Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking, Toerisme en Onroerend Erfgoed
Verslag
De heer Van Overmeire heeft het woord.
Voorzitter, minister-president, vorige week vond in het halfrond van dit parlement op aangeven van de heer Van Rompuy een debat plaats dat getriggerd was door een persbericht over de start van de bouw van het China-Belgium Technology Center in Louvain-La-Neuve. Het binnenrijven dat dit investeringsproject door Wallonië in combinatie met de stilte die er de laatste jaren heerst rond de totstandkoming van een China Brand Center als onderdeel van het European Market City Complex aan de A12 in Willebroek, heeft ertoe geleid dat er in de kranten artikels verschenen over Wallonië-Vlaanderen 1-0. Dit is niet echt een wedstrijd. Als het toch een wedstrijd is, dan staat Vlaanderen niet alleen in competitie met Wallonië maar ook met alle andere regio’s in onze onmiddellijke nabijheid. Het is goed dat ook Wallonië een aantal investeringen kan aantrekken.
Dan ontstaan er wel vragen over de aantrekkelijkheid van Vlaanderen voor Chinese investeerders. De formule van de actuele vraag in de plenaire vergadering is niet de meest geschikte om daar dieper op in te gaan. Er is het gekende pingpongspel aangestuurd door de waan van de dag en de krantenkop van de dag. Ik heb toen aangekondigd om dieper te gaan met een vraag om uitleg over de mate waarin Vlaanderen erin slaagt om in te breken in de Chinese markt en Chinese investeringen aan te trekken.
Als ik de fiche van FIT over China lees, dan zijn er toch wat opportuniteiten. Het is niet langer een land met een ‘double digit growth’ – maar zo zijn er niet al te veel meer op de wereld –, maar toch een land dat ongeveer 9 procent groei per jaar optekent. Er zijn opportuniteiten, in het bijzonder in de sector voeding en dranken. Steeds meer Chinezen beschikken over middelen om toch naar een ruimer assortiment eten en drinken te gaan en steeds meer westerse producten te kopen. Er zijn opportuniteiten voor cleantech. Chinese steden hebben erg te kampen met luchtvervuiling.
40 procent van de Chinese rivieren is zwaar vervuild, net als grote stukken grond. Er zijn opportuniteiten voor gezondheidszorg. Want hoe meer middelen de doorsnee Chinese inwoner heeft en hoe langer hij leeft, hoe meer – zeg maar – Westerse welvaartsziekten de kop opsteken. Er is meer gelegenheid voor onze gezondheidszorg om binnen te breken op de Chinese markt, als je gezondheidszorg als een economisch product mag zien, wat het natuurlijk altijd voor een stuk is.
Minister-president, kunt u een overzicht geven van de concrete resultaten die dit staatsbezoek met zich mee heeft gebracht voor de meegereisde Vlaamse bedrijven? Wat steekt er achter die bedrieglijke krantenkop Wallonië-Vlaanderen 1-0? Het antwoord is genuanceerder.
Welke concrete acties heeft FIT de afgelopen vijf jaar ontwikkeld om buitenlandse directe investeringen in Vlaanderen vanuit China aan te trekken? Kunt u een schets geven van de directe buitenlandse investeringen uit China in Vlaanderen voor de afgelopen tien jaar? Hoe evalueert u het gevoerde beleid? Acht u bijsturingen noodzakelijk en in welke richting zouden die dan moeten gaan? Het antwoord op de vragen kan hopelijk wat nuance in het debat brengen. Ik kijk er in elk geval met belangstelling naar uit.
Mevrouw Soens heeft het woord.
Vorige week was er in de plenaire vergadering een vraag over mensenrechten en China, naar aanleiding van het bezoek. Ik wil er vanuit mijn fractie op hameren dat er bij elke gelegenheid in de handelsrelaties wordt gefocust op mensenrechten.
De heer Kennes heeft het woord.
