Verslag plenaire vergadering
Verslag
Algemene bespreking
Dames en heren, aan de orde is het ontwerp van decreet tot wijziging van de wet van 26 maart 1971 op de bescherming van oppervlaktewateren tegen verontreiniging en het decreet van 24 mei 2002 betreffende water bestemd voor menselijke aanwending, wat betreft de aanpassing van de aanrekening van de kosten voor publieke drinkwatervoorziening en de kosten voor gemeentelijke en bovengemeentelijke sanering.
De algemene bespreking is geopend.
De heer Dochy heeft het woord.
Voorzitter, er werd mij gevraagd verslag uit te brengen van de bespreking.
Nee, dat gaat niet. U had vóór de plenaire vergadering moeten melden dat u verslag wilde uitbrengen.
Het uitbrengen van het verslag werd zo maximaal mogelijk afgeschaft. Iedereen heeft de stukken tijdig in zijn bezit en kan die perfect nalezen. De verslaggeving is eigenlijk overbodig in de plenaire vergadering.
Het kan wel in drie gevallen. Ten eerste wanneer u het op voorhand, vóór de aanvang van de vergadering, meldt. Ten tweede in het geval dat er geen schriftelijk verslag is. Ten derde is er altijd een verplicht verslag bij de begrotingsbesprekingen.
De heer Beenders heeft het woord.
Collega’s, ministers, de waterfactuur heeft de afgelopen maanden al voor heel wat vragen gezorgd, niet alleen in de plenaire vergadering, maar ook in de commissievergadering. Ik moet eerlijk zeggen dat ik vind dat het debat correct is verlopen. Ik wil ook de commissieleden oprecht bedanken voor de gedachtewisseling en de tijd die we hebben genomen om tot in detail en ten gronde alle berekeningen te bespreken. Ik apprecieer het verder ook dat de minister alle tijd heeft genomen om de vragen te beantwoorden.
Waar staan we vandaag voor? We staan vandaag voor een ontwerp van decreet dat er via de zesde staatshervorming voor zorgt dat de drinkwaterfactuur een volledige bevoegdheid is voor Vlaanderen. Wat betekent dat juist? De nieuwe waterfactuur zorgt ervoor dat elk Vlaams gezin, waar hij of zij ook woont, vanaf nu dezelfde vaste vergoeding zal betalen. Dat betekent dat er geen onderscheid meer zal zijn tussen de drinkwatermaatschappijen of de provinciegrenzen. Dat is positief.
Ter compensatie van het stuk gratis water dat na vandaag misschien wordt afgeschaft, past u een financiële correctie toe. Sp.a juicht dat toe. Daarnaast voert u ook een basis- en een luxetarief in waarmee u de mensen eigenlijk stimuleert om zuinig om te springen met water. Daar kunnen vooral gezinnen die bestaan uit vier of vijf personen het grootste voordeel mee doen. En al is dat voordeel misschien beperkt, het is er toch.
Dat zijn drie positieve punten die wij toejuichen en die aangeven dat u de moeite hebt gedaan om vooral financieel zo weinig mogelijk de factuur te laten stijgen.
Maar helaas betekenen die drie punten niet dat er geen opmerkingen werden gegeven in de debatten die we gevoerd hebben. Er zijn een aantal oneerlijkheden die we in het debat hebben geprobeerd te corrigeren. We zullen straks een amendement voorleggen en er is ook nog een voorstel van decreet in opmaak om die oneerlijkheden weg te werken.
De eerste oneerlijkheid is de volgende. Gezinnen van 1 of 2 personen, dat zijn er ongeveer 300.000 in Vlaanderen, die vandaag behoren tot de groep laagverbruikers, zullen met de nieuwe berekening vanaf 2016, wanneer het gratis water wordt afgeschaft, absoluut meer gaan betalen. Het is net de groep van mensen die al heel duurzaam omspringen met water. Zij zullen een hogere factuur krijgen, en dat is niet logisch. Ik vind dat zelfs fundamenteel oneerlijk. Het is heel erg jammer dat deze groep niet gespaard is gebleven in de berekeningen, want dat had perfect gekund.
