur. Wij willen u die geven. We hebben ze ingediend. Er ligt een voorstel van sp.a op tafel voor een factuur die de mensen de garantie geeft dat, indien ze daadwerkelijk minder verbruiken, ze ook daadwerkelijk minder betalen. Dat is immers het signaal dat we vandaag moeten geven. We mogen niet het risico lopen dat de mensen die vandaag investeren in energie-efficiënte maatregelen, in 2019 een factuur krijgen die hoger is dan vandaag. (Applaus bij sp.a)
Het is zoals steeds: hoe algemener de principes, hoe meer we het allemaal eens zijn, maar hoe concreter we worden, hoe meer discussie er is. We zien nu inderdaad, en dat is ook datgene waarvoor we willen waarschuwen, dat de methodologie zoals die nu voorligt, de sociaal zwakkeren inderdaad harder treft dan de anderen. Dat is niet de eerste keer. Het is echter nog niet te laat. We kunnen nog bijsturen. Ik vind het mijn opdracht als parlementslid om daarop te wijzen. Ik wil de regering ervoor behoeden dat ze dezelfde fouten maakt als de vorige regering. Het kan anders. Het kan eerlijker. Als u inderdaad wilt gaan naar een eerlijkere en andere energiefactuur en -tarifering, dan zijn wij uw bondgenoot. We willen daar samen met u over nadenken, maar dan moet het wel zo zijn dat energie-efficiëntie wordt beloond en dat je wordt bestraft als je dat niet doet. Dat is waar wij voor staan. (Applaus bij Groen)
Zeer lovenswaardige doelstellingen. Collega’s, het is zeer helder: we willen allemaal hernieuwbare energie aan de beste prijs. Voor het netwerk zoals het vandaag gebruikt wordt, betaalt niet iedereen de dingen die hij gebruikt. Ik vind het een heel gezond principe dat de gebruiker betaalt. De verbruiker betaalt, de vervuiler betaalt. Wel, collega’s, het verkennen van de piste van het capaciteitstarief is exact dat, niet meer en niet minder. Als ik op voorhand kan weten voor heel het jaar wat driekwart van mijn energiefactuur zal zijn, dan ben ik gerust, dan kan ik dat voorzien, dan is dat geen kost die door allerlei wisselingen in de markt op en neer kan gaan. Dan is dat stabiel, dat geeft duidelijkheid. Als ik bovendien dat tarief nog eens kan verlagen door een beetje in te zetten op energiebesparing, door mijn energieverbruik zo te organiseren dat ik niet alleen voor mezelf maar ook voor de maatschappij bijdraag, dan zeg ik u: dat is een rechtvaardig tarief, dat is een ecologisch verantwoord tarief. (Applaus bij de meerderheid)
De actuele vragen zijn afgehandeld.