Verslag plenaire vergadering
Verslag
De heer De Loor heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, vooreerst mijn beste wensen voor het nieuwe jaar. Het zal een cruciaal jaar worden, minister, voor de vrijwillige fusies van de gemeenten. Zelfs voor u en uw partij wordt het een beetje het jaar van de waarheid.
Maar er zit wel nog heel veel ruis op de lijn, niet het minst wat de discussies rond de timing en de deadlines betreft en de daaraan gekoppelde financiële bonus voor gemeenten die vrijwillig willen fusioneren.
Minister, de timing wordt krap, want tot op heden is er nog altijd geen principiële goedkeuring of beslissing van gemeenteraden voor die vrijwillige fusies. Het ziet er ook niet naar uit dat dat op korte termijn zal gebeuren.
Er zijn een aantal prille initiatieven, zoals een referendum. Maar zodra zo’n initiatief wordt voorgesteld, stuit het heel hard op verzet en weerstand.
Daaraan gekoppeld is er de vraag of de lokale besturen of gemeenten wel voldoende tijd hebben om na te denken en te beslissen om die fusie voor te bereiden. Die vraag komt altijd naar boven.
Minister, u hebt tijdens de bespreking van de beleidsbrief en de begroting in de commissie ook gezegd dat u, niettegenstaande u een fraai fusiepakket hebt uitgewerkt met een fraaie fusiebonus, niet weet of dit voldoende zal zijn om de lokale besturen en gemeenten over de streep te trekken en hen ervan te overtuigen mee te stappen in het verhaal van de fusies.
Minister, welke bijkomende initiatieven of maatregelen plant u om ervoor te zorgen dat ook de lokale besturen, de gemeenten, op de hoogte worden gebracht van dit fraai fusiepakket en van de fusievoordelen, zodat de kans op slagen van het aantal fusies zo groot mogelijk wordt?
Minister Homans heeft het woord.
Mijnheer De Loor, ik dank u oprecht voor uw steun – en naar ik aanneem ook die van uw fractie – voor de vrijwillige fusie.
Het regeerakkoord is redelijk duidelijk: het gaat om een vrijwillige fusie, geen verplichte. In de zomer van 2015 is er een conceptnota goedgekeurd in de schoot van de Vlaamse Regering. Daarin stonden een aantal stimulansen, onder andere de schuldovername van 500 euro per persoon, maar ook een tijdelijke verhoging van het aantal bestuursmandaten na de verkiezing van 2018.
Wat is er ondertussen nog gebeurd? In december 2015, zeer recent, is er een voorontwerp van decreet principieel goedgekeurd, opnieuw in de schoot van de Vlaamse Regering, waarin er een zeer duidelijk juridisch kader is uitgewerkt voor de gemeenten die willen fuseren.
U vraagt naar de communicatie. Ik kan mij geen betere communicatie wensen dan wat er vandaag en de afgelopen weken is gebeurd. U kunt vandaag geen enkele krant openslaan of er staat een artikel in over fusies. Zo zegt een gemeente er niet op te willen ingaan omdat het verplicht is. Dat vind ik jammer. Het gevoel dat het verplicht is, blijft blijkbaar bestaan. U gaat daar niet in mee. Het is ook niet verplicht, het is vrijwillig. Vandaag stonden er twee artikels in, gisteren drie. Er is geen betere manier om deze maatregel bekend te maken. Ik denk dat de gemeenten en de lokale besturen echt wel op de hoogte zijn.
Wat is er ondertussen nog gebeurd op het vlak van bekendmaking aan de lokale besturen? Het Agentschap Binnenlands Bestuur heeft via haar elektronische nieuwsbrief Binnenl@nd alle informatie aan de lokale besturen bezorgd. Daarenboven hebben ze ook nog eens een toelichtende nota bezorgd aan alle lokale besturen. Ook de bestuurskrachtmonitor, die zeer uitgebreid werd besproken in de commissie, is een handig instrument wanneer men nadenkt over een eventuele fusie.
Mijnheer De Loor, ik denk niet dat er bijkomende maatregelen nodig zijn in het kader van communicatie.
Wat uw opmerking over de timing betreft, begrijp ik het niet goed. Dit staat al sinds 2009 in het regeerakkoord. We zijn nu 2016. We hebben nu betere stimulansen dan tijdens het regeerakkoord dat werd afgesloten in 2009. Bovendien moet men pas op het einde van dit jaar, dus 31 december 2016, principieel laten weten of men al dan niet wil fusioneren. De definitieve beslissing moet pas uiterlijk 31 december 2017 worden genomen. Waarom dan? Als men beslist om te fusioneren, moeten die twee of eventueel drie gemeenten samen naar de kiezer trekken bij de gemeenteraadsverkiezingen van oktober 2018.
Is er een probleem met timing? Neen. Is er voldoende bekendheid? Ja. Hoop ik dat er fusies komen? Ja, maar wel op vrijwillige basis.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Ik wil hier nog aan toevoegen dat sp.a wel degelijk voor bestuurskrachtige gemeenten is.