Een tweede oneerlijkheid treft vooral gescheiden ouders bij wie de kinderen niet gedomicilieerd zijn. Voor hetzelfde verbruik betaalt een gescheiden ouder met twee kinderen die niet bij hem of haar gedomicilieerd zijn, 100 euro extra. In de commissie werd hierover gedebatteerd en toen werd gezegd dat de watermaatschappijen absoluut de mogelijkheid hebben om in hun berekeningen rekening te houden met co-ouderschap. Maar dat doen ze vandaag niet. Als die ruimte er al zou zijn, moeten wij er vanuit het parlement voor zorgen dat dit verplicht is. Wij moeten ervoor zorgen dat mensen met een niet-traditionele gezinssamenstelling er niet op achteruitgaan.
We zijn het er ook allemaal over eens dat we er niet meer van mogen uitgaan dat iedereen een traditionele gezinssamenstelling heeft. We moeten evolueren. En daarom vinden we het oneerlijk om te vertrekken vanuit het aantal gedomicilieerde personen. We vinden dit vooral oneerlijk als blijkt dat er dan ook nog eens extra voor moet worden betaald.
We hebben een amendement klaar, we zullen het straks ter stemming voorleggen, dat deze oneerlijkheid rechtzet. Het zorgt er op een technische manier voor dat gescheiden ouders met kinderen niet extra financieel gestraft worden.
Een derde oneerlijkheid gaat over de waterarmoede in Vlaanderen. U weet ongetwijfeld dat die jaar na jaar toeneemt. De cijfers bewijzen dat. In 2013 hebben bijna 40.000 gezinnen een afbetalingsplan gekregen omdat ze hun waterfactuur echt niet konden betalen. En wat gebeurde er, minister? De factuur is dit jaar opnieuw gestegen: voor iedereen met minstens 12 procent door de besparing en de saneringskosten. Vanaf volgend jaar komt daar nog eens een stijging bij vanwege uw collega’s in de Federale Regering die een vennootschapsbelasting hebben goedgekeurd. Dat zijn twee maatregelen die ervoor zorgen dat de factuur voor iedereen stijgt. Als er geen andere maatregelen worden genomen, zal dat er ook voor zorgen dat het aantal afbetalingsplannen niet zal dalen.
Cijfers bewijzen ook dat de sociale correcties, waar altijd mee gegoocheld wordt, vandaag niet meer volstaan op het vlak van drinkwater. Vandaag ontvangt ongeveer 5 procent van de Vlamingen deze correctie, maar meer dan 10 procent van de Vlamingen bevindt zich onder de armoedegrens. We vragen u daarom met aandrang om een tandje bij te steken en om de mooie woorden over sociale correctie om te zetten in daden. Het wordt daarom dringend tijd om de groep mensen die recht hebben op een sociale correctie, te verruimen. Bij hen staat het water letterlijk aan de lippen.
Collega’s, twee jaar op rij declameert de minister-president in zijn Septemberverklaring dat iedereen mee moet. Maar wanneer u echt kunt ingrijpen om een beleid te voeren dat die woorden moet omzetten in daden, dan blijft dat uit. Met het voorstel van decreet dat we een van de volgende weken zullen indienen, zullen we het parlement vragen om de groep die recht heeft op sociale correcties, uit te breiden. We hebben het hier al over gehad in de commissie, maar we kregen toen als antwoord dat er pas eind 2017 een evaluatie zal komen. Als die evaluatie dan nog moet worden omgezet in parlementair werk, zijn we wellicht weer een halfjaar verder. Dat is cruciale tijd die we niet mogen verliezen om de vele mensen die in waterarmoede zitten, te helpen. Wij gaan niet wachten tot 2017. Wij zullen u begin 2016 een voorstel voorleggen om dit te versnellen.