Het is een bezoek dat lang voorbereid was, met vorsten en heel veel andere deelnemers. Dat loopt in de kijker. We zijn geconfronteerd met een grote problematiek. China is een land met heel veel mogelijkheden en tegelijk een land dat op heel veel punten de mensenrechten toch met de voeten treedt. Ik was dit weekend te gast op een viering naar aanleiding van tachtigste verjaardag van de Dalai Lama bij de Tibetaanse gemeenschap in Antwerpen. Goed, dan komen ook die punten aan bod. Ik had minister Reynders ook een brief geschreven voor het bezoek, om een en ander toch niet uit het oog te verliezen.
Het is mij ook opgevallen dat minister Reynders een opmerking heeft gemaakt over de mate waarin Vlaanderen, bij monde van de minister-president, de thematiek van de mensenrechten mee heeft verdedigd. Hij zei dat het door alle entiteiten zou moeten gebeuren. Minister-president, ik zou uw versie daarover willen horen. We zijn het er wel over eens dat er heel wat zorgen zijn op het vlak van vrije meningsuiting, doodstraf, Falun Gong, Tibet, vakbondsrechten, ecologische punten en gezondheidsrechten. Minister-president, hebt u dat ter sprake kunnen brengen bij uw Chinese gesprekspartners en hoe hebben ze daarop gereageerd?
Een ander punt dat ter sprake is gekomen, zijn de investeringen in Volvo Gent. Daarover hebt u een positieve boodschap gebracht, minister-president. Ik hoop dat het wordt bevestigd in de toekomst. Het klonk allemaal heel positief. Maar is er uiteindelijk meer uit de bus gekomen dan een bevestiging van de bestaande toestand? Is het een voorzichtig status quo dat op een positieve manier de wereld in werd gestuurd? Of is er meer uit de bus gekomen?
Tijdens het bezoek heeft België zijn aanvraag tot toetreding ingediend bij de Asian Infrastructure Investment Bank. Kan Vlaanderen zich achter deze aanvraag scharen? Kan Vlaanderen daar ook een rol in spelen? Wat zouden de voordelen kunnen zijn voor Vlaanderen om toe te treden? Of is dat volgens de statuten of de werking van dit nieuwe investeringsvehikel niet mogelijk?
In het kader van de internationale monetaire krachtsverhoudingen is het niet onbelangrijk om te weten dat Azië zo’n vehikel ontwikkelt. Het heeft economische en geopolitieke gevolgen. Als een land als België een aanvraag heeft ingediend om toe te treden, is dat relevant om daarin een speler te zijn. Vanwege onze historische rol hebben we bij het IMF ook altijd boven ons gewicht kunnen spelen. Het is belangrijk, als er nieuwe ontwikkelingen zijn, dat we niet aan de kant blijven staan.
Ik heb dus drie vragen. De eerste gaat over de mensrechten en de kritische bedenkingen van de federale minister van Buitenlandse Zaken. Wat is er juist uit de bus gekomen voor Volvo Gent? En hoe kijkt Vlaanderen naar de Asian Infrastructure Investment Bank?
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Collega’s, tijdens een staatsbezoek zijn er geen business-to-businesscontacten. Maar dertig Vlaamse bedrijven in de ruime zin van het woord, ook universiteiten en onderzoeksinstellingen, tekenden een contract of een memorandum of understanding (MOU) tijdens het staatsbezoek in China. Enkele ‘signing’-aanvragen van Vlaamse bedrijven zijn verschoven naar maandag 29 juni 2015 in Brussel, in aanwezigheid van de Chinese premier Li. Tijdens die ceremonie tekenden Imec met SMIC, C-trade met Industrial and Commercial Bank of China (ICBC), Port of Antwerp met China Development Bank en VUB met Hanban een contract of een MOU.
De concrete resultaten van deze ontmoetingen en onderhandelingen zullen pas de volgende maanden en jaren zichtbaar worden. Er waren nogal wat MOU’s. Er waren er ook die de bestaande banden hebben versterkt.
We hebben onze Vlaamse hightech onder de aandacht gebracht van geïnteresseerde bedrijven en highlevel seminaries georganiseerd. Ik heb een algemeen beeld gegeven van de cleantech, food safety, e-commerce en smart cities. Daarna kregen een aantal Vlaamse bedrijven de kans om zichzelf te presenteren. Tijdens het life sciences en urbanisation seminarie is eerst de betrokken sector toegelicht, waarna individuele Vlaamse bedrijven zichzelf in de kijker konden plaatsen.
