Verslag plenaire vergadering
Verslag
Mevrouw Turan heeft het woord.
Morgen komen de Europese regeringsleiders samen om te beslissen over de eisen die Brits premier Cameron op tafel heeft gelegd om een brexit te voorkomen. Als de eisen zoals ze vandaag op tafel liggen, worden aanvaard, dan staat Europa minstens op een hellend vlak.
Een: een vetorecht voor de nationale parlementen. Twee: een uitsluiting van de Britse financiële sector uit de Europese regulering zodat de Londense bankiers toplonen en bonussen kunnen blijven uitbetalen. Drie en niet het minst: een privilege om op de rem te staan bij de besluitvorming van de eurozone en zo rechtstreeks iets te zeggen over onze welvaart in de muntunie. Vier: vier jaar lang uitsluiting van Europese arbeidsmigranten van de mogelijkheid van bepaalde sociale uitkeringen en sociale rechten.
De premier heeft een aantal zware bedenkingen bij die vereisten, zo las ik vandaag. Een Europa met het Verenigd Koninkrijk is een sterk Europa en een brexit moet worden voorkomen, maar niet als dat de Europese Unie in de afgrond stort. De onderhandelingen die morgen en overmorgen worden gevoerd, zijn heel belangrijk voor de toekomst van de Europese Unie en dus ook voor Vlaanderen.
Minister-president, wat is het standpunt van de Vlaamse Regering over de eisen van premier Cameron? Hoe wordt dit meegenomen in het Belgische standpunt op de top morgen en overmorgen?
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Morgen en overmorgen zullen op de Europese Raad niet de voorstellen van premier Cameron voorliggen, wel de ontwerpbeslissing van Donald Tusk. Die is heel goed voorbereid en besproken. Volgens veel waarnemers zal er niet zo heel veel discussie over worden gevoerd. Volgens Angela Merkel is het een fair en vernuftig onderhandelingsvoorstel. Er is op diverse niveaus hard aan voorbereid en gewerkt.
Ikzelf heb verschillende contacten gehad met Britten, onder andere met de Foreign Secretary Philip Hammond, en met de ambassadeur. Vlaanderen heeft binnen de DGE heel actief en proactief meegewerkt aan de voorbereiding van het Belgische standpunt dat morgen zal worden ingenomen en dat volledig in lijn ligt met wat Vlaanderen wil.
Wat zijn de voorstellen van Tusk? Een: versterking van de concurrentiekracht, verdieping van de interne markt, aantrekken van het handelsverkeer. Geen probleem, akkoord. Twee: Eurolidstaten versus niet-Eurolidstaten. Geen probleem met een dialoog met niet-Eurolidstaten als ze menen dat hun belangen door Eurobeslissingen zouden worden geschaad. Omgekeerd: geen vetorecht voor niet-Eurolidstaten als het gaat over wetgeving en reglementering met betrekking tot de eurozone.
Het derde punt betreft de subsidiariteit. De rode kaart – 55 procent voor nationale parlementen – is oké. Dat ligt in de lijn van de principes inzake subsidiariteit vervat in het Vlaams regeerakkoord. Dat is ook de tegenhanger van de 55 procent die in de Raad is vereist om een beslissing te kunnen nemen. Dat zal de ministers verplichten om meer de dialoog met de parlementen aan te gaan. Ook wat betreft de soevereiniteit is er geen probleem als lidstaten niet willen meegaan in een ‘ever closer union’, op voorwaarde dat ze niet beletten dat lidstaten die op een aantal punten de union wél closer willen maken, dat ook doen. Dat is conform de punten inzake verdieping in het Vlaams regeerakkoord.
Ten slotte is er de tijdelijke noodrem wanneer een lidstaat zegt dat er een disproportionele druk op zijn socialezekerheidssysteem rust. Dat kan op voorwaarde dat dit niet in strijd is met het EU-verdrag en met de antidiscriminatiebeginselen die eraan ten grondslag liggen. U weet dat Tusk daarover een advies aan de hoogste juridische autoriteiten van de EU – de Legal Council – heeft gevraagd. Ik heb het document bij me: de Legal Council stelt dat de noodrem volledig Treaty-conform is en niet in strijd is met de beginselen ervan.