Beste collega’s uit de meerderheid, het is heel eenvoudig. Als u het ontwerp van decreet zoals het voorligt, straks goedkeurt, gaat u akkoord met het feit dat alleenstaanden en laagverbruikers, gezinnen van één of twee personen, volgend jaar meer dan de anderen zullen opdraaien voor de waterfactuur.Als u het ontwerp van decreet zoals het nu voorligt, straks goedkeurt, gaat u akkoord met het feit dat nieuwe gezinsvormen worden gediscrimineerd, en dat de gescheiden vader of moeder bij wie de kinderen niet zijn gedomicilieerd tot 100 euro meer zal betalen dan de ouder waar de kinderen wel zijn gedomicilieerd.
U hebt deze nieuwe bevoegdheid gekregen en u hebt de kans om een eerlijk beleid te voeren, toch een beetje gemist. Ongeveer 500.000 gezinnen zullen sowieso volgend jaar meer betalen voor hun drinkwaterfactuur. Dat vindt sp.a fundamenteel oneerlijk. Wij hopen dat u onze voorstellen zult steunen om ervoor te zorgen dat water een basisrecht is dat iedereen kan krijgen aan betaalbare prijzen. We vragen u daarom met aandrang om het ontwerp van decreet zoals het nu voorligt, niet integraal te steunen. Doet u dat toch, steun dan ook alstublieft onze amendementen en voorstel van decreet dat eraan komt, dan kunt u toch nog zorgen voor een eerlijke waterfactuur. (Applaus bij sp.a)
Mevrouw Taeldeman heeft het woord.
Voor mijn fractie zou ik het ontwerp van decreet ook graag toelichten. De Vlaamse Regering besliste in het regeerakkoord 2014 om een aantal zaken met betrekking tot de integrale waterfactuur te wijzigen. Zo werd overeengekomen om de gratis kubieke meter water af te schaffen en een vaste vergoeding in te voeren voor de componenten zuivering en riolering.
De hele operatie is budgetneutraal – dat werd al toegelicht in de commissie – en genereert dus noch voor de Vlaanderen noch voor de drinkwatermaatschappijen nieuwe inkomsten. De tariefstructuur wordt uniform gemaakt voor alle maatschappijen terwijl er vroeger nog veel regionale verschillen waren. Er wordt in een vast recht voorzien in de drie componenten van de waterfactuur: één, drinkwater, twee, riolering en drie, zuivering, met telkens een korting per gedomicilieerde. Op die manier draagt iedereen bij tot sanering.
Bovendien wordt in de component drinkwater in een ecologische prikkel voorzien met het invoeren van gewoon verbruik en luxeverbruik: wie veel verbruikt zal meer betalen dan wie die minder verbruikt. Dit zal de waterverbruikers een bijkomende prikkel geven die aanzet tot duurzaam watergebruik.
Er wordt eveneens in een uniforme toepassing voorzien van sociale correcties. Het ontwerp van decreet werd vergezeld van een armoedetoets. Dat is zeer belangrijk voor mijn fractie. Op basis van de armoedetoets werd beslist om de initieel voorziene vrijstelling voor bepaalde doelgroepen van 75 procent te verhogen naar 80 procent. Dit moet de waterfactuur betaalbaar houden voor iedereen.
Collega Beenders, de uitbreiding van de doelgroepen moet worden bekeken over de andere beleidsdomeinen heen om die op elkaar af te stemmen. Dat geldt ook voor de amendementen die u indient wat betreft het co-ouderschap. Het betreft uiteenlopende verblijfssituaties. Het best zou een integrale oplossing zijn voor diverse facturen over diverse beleidsdomeinen heen.
Mijnheer Beenders, u hebt in de commissiebespreking aangekondigd hierover een voorstel van decreet uit te werken. Ik zou u de hand willen reiken om dit gemeenschappelijk te onderzoeken en verder uit te spitten.
De nieuwe tariefstructuur biedt stimuli om overmatig waterverbruik te ontmoedigen, sociale doelgroepen te beschermen en voorziet in een uniforme tariefstructuur. Een evenwicht vinden tussen ecologische, sociale en economische doelstellingen is niet evident, omdat ze soms tegenstrijdig zijn. Maar de minister is erin geslaagd om in de nieuwe tariefstructuur in ecologische incentives te voorzien en tegelijk sociaal-economische aspecten in rekening te brengen.