Tijdens het bezoek aan Geely, collega’s, hadden Volvo Gent, Universiteit Gent en Port of Ghent de gelegenheid om na het officiële gedeelte even samen met mij op informele wijze met de topman Li Shufu te spreken. Wat ik daarover publiek heb gezegd, heeft hij ook gezegd. Het is blijkbaar van heel groot belang. De CEO van de haven van Gent was bijzonder dankbaar voor dat gesprek en de bevestiging door de topman van Geely. Hij heeft dus het bestaande engagement bevestigd.
U weet dat er voor die auto plants telkens voor zeven of acht jaar platformen worden ontwikkeld. U weet dat er in Gent een omslag komt. De huidige cash cow XC60 verdwijnt daar en wordt vervangen door een platform waarop uitsluitend V40 wordt gebouwd, maar die zal een nieuwe ontwikkeling kennen met ook een SUV. Dat is de ‘kleinere’ stadswagen, maar alles is relatief. Tot mijn grote verrassing toonden ze, toen ik Volvo Gent bezocht, een prachtige Volvo Amazon, waar velen onder ons nog altijd verliefd op zijn. De huidige V40, het kleinste Volvomodel, is groter dan de Amazon van de jaren 60. Dat was toen het topmodel. Alles evolueert razendsnel. Die moderne wagen kan een goede zaak zijn in de stedelijke context. Uiteraard zal er een zekere transitieperiode zijn.
Mensen die China duizend keer beter kennen dan ik bevestigen het belang van herhaalde contacten en vertrouwensrelaties. Als zij uitspraken doen in een gesprek met derden, zou dat een bijzondere waarde hebben. Ik rapporteer daar gewoon over. De direct betrokken mensen van Volvo Gent en de haven van Gent vonden dat een zeer belangrijke bevestiging van een bestaand engagement.
Welke concrete acties heeft FIT de voorbije vijf jaar ontwikkeld? China is voor FIT een topfocusland voor het aantrekken van investeringen. Die prioriteit vertaalt zich voornamelijk door in te zetten op bepaalde krachtlijnen, waaronder een ruim actieprogramma met diverse activiteiten. Die omvatten zowel vier beursbezoeken als beursstanden per jaar, een persmissie per jaar, netwerkevents, het ontvangen van een 25-tal delegaties per jaar, het organiseren, 2 tot 5 keer per jaar, van investeringsseminaries, met 50 tot 100 deelnemers, als conferenties.
De belangrijkste en meest doelgerichte acties zijn trimestriële road shows, waarbij een team van experts een hele week langsgaat bij een vijftiental Chinese bedrijven die Europa als doelmarkt ambiëren. Daaraan gaat altijd een lange voorbereiding vooraf. De aanpak past volkomen in onze strategie Industrie 4.0, waarbij onder meer op basis van GAP-analyses targetbedrijven in kaart worden gebracht die een toegevoegde waarde kunnen hebben voor ons economisch weefsel. Sterke clusters in Vlaanderen, zoals chemie en life sciences, worden zelf ingeschakeld om het aanbod van targetbedrijven mee te detecteren.
Na die fase worden specifieke en concrete business cases uitgewerkt voor de in kaart gebrachte targetbedrijven. Een dergelijke analyse werd bijvoorbeeld uitgevoerd voor de chemische industrie.
Tijdens grote internationale evenementen, zoals de Olympische Spelen, worden doelgerichte China days georganiseerd, waarin het Vlaams investeringsklimaat wordt toegelicht. De sterke aanwezigheid in China van Flanders Investment & Trade wordt nog versterkt met een team van specialisten inzake investeringsmaterie. De teams zowel in China als in Brussel beschikken over medewerkers die de taal van de potentiële investeerder machtig zijn.
