Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de nieuwe schorsing van het GRUP 'Afbakening zeehavengebied Antwerpen' door de Raad van State en de gevolgen voor de havenuitbreiding
Verslag
Mevrouw Bastiaens heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, afgelopen vrijdag raakte bekend dat de Raad van State in een arrest de schorsing beveelt van een deel van het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP) ‘Afbakening zeehavengebied Antwerpen’. Het gaat wel degelijk over een klein, maar wel een bijzonder belangrijk deel voor de toekomst van de Antwerpse haven, namelijk de Saeftinghezone.
Het nieuws leidde ertoe dat in sommige media werd bericht over een mogelijk uitstel van zelfs drie jaar voor de realisatie van het Saeftinghedok. Uiteraard is dat bijzonder slecht nieuws voor de toekomst van de Antwerpse haven en de mogelijke economische schade die dat met zich mee zal brengen voor de Antwerpse regio, maar eigenlijk voor heel Vlaanderen.
De Antwerpse haven heeft de afgelopen jaren een bijzonder sterke positie weten te verwerven in de containerbehandeling. Na de reorganisaties en de nieuwe allianties die het voorbije jaar zijn ontstaan, heeft Antwerpen een sterke groei gekend van zelfs meer dan 8 procent. Ook volgend jaar staan er nieuwe herstructureringen in de containerbehandelingssector op poten. Het is dan ook van cruciaal belang dat we de toekomstige groei in capaciteit kunnen behouden, en dat die er binnen afzienbare tijd kan komen.
Minister, welke consequenties ziet u naar aanleiding van dit arrest van de Raad van State?
Mevrouw De Ridder heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, het Saeftinghedossier is een heel belangrijk dossier, dat verankerd is in het regeerakkoord. Daarin staat namelijk dat die zone zal worden ontwikkeld. Inmiddels maakte u ook al de keuze voor het Saeftinghedok, om redenen die ook al door mevrouw Bastiaens werden aangehaald. Het is heel belangrijk voor de uitbreiding van onze wereldhaven Antwerpen dat die bijkomende capaciteit er komt. Daarbij is de timing heel belangrijk.
Wat moeten we doen? Een ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) opstellen. Dat RUP is er al. Op een bepaald moment is dat deels geschorst door de Raad van State. Toen, in 2014, hebt u, minister, samen met de Vlaamse Regering adequaat opgetreden en de betrokken geschorste delen ingetrokken en opnieuw vastgesteld, met een veel betere motivering. U hebt toen gemotiveerd wat die proactieve natuurontwikkeling betekent, met name dat men pas daarna zou kunnen overgaan tot de ontwikkeling van de havenzone.
We dachten dat de zaak daarmee was opgelost. Helaas, niets is minder waar. Er kwam opnieuw een schorsing door de Raad van State van een deel van het RUP. De Raad van State spreekt zich daarbij niet inhoudelijk uit, maar ziet wel de hoogdringendheid.
Minister, dat is dramatisch. Er is een heel strak tijdsschema. Als hierop vertraging komt, vrees ik dat we riskeren bepaalde commerciële beslissingen te missen, met alle gevolgen van dien, niet enkel voor de Antwerpse haven of de Waaslandhaven, maar ook voor volumes, tewerkstelling enzovoort.
Minister, welke maatregelen zult u treffen om ervoor te zorgen dat u komt tot een uitvoering van het regeerakkoord en dat de uitbreiding van de haven van Antwerpen kan plaatsvinden zoals gepland?
Minister Schauvliege heeft het woord.
Collega’s, in 2013 is er een RUP opgesteld dat werd vernietigd door de Raad van State. In 2014 is dat RUP inderdaad opnieuw hernomen. Er werd daarin een veel betere motivering opgenomen over of het nu om mitigerende of compenserende natuur zou gaan. Dat is namelijk de discussie ten gronde die zich op dit moment afspeelt.
Er is opnieuw een stap gezet richting Raad van State. Die heeft nog niet ten gronde geantwoord. Er is nog geen vernietiging van het RUP, maar wel een schorsing. De Raad van State wil voorlopig schorsen tot er een uitspraak ten gronde is. Een aantal hoogdringende onteigeningen en afbraken die op dit moment zouden lopen, zouden immers in het gedrang kunnen komen. Als de onteigeningen en afbraken zouden plaatsvinden en nadien de Raad van State een uitspraak zou doen, zouden die voldongen feiten niet meer kunnen worden rechtgezet. Daarom is de schorsing uitgesproken.