De heer Nevens heeft het woord.
Wat Vlaanderen doet, willen we goed doen en beter doen. De nieuwe integrale drinkwaterfactuur is er een voorbeeld van. Dankzij de zesde staatshervorming heeft Vlaanderen de bevoegdheid gekregen om een eigen waterbeleid te voeren, conform het regeerakkoord. Daarin zijn enkele algemene principes van kracht, die reeds in juni 2015 werden vastgelegd. We wensten een budgetneutrale factuur door te voeren, de gratis 15 kubieke meter af te schaffen – want gratis bestaat niet –, sociale correcties door te voeren en een saneringsbijdrage te vragen voor elke liter water die door onze riool loopt, volgens het principe dat de vervuiler betaalt. Daarom vindt onze fractie dit voorstel evenwichtig.
Vlaanderen staat voor grote uitdagingen: het zuiveren van afvalwater, het investeren in nieuwe waterleidingen. Iedereen kent het verhaal van de loden en asbesten drinkwaterleidingen. Ook wordt ons drinkwater een schaars en kostbaar goed, waarmee we zuinig moeten omspringen. Er is maar één manier: zorgen voor een billijke spreiding voor alle kosten voor het water en de watersanering. Daarom is onze fractie ervan overtuigd dat dit een goed ontwerp is, zodat we ook in de toekomst verder kunnen investeren in het waterbeleid dat Vlaanderen vandaag al intens voert, maar waar de nodige middelen tegenover moeten staan.
Zoals mevrouw Taeldeman zegt, denken we ook aan de sociaal zwakkeren in de maatschappij, die het vandaag moeilijk hebben om hun rekeningen te betalen. Daarom zijn er sociale correcties en is er aandacht voor alleenstaanden, die alleen moeten opdraaien voor de factuur. Er zijn verschillende systemen in de waterfactuur ingebouwd, die rekening houden met bepaalde doelgroepen.
Ik sluit me aan bij mevrouw Taeldeman en de heer Beenders, dat niet enkel de waterfactuur nood heeft aan een sociale correctie, maar dat er in Vlaanderen ook nood is aan sociale correcties op andere vlakken. Het is zeker de moeite om met het Vlaams Parlement de koppen bij elkaar te steken, om sociale correcties op andere vlakken te realiseren. Waarschijnlijk hebben we daarvoor nog een nieuwe staatshervorming nodig. U weet dat de energiefactuur vandaag federaal wordt bepaald. Voor water is het alleszins geregeld in dit ontwerp. We zijn dus bereid om het te steunen. (Applaus bij de N-VA)
De heer Rzoska heeft het woord.
Ik was het eens met de heer Beenders, als ik het verslag lees, dat er zeer uitputtend op zeer veel vragen is geantwoord. Ik wil kort aangeven dat wij bij ons standpunt blijven en dat we niet geloven dat het systeem dat nu wordt voorgesteld, waarin tegelijk progressiviteit en een vaste prijs spelen, voor de mensen een verlichting van de factuur zal betekenen. Nogmaals dank voor de uitgebreide antwoorden in de commissie, minister.
Als antwoord op de reacties van de meerderheid kan ik zeggen dat wij met veel plezier ons voorstel van decreet met hen bespreken. Ik hoop dat we naar een kamerbrede consensus kunnen evolueren, daar kan de Vlaming enkel beter van worden. Ik hoop dat we met dezelfde constructieve houding aan dit dossier kunnen blijven werken in de commissie.
Minister Schauvliege heeft het woord.
Voorzitter, ik wil me aansluiten bij de leden die hebben benadrukt dat we een zeer goed debat hebben gehad in de commissie. Wat mij betreft, was het een van de betere discussies. Het was een scherpe, maar inhoudelijk sterke discussie over dit ontwerp van decreet. Dank daarvoor.