Een andere krachtlijn vormt de ontwikkeling van doelgerichte instrumenten in het Chinees, gericht op een publiek van investeerders. Dat gaat van vier Chinese investeringsgidsen, met telkens een andere focus, tot een Chinese website.
Ik geef enkele concrete cijfers voor de periode 2005-2014: 67 investeringsprojecten, 1082 rechtstreeks gecreëerde jobs en een geïnvesteerd bedrag van 158.012.000 euro.
Hoe evalueren we het beleid van FIT? De voorbije jaren stellen we een gestage groei vast van investeringsprojecten vanuit China. De twee sterkste investeringsactiviteiten blijven enerzijds logistiek en anderzijds sales and marketing. Tijdens de voorbije vijf jaar nam China de vijfde positie in van het aantal investeringsprojecten in Vlaanderen, na de Verenigde Staten, Nederland, Frankrijk en Duitsland, en voor Japan. In de voorbije vijf jaar werden 52 Chinese investeringen gedetecteerd. Dat cijfer staat tegenover de daarnet vermelde 67 investeringsprojecten in de voorbije tien jaar. De voorbije vijf jaar is er dus een sterke toename vast te stellen in investeringen, fusies en overnames. China is daarmee koploper inzake investeringen uit Azië. Japan volgt met 48 investeringsprojecten. Ook Indië staat in de top 10, met 37 investeringsprojecten.
Vlaanderen is heel veelzijdig. Dat spelen we uit en daarvoor proberen we de gepaste investeringen aan te trekken. De projecten hebben betrekking op logistiek, distributiecentra van zonnepanelen, elektronica, LED-technologie, havenactiviteiten in Antwerpen en Zeebrugge, maar ook op nieuwe technologieën, waaronder R&D, overname Volvo door Geely, intrede van het eerste Chinees bedrijf in het Vlaams landschap van de auto-industrie.
Een andere stimulerende tendens is de intrede van ondersteunende diensten, zoals de grote Chinese banken, waaronder Bank of China en de Industrial and Commercial Bank of China via filialen in Brussel.
De wijze waarop buitenlandse investeerders worden begeleid en ondersteund bij hun projecten, draagt zeker sterk bij tot de tevredenheidsgraad. Chinese bedrijven in het bijzonder hebben behoefte aan een sterke begeleiding, vanwege hun toch wel beperkte ervaring met internationalisatie en kennis van de Europese markt. Bijgevolg vormt begeleiding door FIT met de welcome teams een belangrijke element.
De nieuwe strategie van FIT wordt gekenmerkt door een sterke doorgedreven focus, proactiviteit, steeds voortgaande kennisverdieping met betrekking tot de sectoren en clusters, Smart Specialisation. Naast de meer klassieke troeven, zoals de uitstekende ligging, hooggeschoolde, bekwame arbeidskrachten en taalkennis is het voor een kenniseconomie ook cruciaal om inhoudelijk een sterk verhaal te kunnen brengen op het vlak van aanwezige technologie, expertise, kennisinstellingen, universiteiten, enzovoort. De oprichting van onze gespecialiseerde welcome teams is hier heel belangrijk bij.
De vragen over de mensenrechtenproblematiek heb ik beantwoord middels de actuele vraag.
België is onlangs toegetreden tot de Asian Infrastructure Investment Bank. België behoort niet tot de oprichters, maar heeft zich later aangesloten, nadat al heel wat Europese landen lid waren geworden. In zover mijn informatie reikt, kan Vlaanderen als deelstaat niet toetreden, omdat alleen staten toegelaten zijn. Ik zal dit echter nogmaals laten onderzoeken.
De heer Van Overmeire heeft het woord.
Ik dank de minister-president voor zijn antwoord. Ik achtte een evaluatie van de missie in de commissie aangewezen, omdat na de actuele vraag anders het gevoel blijft bestaan dat we de Chinese kaas van tussen ons brood hebben laten halen.
