Verslag plenaire vergadering
Verslag
Bespreking
Dames en heren, aan de orde is het voorstel van resolutie van Ingeborg De Meulemeester, Sabine de Bethune, Herman De Croo, Tine Soens en Wouter Vanbesien betreffende onderwijs in ontwikkelingssamenwerking.
De bespreking is geopend.
De heer Van Overmeire, verslaggever, heeft het woord.
Voorzitter, dames en heren, ik had graag enkele minuten van uw kostbare tijd om dit interessante voorstel van resolutie en de bespreking ervan in de commissie toe te lichten.
Iedereen zal in dit halfrond wel overtuigd zijn van het belang van onderwijs. Onderwijs leidt in de regel tot een verhoging van de levensstandaard, zowel individueel als structureel, en kan bijdragen tot een vermindering van wereldwijde armoede. De indieners van dit voorstel, namelijk de dames De Meulemeester en de Bethune, de heer de Croo, mevrouw Soens en de heer Vanbesien, focussen niet enkel op het basisonderwijs en het algemeen secundair onderwijs, maar benadrukken ook het belang van het technisch en beroepsonderwijs. Onderwijs biedt leerlingen vaardigheden die nodig zijn om te kunnen deelnemen aan het maatschappelijke, economische, politieke en sociale leven.
Om de beschikbare middelen op de meest efficiënte manier te besteden en versnippering te vermijden, heeft Vlaanderen er concreet voor gekozen zijn beleid inzake ontwikkelingssamenwerking te focussen op de drie partnerlanden Malawi, Mozambique en Zuid-Afrika en daarbij ook op enkele duidelijke thematische clusters. In de lopende samenwerkingen behoort onderwijs niet tot de hoofdthema’s, wat evenwel niet betekent dat onderwijs op geen enkele manier aan bod komt. Sinds 2012 werden meer dan 50 lopende projecten goedgekeurd en opgestart die een component onderwijs en vorming bevatten.
Dit voorstel van resolutie roept de regering op om onderwijs op te nemen als transversaal thema in de Vlaamse ontwikkelingssamenwerking. Dit houdt in dat de Vlaamse ontwikkelingssamenwerking in het kader van haar ontwikkelingsprogramma’s in de bovengenoemde concentratiesectoren, en waar relevant, mogelijkheden identificeert voor het versterken van de plaatselijke onderwijssystemen.
De bespreking in de commissie vond plaats op 8 december 2015. Mevrouw De Meulemeester wees er nogmaals op dat het aan de partnerlanden is om, samen met Vlaanderen, de prioritaire thema’s en de materies waarop samengewerkt wordt, te bepalen. Ze wees er ook op dat het voorstel van resolutie ertoe strekt om onderwijs extra te benadrukken binnen de bestaande vormen van ontwikkelingssamenwerking. Belangrijk facet is ook het onderwijs aan meisjes. Meisjes die naar school gaan, trouwen later, krijgen minder kinderen, hebben een beter inkomen, worden minder het slachtoffer van seksueel geweld, kunnen zich beschermen tegen kindhuwelijken en andere schadelijke traditionele praktijken. Via het onderwijs krijgen geboorteplanning en seksuele en reproductieve rechten een draagvlak.
De heer Verstreken verwees onder meer naar het feit dat ook in de Kamer van Volksvertegenwoordigers een gelijkaardig voorstel van resolutie werd ingediend. Hij wees er ook op dat heel wat partijen bij de jongste verkiezingen het thema van onderwijs in ontwikkelingssamenwerking in hun verkiezingsprogramma hadden opgenomen.
Mevrouw Soens herinnerde aan een citaat van Nelson Mandela die stelde dat onderwijs het krachtigste wapen is om de wereld mee te veranderen. Ze wees op de impact van onderwijs op de menselijke en economische ontwikkeling. Onderwijs is belangrijk om een democratische samenleving tot stand te brengen. Het is belangrijk in de strijd tegen religieus fundamentalisme en om te komen tot een vredevolle en rechtvaardige samenleving.