Ik dank u hartelijk voor uw antwoord. Ik besluit dat de bedenkingen van premier Michel die vandaag uitgebreid in de kranten staan, ook de uwe zijn. Dat stelt me gerust, want ik had kunnen verwachten dat ook Vlaanderen achter de eis van Cameron zou kunnen staan. Ik ben blij dat dit niet het geval is. Ik ben blij dat de Vlaamse Regering achter een aantal bedenkingen staat die vandaag en morgen op de Europese top aan bod zullen komen. We moeten goed oppassen met de tijdelijke noodrem inzake bepaalde sociale rechten. Ik lig wakker van de noodkreet van de bouwsector, en u doet dat wellicht ook. De sector stelt dat het gevaar bestaat dat 26.000 jobs verloren gaan als we de sociale dumping niet aanpakken. De strijd tegen de sociale dumping is nodig.
De heer Vanlouwe heeft het woord.
Voorzitter, minister-president, collega’s, het is belangrijk dat sp.a nu erkent dat dit ook een bevoegdheid van Vlaanderen is. Mevrouw Turan begon met te verwijzen naar de voorstellen van Cameron. Uiteraard gaat het morgen en overmorgen over de voorstellen van Donald Tusk. Die laatste zijn enigszins verschillend ervan, en ze zullen allicht worden aanvaard. Het is de verdienste van de Britse premier dat hij de discussie op gang heeft getrokken. Dat zorgt voor opportuniteiten om de broodnodige hervorming van de EU aan te vatten: minder bureaucratie, minder centralisme, een versterking van de competitiviteit en subsidiariteit, met een EU die van onderuit werkt. Het zijn voorstellen die niet alleen goed zijn voor het Verenigd Koninkrijk, maar ook voor de hele EU, en dus ook voor Vlaanderen. Zelfs de socialistische premier van Italië heeft gezegd dat het Camerons verdienste is dat de discussie is opgestart.
De heer Kennes heeft het woord.
Voorzitter, minister-president, collega’s, het is belangrijk dat er een duidelijk signaal wordt gegeven waar we in Europa voor staan en waaraan men niet mag raken. We moeten dat samen doen, verenigd over alle beleidsniveaus en de verschillende politieke families heen. Europa moet ons verbinden, want het is essentieel voor ons samenlevingsmodel. Het is bijgevolg goed dat er regels worden afgesproken over hoever men kan gaan bij onderhandelingen en over de zaken waaraan niet mag worden geraakt. De komende dagen zullen erg belangrijk zijn. Ik denk dan aan de discussie over de brexit, maar ook die over de aanpak van het vluchtelingenprobleem. De mensen willen dat Europa werkt en dat de gemaakte afspraken zich vertalen op het terrein. Ik hoop daarom dat u, minister-president, maar ook alle politieke verantwoordelijken van dit land, de boodschap dat Europa belangrijk is, blijven uitdragen. Europa moet werken!
De heer Daems heeft het woord.
Voorzitter, we moeten uit dit debat over de Britten en de Europese instanties onthouden dat men tot een oplossing kan komen wanneer men dat wil. Dat is niet onbelangrijk. Je kunt de stelling aanhouden dat een brexit niet goed is voor Europa. Er zijn natuurlijk meer en meer mensen die het omgekeerde begonnen te denken: als je maar lastig doet, dan krijg je je zin. Dat is toch ook een probleem waar we even bij moeten stilstaan. Het is waar dat hier een opportuniteit is gecreëerd om een aantal mankementen die – zoals in elke organisatie – bestaan, te veranderen. Het is evident dat een kader dat al een aantal jaren oud is, regelmatig tegen het licht moet kunnen worden gehouden om het te verbeteren. Of natuurlijk de manier waarop dat nu is gebeurd, de goede manier is, daar heb ik nog mijn twijfels over, want het zou ook faliekant hebben kunnen aflopen, in de negatieve zin. Dat is toch wel een keerzijde van de medaille.
Collega’s, ik denk dat we met z’n allen eens een inspanning moeten doen om de positieve elementen van de Europese samenwerking die we op poten hebben gezet, te laten zien. Vandaag is het verdraaid altijd zo dat als er wat verkeerd gaat, het Europa is geweest. Ik weet wel dat het voor politici gemakkelijk is om de schuld op een ander te steken, maar we doen dat toch te veel. We zijn te weinig bezig met de zeer positieve elementen die uit het Europaproject voortkomen. We moeten die ook eens voor het licht houden.