Als ik het overzicht hoor van wat er uiteindelijk allemaal getekend is, in de steigers staat of bevestigd wordt, wordt dat toch allemaal wat genuanceerd. Gelijk wie een missie leidt, minister-president, het zijn altijd bedrijven die de contracten afsluiten. Een missie is dikwijls een gelegenheid om een contract te formaliseren, maar men mag niet denken dat mensen ineens contracten gaan tekenen omdat daar iemand van het vliegtuig stapt. Het is meer een aanleiding. Zo was die missie ook een aanleiding om eens een vraag te stellen en een update te krijgen.
Ik noteer vooral dat FIT op heel veel terreinen actief is en op zoek is naar de sectoren waar er voor de Vlaamse bedrijven nog mogelijkheden zijn, en dat we zeer doelgericht werken. Het is altijd leuk als je een gigantisch project kunt aankondigen, maar er zijn altijd risico’s aan verbonden. Op het einde van de rit heb je misschien beter verschillende kleine projecten in bepaalde sectoren, die dan telkens wat klein rendement opleveren, maar wel heel concreet rendement, dan een groter project, dat dan meer risicovol is.
De begeleiding van de Chinese investeerders hier, wat toch een nieuwe aanpak is, werpt duidelijk zijn vruchten af. We staan toch wat in competitie met Wallonië, Nederland, Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk. Ik ga ervan uit dat we telkens ook goed kijken hoe men het daar aanpakt en of we daar niets van kunnen leren, in het achterhoofd houdend dat elke regio en elk land zijn eigen sterktes heeft en dat je telkens op je eigen troeven moet inzetten. Wallonië heeft bijvoorbeeld nog veel meer vrije ruimte en gebieden die men kan aanbieden. Wij hebben die nu eenmaal niet. Tenzij je grote delen van de Noordzee gaat droogleggen en annexeren, wat niet onmiddellijk het plan is, hebben we die ruimte niet meer. Vlaanderen is volgebouwd.
En dus moet je op andere terreinen inzetten. Ik noteer ook dat dat effectief gebeurt. Bedankt voor uw antwoord.
Ik denk dat het interessant zou zijn, minister-president, om daar eens met iemand van FIT over samen te zitten, en niet alleen over China. Toevallig heb ik wat bijkomende informatie, die ik in zo’n vergadering, als deelnemer aan de missie, kan delen met de collega’s.
Het zou niet oninteressant zijn om dat toch eens wat grondiger aan te pakken. Collega Van Overmeire heeft overschot van gelijk dat je op de wereldmarkt in competitie bent. Het beeld van competitie met Wallonië stemt echter niet altijd overeen met de werkelijkheid, omdat je vaak ziet dat de Waalse collega’s in een aantal omstandigheden voor de Vlamingen werken en omgekeerd. Dat is wel heel gek, maar het functioneert wel. In China is er zo’n voorbeeld waar dat echt goed functioneert.
Er zijn een aantal behoorlijke contracten getekend met Vlaanderen. Ik ken er persoonlijk een aantal van, maar dat is onder NDA (non-disclosure agreement), zoals dat heet. Ik kan daar dus moeilijk iets over zeggen, maar ik wil wel eens vragen of die informatie op de een of andere manier gedeeld kan worden in zo’n specifieke vergadering. Het is interessant om te weten dat er echt wel heel wat belangrijke zaken gebeurd zijn, en niet alleen naar aanleiding van dit staatsbezoek. Dat wordt dan vaak aangegrepen om er wat cinema rond te verkopen, maar in een aantal andere gevallen versnelt het het proces wel. En als bijvoorbeeld een topman van een bedrijf als Geely ter gelegenheid van een staatsbezoek van een koning zo’n uitspraak doet, kun je er redelijk zeker van zijn dat hij geweldige problemen zal hebben als hij die niet gestand zou doen. Het hele ‘face-gegeven’ in deze specifieke markt is heel belangrijk.
Het zou interessant zijn om bijvoorbeeld de ‘emerging markets’, waarvan we er in principe toch een gaan bezoeken in de nabije toekomst, eens heel specifiek te gaan bekijken met FIT, zeker het economische luik daarvan. Dat kan echt interessant zijn en bovendien kunnen we ook als commissie hier en daar, hoe bescheiden ook, een bijdrage leveren.
De vraag om uitleg is afgehandeld.