Collega Herman De Croo verwees naar een recent bezoek dat hij gebracht had aan de Democratische Republiek Congo, niet het land van de duizend meren, zoals Finland, maar het land, naar de woorden van collega De Croo, van duizend universiteiten, waarvan er evenwel maar enkele zijn die behoorlijke diploma’s afleveren. Er is een totaal gebrek aan degelijk materiaal en de expertise van de leerkrachten is er zeer laag. Collega De Croo verwees ook naar de parallelle mogelijkheden om toch iets aan die situatie te doen, bijvoorbeeld door materiaal naar daar te brengen dat ook door middel van zonnepanelen in afgelegen gebieden zou kunnen worden gebruikt. In een land met een geboortecijfer van 6,6 kinderen per vrouw, zei collega De Croo, moeten immense inspanningen worden gedaan, zo niet zal er een mensenmassa naar Europa komen en dan is er eigenlijk geen tijd meer om ons nog met resoluties bezig te houden.
Collega Wouter Vanbesien, ten slotte, steunde als mede-indiener ook met volle overtuiging de tekst van de resolutie, omdat de huidige prioriteiten op het vlak van ontwikkelingssamenwerking volledig in de lijn liggen van de Vlaamse bevoegdheden. Vlaanderen beschikt over heel wat expertise inzake onderwijs, zei collega Vanbesien en die eigen expertise is een belangrijke reden om onderwijs als transversaal thema op te nemen.
Het voorstel van resolutie werd eenparig aangenomen met 12 stemmen.
Mevrouw De Meulemeester heeft het woord.
Onderwijs is een belangrijk deel van ontwikkelingssamenwerking. In Vlaanderen beschikken we over heel wat expertise inzake onderwijs, die niet enkel op eigen bodem via Noordwerking gebruikt kan worden, maar die ook in het Zuiden door middel van lopende projecten en programma’s een meerwaarde kan betekenen. Echter, omdat Vlaanderen ervoor gekozen heeft per land met prioritaire thema’s en sectoren te werken, lijkt het me in deze context niet gunstig om onderwijs toe te voegen aan de lijst met prioritaire thema’s. De lijsten van thema’s en sectoren waar de Vlaamse ontwikkelingssamenwerking actief is, is immers opgesteld in overleg met het partnerland zelf. Deze soevereiniteit willen we dan ook benadrukken in onze samenwerking, waarbij het partnerland de eigen verantwoordelijkheid behoudt. Wat wél belangrijk is, is dat onderwijs terug te vinden is in alle domeinen van de ontwikkelingssamenwerking, gaande van de economie, naar de landbouw en de mensenrechten.
Het voorstel van resolutie werd uitgewerkt om onderwijs extra te benadrukken binnen de bestaande vormen van ontwikkelingssamenwerking op Vlaams niveau.
Deze resolutie heeft tot doel onderwijs als transversaal thema binnen de Vlaamse ontwikkelingssamenwerking te benaderen. Zo zal Vlaanderen in haar projecten en programma’s inzake ontwikkelingssamenwerking en onderwijs het belang van onderwijs aan meisjes blijven benadrukken. Meisjes die naar school gaan, trouwen later, krijgen minder kinderen, hebben een beter inkomen, worden minder het slachtoffer van seksueel geweld, kunnen zich beschermen tegen kindhuwelijken en andere schadelijke traditionele praktijken. Via het onderwijs krijgen geboorteplanning, seksuele en reproductieve rechten een draagvlak. Met andere woorden, onderwijs voor meisjes geeft meisjes en vrouwen de kans om hun eigen keuzes te maken en een vol en menswaardig leven uit te bouwen. Daarom moet Vlaanderen bij de gesprekken met de partnerlanden het belang van onderwijs benadrukken als zijnde bevorderend voor de lokale economie en de economische groei. Door middel van dit voorstel van resolutie willen we ook het belang van toegankelijk onderwijs extra benadrukken.
Om af te sluiten wijs ik erop dat uit de analyse van de huidige projecten inzake ontwikkelingssamenwerking blijkt dat reeds 56 projecten sinds 2012 een component onderwijs en vorming bevatten. Dit is een belangrijke stap voorwaarts en onderschrijft het belang van dit voorstel van resolutie.
Tot slot dank ik alle collega’s van alle partijen voor hun constructieve samenwerking voor deze resolutie. (Applaus)
De heer De Croo heeft het woord.
Ik heb mij veel met onderwijs beziggehouden in mijn leven, bijna 35 jaar hoogleraar en 4 jaar Nationale Opvoeding, bevoegd voor het Vlaams onderwijs. Dat is al heel lang geleden. Wat mij getroffen heeft, is dat wij vandaag een voorstel van resolutie bespreken dat wellicht zal moeten uitmonden in het beraadslagen over een wijziging van het decreet ter zake.