De heer Vanbesien heeft het woord.
Het is duidelijk dat we voor een ritueel staan. Er zal nu een top komen, dat zal de nacht ingaan, er zal veel over gediscussieerd worden, dan komt er een beetje crisis, en dan is er een oplossing. Dat is allemaal niet zo verwonderlijk. De grote vraag en de grote test zullen later komen, niet dit weekend maar bij het referendum in Groot-Brittannië. Dan zal, denk ik, de toekomst van Europa wel echt op het spel staan. Dat is helemaal niet de verdienste van de premier van Engeland, Cameron, maar eigenlijk de schande van de premier van Engeland: hij loopt een publieke opinie na in plaats van zijn verantwoordelijkheid te nemen en, zoals de heer Daems zegt, het belang en het positieve van de Europese samenwerking in de verf te zetten. We komen in Europa in de problemen doordat er te veel confederalisme is en te weinig subsidiariteit. Dat is ook voor inlands gebruik belangrijk. Door het feit dat je voor evident Europees beleid te veel macht bij de lidstaten legt en dat we dat niet op Europees niveau samen kunnen doen, doen deze problemen zich voor. Dat zal het fundamenteel debat zijn over de toekomst van Europa.
De heer Janssens heeft het woord.
Minister-president, als eurocriticus verheugt het mij dat de kritiek op de EU-dictaten in vele landen toeneemt. Kijk maar naar Polen, Hongarije, Tsjechië en Slovakije, waar initiatieven genomen worden om de immigratietsunami te stoppen, terwijl de EU wat dat betreft totaal in gebreke blijft. Ondanks alle paniekzaaierij blijkt zelfs een meerderheid van de Britten voorstander van een brexit.
Terwijl Cameron in het Verenigd Koninkrijk de democratie wil laten spelen, blijft ons land blijkbaar voorstander van een EU-superstaat, van een verdere uitholling van onze soevereiniteit en dergelijke meer, terwijl in ons land de burgers zich helaas nog nooit hebben kunnen uitspreken over de bevoegdheidsuitbreidingen van de EU. Nu lezen we zelfs in een intern Belgisch diplomatiek document dat de Belgische regering blijft streven naar die EU-superstaat. Maar daarbij houdt men blijkbaar geen rekening met de steeds eurokritischere stem van onze bevolking.
Minister-president, ik zou van u willen horen dat u afstand neemt van de verdere uitbouw van de EU-superstaat door de Federale Regering, dat u onze soevereiniteit niet verder wilt uithollen en dat u toont dat u een democratische en Vlaams-nationalistische instelling hebt en dat u wat dat betreft afstand neemt van de visie van de Federale Regering.
Voorzitter, er zijn nog een aantal elementen aangebracht. In de eerste plaats wil ik beklemtonen dat het op de Europese Raad zal gaan over de voorstellen van Donald Tusk. Ik heb ze zeer kort samengevat.
Mevrouw Turan, ik wijs erop dat het vierde luik het voorstel van Tusk bevat om misbruiken inzake vrij verkeer, sociale zekerheid, schijnhuwelijken en dergelijke meer aan te pakken. Dat is terecht. U hebt zelf voorbeelden aangehaald van zaken die aanleiding geven niet alleen tot wrevel maar ook tot uitsluiting en jobverlies. Het is goed dat er over een aantal zaken wordt nagedacht.
Ik herhaal dat ik meen – en ik denk de meeste waarnemers – dat de grote discussies op de Europese Raad niet zullen gaan over de voorstellen van Donald Tusk, maar over het tweede onderwerp op de agenda: de vluchtelingencrisis. Ik begrijp uit de woorden van de meeste regeringsleiders dat de klip van de dialoog met het Verenigd Koninkrijk in de geesten genomen is. Ik heb u Angela Merkel geciteerd. Ik weet dat men in andere lidstaten op dezelfde manier redeneert.