We hebben inderdaad andere ideeën over die waterfactuur. Onder andere de heer Beenders heeft uitgesproken andere ideeën daarover. We hebben heel uitdrukkelijk afgesproken bij de start van deze regering dat we het principe dat de vervuiler betaalt, zouden doortrekken, ook op het vlak van het drinkwater. Een van de principes is dat we afstappen van het gratis drinkwater, omdat voor de eerste liter water die uit de kraan komt, uiteraard ook moet worden betaald, en die ook moet worden gezuiverd. Het is dus logisch dat we daarvan afstappen. We hebben dat op een budgetneutrale manier gedaan.
Ik wil benadrukken dat deze hervorming van de waterfactuur op geen enkele manier extra inkomsten voor Vlaanderen betekent, maar ook geen extra inkomsten voor de drinkwatermaatschappijen. Het is gewoon een ander principe qua drinkwater aanrekenen. Daarbij willen we mensen bewust maken, opdat ze op een verantwoorde manier met dat water zouden omgaan. Er komt inderdaad een vaste vergoeding, die ook uniform is voor alle drinkwatermaatschappijen, omdat op die manier ook iedereen op een eerlijke manier bijdraagt tot de waterzuivering. Tot nu toe betaalt iemand die hemelwater gebruikt en niet betaalt aan de drinkwatermaatschappij, niet mee voor de zuivering van water. Nochtans moet dat hemelwater evengoed worden gezuiverd en is daar dus een maatschappelijke kostprijs aan verbonden. Iedereen zal dus op een correcte manier bijdragen voor de zuivering van water.
We doen dat ook degressief: de eerste kubieke meter water is goedkoper dan de volgende. Zo zetten we mensen ertoe aan minder drinkwater te verbruiken. Het volgende principe is dat we een sociale correctie doorvoeren. Dat was cruciaal om ervoor te zorgen dat de waterfactuur betaalbaar blijft voor mensen die het minder goed hebben. We doen ook een gezinscorrectie, zodat gezinnen niet de dupe worden van het afschaffen van het gratis drinkwater. We hebben dus goede evenwichten gevonden ter zake. Dit is een correcte manier om de waterfactuur op te stellen, waarbij mensen er ook bewust van worden gemaakt dat er ook kosten verbonden zijn aan dat drinkwater, terwijl er toch voor wordt gezorgd dat dit op een budgetneutrale manier kan gebeuren en de waterrekening niet duurder wordt.
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Voorzitter, de heer Rzoska gaf aan niet te geloven dat dit een verlichting van de waterfactuur is. Ik wou toch nog even meegeven dat dit niet in eerste instantie de doelstelling was, maar dat het voornamelijk ging over het principe dat de vervuiler betaalt en het budgetneutraal werken. Ik wil daar zeker geen misverstanden over laten bestaan, want ik denk dat niemand dat ooit in dezen heeft beweerd.
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
De algemene bespreking is gesloten.
Artikelsgewijze bespreking
Dames en heren, aan de orde is de artikelsgewijze bespreking van het ontwerp van decreet.
De door de commissie aangenomen tekst wordt als basis voor de bespreking genomen. (Zie Parl.St. Vl.Parl. 2015-16, nr. 562/5)
– De artikelen 1 en 2 worden zonder opmerkingen aangenomen.
Er is een amendement op artikel 3. (Zie Parl.St. Vl.Parl. 2015-16, nr. 562/6)
De stemmingen over het amendement en over het artikel worden aangehouden.
– De artikelen 4 tot en met 8 worden zonder opmerkingen aangenomen.
Er is een amendement op artikel 9. (Zie Parl.St. Vl.Parl. 2015-16, nr. 562/6)
De stemmingen over het amendement en over het artikel worden aangehouden.
– De artikelen 10 tot en met 16 worden zonder opmerkingen aangenomen.
Er is een amendement op artikel 17. (Zie Parl.St. Vl.Parl. 2015-16, nr. 562/6)
De stemmingen over het amendement en over het artikel worden aangehouden.
– De artikelen 18 tot en met 21 worden zonder opmerkingen aangenomen.
De artikelsgewijze bespreking is gesloten.
We zullen straks de hoofdelijke stemming over het ontwerp van decreet houden.