Als men een transversaal thema maakt van onderwijs – terecht overigens, anders zou ik het niet hebben ondertekend – dan komt het naast gender, aids, kinderrechten, personen met een handicap, goed bestuur en duurzame ontwikkeling te staan. Dat zijn veel prioriteiten en dit zal meebrengen dat we op een zeker ogenblik, misschien met dezelfde consensus, het basisdecreet zullen moeten aanpassen. Dan gaan we een onderscheid kunnen maken tussen wat we bespreken en wat we beraadslagen. In elk geval heeft dit voorstel van resolutie mijn volledige steun.
Mevrouw Soens heeft het woord.
“Onderwijs is het krachtigste wapen dat je hebt om de wereld te veranderen”, zei Nelson Mandela ooit, en eigenlijk vat dat belangrijke citaat het voorstel van resolutie dat vandaag voorligt perfect samen. Goed onderwijs voor alle kinderen en jongeren is cruciaal om een maatschappij te versterken, om een nieuwe generatie kansen te geven, om economische groei te stimuleren, die te blijven voeden en om de cyclus van discriminatie en armoede te doorbreken. Het is daarom dat wij met de indieners en als sp.a vragen om onderwijs als prioriteit op te nemen in de Vlaamse ontwikkelingssamenwerking.
De laatste jaren is er heel wat vooruitgang geboekt op het vlak van toegang tot onderwijs. Er blijven echter grote uitdagingen bestaan, zeker ook in de Vlaamse partnerlanden Malawi en Mozambique, waar de toegang tot het basis- en middelbaar onderwijs nog steeds niet evident is. Hoewel de toegang misschien wel verbeterd is, blijft de kwaliteit van het onderwijs in grote delen van de wereld, ook in ons ander partnerland Zuid-Afrika, ondermaats. Dat zorgt ervoor dat vele kinderen en jongeren misschien wel beginnen met een schoolloopbaan, maar die nooit afmaken, of dat zij die wel een diploma behalen, eigenlijk niet de competenties hebben verworven om volwaardig deel te nemen aan de maatschappij en de arbeidsmarkt.
Onderwijs is vandaag geen prioriteit in de Vlaamse ontwikkelingssamenwerking, hoewel de expertise die Vlaanderen bezit en waar Vlaanderen wereldwijd om geroemd is, wel degelijk het verschil zou kunnen maken. Er gaat vandaag amper Vlaams ontwikkelingsbudget naar de onderwijssector.
Met dit voorstel van resolutie wil sp.a dan ook vragen om van onderwijs een prioriteit te maken in de Vlaamse ontwikkelingssamenwerking en de middelen voor onderwijs op te trekken, om gebruik te maken van de aanwezige expertise in het Vlaamse onderwijslandschap en bij gespecialiseerde ontwikkelingsactoren zoals de Vlaamse Vereniging voor Ontwikkelingssamenwerking en Technische Bijstand (VVOB), om specifiek aandacht te hebben voor de subsectoren basisonderwijs en technisch en beroepsonderwijs, voor onderwijs voor meisjes en voor de kwaliteit van het onderwijs. (Applaus)
De heer Verstreken heeft het woord.
De collega’s hebben mooie en wijze woorden gesproken, en dus heb ik daar niet veel aan toe te voegen. Onderwijs moet inderdaad een transversaal thema zijn, maar los van de partnerlanden waarnaar werd verwezen, zoals mevrouw Soens net zei. We moeten versnippering vermijden, maar er zijn natuurlijk wel mooie projecten die Vlaanderen en de federale overheid steunen via de VVOB. We moeten dan ook even verder kijken naar landen als Suriname, Cambodja en Congo. Die mogen we niet uit het oog verliezen. De mensen op het veld verrichten daar fantastisch werk. Die projecten moeten we blijven ondersteunen. Eenmaal het onderwijssysteem daar kracht heeft gevonden, is het de bedoeling dat die mensen er wegtrekken, zodat de VVOB zich overbodig maakt. Helaas is de realiteit op het terrein enigszins anders. (Applaus bij CD&V)
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
De bespreking is gesloten.
We zullen straks de hoofdelijke stemming over het voorstel van resolutie houden.