Minister, u hebt ook verwezen naar het voorontwerp van decreet dat op 18 december vorig jaar werd goedgekeurd door de Vlaamse Regering. Dat klopt. Ik heb daarin echter de timing van 31 december 2016 betreffende de principiële goedkeuring niet teruggevonden, maar wel in de toelichtende nota van het Agentschap Binnenlands Bestuur, alsook in uw conceptnota van vorige zomer. Vandaar dan ook mijn vraag: zult u blijven vasthouden aan de deadlines van 31 december 2016 voor de principiële goedkeuring en van 31 december 2017 voor de definitieve goedkeuring?
De heer De Meulemeester heeft het woord.
Het is natuurlijk altijd goed dat de burgers om hun mening gevraagd wordt wanneer het gaat over belangrijke dossiers die de gehele bevolking aanbelangen. Zo’n complex en gevoelig dossier als de fusies van gemeenten aankaarten bij de bevolking is uiteraard niet zonder enig risico. Het kan een groter draagvlak creëren, maar het tegendeel kan natuurlijk ook waar zijn, namelijk dat het de inwoners verdeelt of nog meer verdeelt, dat laat ik in het midden.
Minister, u hebt zelf aanbevolen om de mening van de inwoners te vragen over de eventuele fusies, of u gaat er toch mee akkoord dat het gedaan wordt, uiteraard op vrijwillige basis. Ik heb er geen probleem mee dat een volksraadpleging wordt gehouden. Mijn vraag is dan ook concreet: hoe ziet u een dergelijke volksraadpleging of referendum concreet en in de praktijk? Hoe ziet u de vraagstelling, een antwoord met ja of neen?
De heer Doomst heeft het woord.
Mijnheer De Loor, het verschil tussen ons is dat u altijd uw rode draad van boven naar beneden laat, zoals uw altijd mooie, rode das. U begint van boven en vraagt u af hoe we dat aan de lokale besturen zullen opleggen. In dit proces vind ik het belangrijk dat er vrijwilligheid is van onderuit, en dat wordt nagegaan hoe ver we kunnen geraken. Minister, het zou wel kunnen dat er andere formules naar boven komen die ook tegemoetkomen aan de kernvraag van het probleem, namelijk de bestuurskracht. Ik wou u ertoe verleiden te kijken hoever we kunnen gaan met ook die andere formules en om daar uw menu, zeg maar uw kookboek – ik heb onlangs Pascale Naessens gehoord – op af te stemmen. Bent u ook bereid uw kookboek uit te breiden en andere formules een kans te geven?
Wat de eerste bijkomende vraag van collega De Loor betreft: ja, ik zal die deadlines behouden, want ze zijn absoluut essentieel om fusies te kunnen realiseren in het licht van de gemeenteraadsverkiezingen van oktober 2018. De gemeenten weten al sinds 2009 dat die mogelijkheid bestaat en er is nog nooit zoveel media-aandacht geweest voor de fusies, dus volstaat een jaar toch om principieel te beslissen en twee jaar om definitief te beslissen.
Mijnheer De Meulemeester, ik denk dat er een vergissing in het spel is. Ik heb persoonlijk geen aanbeveling gedaan opdat de lokale besturen referenda of dergelijke zouden organiseren. Zeg ik dat dit slecht is? Neen, absoluut niet. Ik heb alle vertrouwen in de lokale besturen en geef hen de autonomie om zelf te beslissen hoe ze de eventuele gedachte om toch te fuseren met hun burgers moeten bespreken. Ik zal uiteraard niet van bovenaf alle lokale besturen opleggen om dat op dezelfde manier te doen. Als ze het goedvinden om daarvoor een referendum te organiseren, ben ik de laatste om te zeggen dat het geen goed idee is.
Mijnheer Doomst, we hebben het er in de commissie al verschillende keren over gehad en u weet dat ik absoluut bereid ben tot en bezig ben met het bespreken van andere samenwerkingsverbanden en -vormen. Ik hoop dat u, als u ergens in uw regio – en ik zeg niet dat het per definitie Gooik moet zijn – kennis hebt van een gemeente die eventueel wil fuseren, niet zult nalaten alle voordelen mee te geven die een fusie biedt.
Minister, ik noteer het behoud van de deadlines van eind 2016 en eind 2017 met betrekking tot de vrijwillige fusies. Ik denk bij u ook een redelijke euforie vast te stellen in verband met het aantal gemeenten dat al geïnteresseerd zou zijn of te kennen gegeven zou hebben dat ze mogelijk de sprong zouden wagen. Ik heb, spijtig genoeg, ook dat euforisch verhaal gehoord van uw voorganger, de vorige minister van Binnenlands Bestuur en huidig minister-president Bourgeois. In de vorige legislatuur was hij ook altijd euforisch, en heel positief en optimistisch, maar uiteindelijk is hij met lege handen aan het einde van de rit gekomen.
Minister, een ezel stoot zich geen twee keer aan dezelfde steen. Ik hoop dan ook dat u op 1 januari 2019 niet met lege handen staat, want dan hebben we tien jaar verloren.
De actuele vraag is afgehandeld.