Dit komt voor de Vlaamse Regering even onverwacht als voor jullie. Dit is niet de bedoeling. Iedereen staat achter de keuze voor het Saeftinghedok en het feit dat de zeehaven van Antwerpen zich op die manier verder moet kunnen ontwikkelen. Daarom zal de Vlaamse Regering vrijdag op basis van de schorsing een aantal pistes op tafel leggen om na te gaan op welke manier wij daaraan kunnen remediëren.
Aangezien het niet om een vernietiging gaat, is het wat koffiedik kijken. Wat zijn de mogelijkheden? Een piste is dat we verder gaan en verdedigen wat er nu op tafel ligt tot de definitieve beslissing van de Raad van State. Een andere oplossing is dat we nu de weg inslaan van een complex project om het sneller vooruit te doen gaan. Dat zijn een aantal keuzes die de Vlaamse Regering vrijdag zal maken om ervoor te zorgen dat er zo snel mogelijk een oplossing komt voor het Saeftinghedossier.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Een aantal elementen vind ik heel belangrijk en heel positief. Een eerste positief element is dat u opnieuw het belang van de ontwikkeling van de Saeftinghezone herhaalt. Een tweede positief element is dat u een aantal beslissingen in voorbereiding hebt om er inderdaad geen gras over te laten groeien en dat u mee aangeeft dat de tijd in dezen in ons nadeel speelt. Ik heb daarnet verwezen naar de mogelijke impact op de containertrafiek in Antwerpen, maar ik zou dat evenzeer ook kunnen zeggen voor een mogelijke impact op de logistieke activiteiten en de daaraan verbonden werkgelegenheid.
U hebt verwezen naar een aantal pistes die u aan het bewandelen bent, en onder andere ook naar de mogelijkheden in het kader van complexe projecten. Misschien kunt u dat ook nog even toelichten?
Minister, ik ben tevreden dat u van plan bent vrijdag al naar de regering te gaan met mogelijke pistes. Ik wil nog voor iedereen in herinnering brengen dat 150.000 gezinnen rechtstreeks of onrechtstreeks voor hun broodwinning afhankelijk zijn van die haven. Daarom is het enorm belangrijk dat we hierin geen tijd verliezen. Mochten we opnieuw tijd verliezen, hou ik mijn hart vast voor mogelijke commerciële beslissingen en kansen die we zouden kunnen mislopen. Dat heeft zijn gevolgen, niet enkel voor volumes maar ook voor tewerkstelling. Onze fractie wil dat absoluut vermijden. We willen, kunnen en mogen dat niet laten gebeuren. Ik ben blij dat u vrijdag al naar de regering zult stappen. Het stelt mij gerust te weten dat de Vlaamse Regering daar exact hetzelfde over denkt. Het is belangrijk dat we voorafgaand aan een vernietiging remediëren en daar niet op wachten. Vorige keer is na de schorsing ook fors ingegrepen. Ik hoop voor deze keer op hetzelfde.
Wenst iemand van de provincie Antwerpen aan te sluiten? (Opmerkingen)
De heer van Malderen heeft het woord.
Voorzitter, Saeftinghe ligt in Oost-Vlaanderen. De dames vooraan, die zich zorgen maken over de evolutie van de trafieken en de economische gevolgen, zullen het mij vergeven dat ik vooral aandacht vraag voor de leefbaarheid van de regio waar die haven zich bevindt. Ruimte is een schaars goed. We hebben met tevredenheid vastgesteld dat er een akkoord is ontstaan tussen de havens van Zeebrugge en van Antwerpen om samen te werken. Men signaleert mij vanuit Zeebrugge dat daar wel grond ligt. Dat is evenwel niet de essentie van mijn tussenkomst.
Minister, ongeacht wat u beslist in de Vlaamse Regering in het kader van het planproces, en of u nu gaat voor een complex project of niet, wil ik u vragen dat er een helder en klaar engagement is van de Vlaamse Regering om onverkort in te zetten op natuurontwikkeling en vooral ook op de ontsluiting voor deze regio die nu al kreunt onder de reeds bestaande activiteit. Zonder begeleidende maatregelen wordt de leefbaarheid van die regio wellicht nog verder bedreigd.
De heer Vanbesien heeft het woord.
Er zijn twee aspecten aan dit dossier. Er is het economische aspect en er wordt er heel euforisch gedaan over de effecten van alweer een bijkomend dok. Maar daar moeten ook vraagtekens bij geplaatst worden. Geert Noels, bijvoorbeeld, geeft duidelijk aan dat bijkomende containertrafiek voor meerwaardecreatie en jobcreatie niet de meest interessante piste is. Transporteconomen, zoals Willy Winkelmans, waarschuwen ook voor het bijkomend aantal vrachtwagens die op de Antwerpse ring zullen staan of het Waasland zullen berijden. Ik denk dus dat we beter kiezen voor een investering die meer jobs en minder vrachtwagens met zich meebrengt.