Het antwoord van Tusk is verstandig en komt inderdaad tegemoet aan een aantal vragen, maar de hoofdlijn en de hoofdprincipes van de EU blijven overeind. Er komen verduidelijkingen bij. Dat is ook de mening van de Legal Council, dat het een interpretatie is van het verdrag, dat het conform het verdrag is, dat de voorstellen niet in strijd zijn met dit niet-discriminatiebeginsel.
Het is belangrijk dat we nadenken over de toekomst van de EU. Er zijn nu al minimum twee soorten lidstaten, als het er al niet méér zijn. Er zijn lidstaten die lid zijn van de eurozone en andere die geen lid zijn. Het is het goed recht van het Verenigd Koninkrijk om daartoe toe te treden. Ik denk dat het parlement het grotendeels met me eens is dat het een slechte zaak zou zijn als het Verenigd Koninkrijk de EU zou verlaten. Dat heb ik in al mijn contacten met de Britten naar voren gebracht. Ik denk, en dat is ook de stelling van premier Cameron, als deze voorstellen aanvaard worden, dat men bij het referendum volop zal gaan voor de ja-stem, niet voor het uittreden of de brexit.
De Britten gaan daar zelf over beslissen. Ik hoop dat het een sterk debat wordt waarbij deze evenwichtige voorstellen duidelijk gemaakt zullen worden. Dat is altijd gevaarlijk in referenda, de stelling is rap zwart-wit. Dit debat omvat veel aspecten.
Mijnheer Janssens, u hebt me niet horen zeggen en u hebt premier Michel niet horen zeggen dat we pleiten voor een Europese superstaat. Het staat ook niet in het Vlaams regeerakkoord. Dit is niet aan de orde. We gaan niet voor een empire. De EU is een sui-generisconstructie. Dat is niet vergelijkbaar met eender welke constructie ter wereld. Het is een eenheid in verscheidenheid.
Ik heb u gezegd: het staat in mijn beleidsnota en in mijn beleidsbrieven dat wij komen met een EU-visie zoals wij de evolutie van de unie zien. Het is nodig om na te denken over de toekomst. Er is niet alleen de brexit, er is ook de Griekse crisis, en de hele vluchtelingencrisis binnen de unie.
Mijnheer Daems, ik ben het met u eens en ik heb dat in alle debatten beklemtoond: de unie is een goede zaak. Ze bestaat sinds Wereldoorlog II, ze heeft ons vrede en stabiliteit bezorgd, ze heeft ons welvaart bezorgd, zeker voor Vlaanderen dat leeft van de export en voordeel geniet bij de open grenzen.
Welk soort unie willen we in de toekomst? Waar moet er verdieping komen? Waar moeten we intenser samenwerken? Waar is het beter dat de unie zich niet mengt en waar de volle autonomie speelt van de lidstaten en de deelstaten? Die oefening gaan we maken. Ik zal niet vooruitlopen op de inhoud ervan, maar we moeten het debat voeren, ook in dit parlement. Het Vlaams Parlement is meer en meer internationaal bezig, Europees ook. We zijn allemaal bekommerd om dit debat, we moeten er proactief aan deelnemen. Wat is onze visie op Europa? Hoe gaan we om met ontworpen Europese wetgeving? Hoe stellen we ons op in dat grote concept? Dat is een debat dat we gaan voeren aan de hand van de visie die ik zal presenteren in de loop van dit jaar.
Minister-president, eerlijk, ik had de radicale voorstellen van Cameron niet nodig om de problematiek van de sociale dumping in de transport- en de bouwsector te beseffen. In 2012 heeft de Federale Regering al voorstellen in die zin ingediend. De EU met een Verenigd Koninkrijk is een sterke EU. Sp.a is vandaag vooral blij dat deze week die heronderhandelingen kunnen worden afgesloten en dat de EU zich bezig kan houden met de uitdagingen en crisissen die de fundamenten van de unie raken zoals al door enkele collega’s werd aangegeven.
De asielcrisis en de sociale dumping heb ik al genoemd en nu is er ook het vrijhandelsakkoord dat wordt onderhandeld door de EU en de Verenigde Staten, in alle stilte. Het is wel een akkoord dat volgens wetenschappers honderden en duizenden jobs kan kosten. (Rumoer)
Ik zou zeggen: sluit de heronderhandelingen en focus u op waar het over moet gaan, op onze jobs hier! (Applaus bij de sp.a)
De actuele vraag is afgehandeld.