Het tweede aspect gaat over het ruimtelijke en het democratische en de regels die moeten worden gevolgd. De regels gelden voor iedereen, ook voor de Vlaamse overheid. Mensen hebben het recht om daartegen klacht in te dienen en au sérieux te worden genomen. Er gaan al stemmen op vanuit de Antwerpse haven om, als men dit dossier niet geregeld zou krijgen, een nooddecreet aan te nemen, al die procedureregels de vuilnisbak in te kieperen en ze te overrulen.
Minister ik wil u vragen of we het daar toch over eens kunnen zijn, namelijk dat we ons in dit dossier niet hoeven te verlagen tot een nooddecreet of enige andere kunstgreep die niet heilzaam zou zijn voor de democratie. Mijn vraag gaat evenzeer uit naar mijn collega’s Bastiaens en De Ridder, aangezien het hier over een parlementaire zaak gaat.
De beslissing van de Vlaamse Regering over het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP) was inderdaad een delicate afweging tussen economische belangen, voldoende natuurcompensatie en de leefbaarheid van de regio. Dat is een evenwichtsoefening die niet altijd evident is. We zijn wat dat betreft ook niet over één nacht ijs gegaan. Er is goed over nagedacht en het zit ook goed in elkaar in dat ruimtelijk uitvoeringsplan.
De discussie die ten gronde zal worden gevoerd voor de Raad van State gaat over een technisch aspect, namelijk moet de natuur die daar moet worden gecreëerd mitigerend of compenserend zijn? De vraag is of het een compensatie is voor de uitbreiding van de haven of een nieuwe natuur die moet worden aangelegd. Er is nog geen uitspraak ten gronde, maar de Raad van State heeft beslist de hoogdringende onteigening en de afbraken die nu al gepland zijn op basis van het ruimtelijk uitvoeringsplan te schorsen, zodat er nadien geen onherstelbaar nadeel is voor degenen die erbij betrokken zijn.
We moeten op basis van de huidige situatie alles herbekijken. Als de Vlaamse Regering de richting van de complexe projecten zou inslaan, dan is daar een decretaal kader voor dat door het Vlaams Parlement werd goedgekeurd. Het decreet Complexe Projecten en Investeringen in Vlaanderen is er precies voor dergelijke ingewikkelde procedures. Het zou een oplossing kunnen zijn om voor de investeringen voor de aanleg van het Saeftinghedok het decreet Complexe Projecten toe te passen en ervoor te zorgen dat er voldoende democratische controle is, maar dat er ook een duidelijke startbeslissing en een moment van inspraak is. Als dat alles doorlopen is, zal men veel sneller tot de uitvoering kunnen overgaan. Dat is de filosofie van die complexe investeringen en het is één van de mogelijke pistes die we in de Vlaamse Regering zullen bekijken: waar staan we nu met de schorsing van de Raad van State en hoe kunnen we ervoor zorgen dat de investeringen in de Antwerpse haven kunnen plaatsvinden, maar ook dat de evenwichten inzake de leefbaarheid in de regio kunnen worden gehandhaafd.
Minister, dank voor uw antwoord en vooral voor uw engagement om snel op de bal te spelen en niet alleen oog te hebben voor de belangrijke economische impact. U verwees ook naar de evenwichten van het GRUP en het belang dat het GRUP zou kunnen geven aan de rechtszekerheid voor alle betrokken partners. Daarom hoop ik samen met u dat alle betrokken partners zo snel mogelijk tot een goede oplossing kunnen komen en de groei van de haven kunnen verzekeren.
Ik ben eveneens heel tevreden dat deze pistes vrijdag al op de tafel liggen. De linkerzijde moet hier niet doen alsof de Vlaamse Regering geen rekening houdt met de leefbaarheid en de mobiliteit. Die zijn al verankerd, die beslissingen zijn al genomen. Het zal een belangrijke rol spelen bij de ontwikkeling van het MER-project. De mobiliteit in het Waasland en op Linkeroever is ook voor onze partij enorm belangrijk. Het is niet de bedoeling de lokale gemeenschappen te verstikken.
Los van het feit dat het cruciaal is dat dit dossier vrijdag wordt besproken, wil ik toch nog de boodschap meegeven om na te gaan of onze Vlaamse regelgeving inzake MER en RUPS niet te streng zijn. Het kan immers niet zijn dat belangrijke projecten te pas en te onpas verstrikt raken in een juridisch kluwen. Europese richtlijnen moeten uiteraard worden nageleefd, omgezet en correct worden vertaald, maar wanneer we overreguleren, dan moet dit ook voor onze fractie aangepast worden.
De actuele vragen zijn afgehandeld.