Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
Verslag
Mevrouw Saeys heeft het woord.
De leerlingenbevraging 2013-2014 van de Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen (VAD) bevat een aantal bedenkelijke evoluties. We lezen dat 34,9 procent van de jongeren tussen 17 en 18 jaar alcohol drinkt en dat maandelijks bingedrinken voorkomt bij 34,4 procent van de 17-18-jarigen.
Positief is wel dat jongeren toch al iets later starten met het drinken van hun eerste glas alcohol. De VAD adviseert om jongeren meer te sensibiliseren over de risico’s verbonden aan occasioneel overmatig alcoholgebruik.
De bevraging leert ook dat het aantal jongeren dat rookt gestegen is van 19,4 procent in 2012-2013 naar 25,1 procent in 2013-2014.
Die stijging doet zich blijkbaar voor bij alle leeftijdsgroepen en alle onderwijsvormen, en zowel bij jongens als meisjes. Het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie (VIGeZ) uit zijn bezorgdheid daarover. Bij 17- en 18-jarigen is 16,2 procent een dagelijkse roker. Er wordt gevreesd dat er een nieuwe generatie rokers aankomt.
Wat gokken betreft, blijken sportweddenschappen bij oudere jongens toch heel wat succes te kennen. De VAD geeft het advies dat recente fenomeen nauwlettend in de gaten te houden. Voor het eerst werden ook cijfers opgenomen over gameverslaving. Vooral de jongere leeftijdscategorieën blijken een risicogroep te zijn voor gameverslaving: 15,1 procent van de jongens behaalde een score van problematisch gamen, tegenover 4,3 procent van de meisjes. Het aantal uren dat iemand gamet, is sterk gerelateerd aan mogelijk problematisch gamen, maar een hoog aantal uren besteed aan gamen hoeft nog niet te wijzen op probleemgedrag: 15,7 procent van de jongeren die geen indicatie voor problematisch gamen vertonen, gamede wel zeven uur of meer in de week voordien. Bij degenen die wél een indicatie vertonen, was dat 69,6 procent.
Minister, er werd al eerder gesignaleerd dat bingedrinken een ernstig probleem is. De cijfers van de leerlingenbevraging blijken dat toch te bevestigen. Daarnaast zien we dat de leeftijd van 16 jaar toch een kantelmoment is, met een belangrijke stijging van alcoholgedrag. Welke besluiten inzake preventie trekt u uit deze bevraging met betrekking tot het gestegen alcoholgebruik? Het VIGeZ drukt zijn bezorgdheid uit over de stijging van het rookgedrag van alle leeftijdscategorieën. Welke bijkomende acties zult u nemen om die stijging opnieuw ongedaan te maken? Voor het eerst zien we een sterke stijging van sportweddenschappen en zien we toch ook indicaties dat gameverslaving een probleem is, vooral bij jongens. Zal aan die beide problematieken de komende jaren meer aandacht worden besteed, en in welke mate zullen ook ouders worden betrokken bij die sensibilisatie?
De heer Bertels heeft het woord.
Voorzitter, minister, geachte leden, ik wil gewoon even pleiten voor nuancering in het debat, zeker met betrekking tot het gamegedrag en de linken die al dan niet worden gelegd met probleemgedrag. De vraagsteller heeft dit impliciet aangekaart, maar het ook enigszins genuanceerd. We mogen het kind niet met het badwater weggooien. Ik verwijs naar de ‘serious games’. Games hebben ook positieve aspecten: kijken we maar naar de Verenigde Staten, waar nu topchirurgen mee worden opgeleid door middel van goede games, om te zien of hun handtechnieken wel goed zijn. Minister, weet u of er na de studie uit 2008 van het Vlaams Instituut voor Wetenschappelijk en Technologisch Aspectenonderzoek (viWTA) nog studies over gamegedrag zijn geweest? Ik pleit er echter voornamelijk voor om niet alles op één hoop te gooien en het kind niet met het badwater weg te gooien.
Minister Vandeurzen heeft het woord.
Geachte leden, u weet natuurlijk dat de huidige gezondheidsdoelstelling met betrekking tot tabak, alcohol en drugs en de daarbij horende Vlaamse acties dit jaar aflopen. Dat wil dus zeggen dat de voorbereidingen voor een nieuwe gezondheidsconferentie zijn opgestart. In het voortraject van dit najaar zullen we deze en andere relevante cijfers grondig bestuderen. Op basis van een evaluatie van het huidige actieplan en een omgevingsanalyse zullen we dan een nieuwe of aangepaste doelstelling formuleren, en ook een nieuw actieplan schrijven.
Het is duidelijk dat we moeten onderzoeken hoe we onze eigen inspanningen voor de doelgroep 16-plus kunnen opvoeren, en of er sinds 2006 geen nieuwe inzichten of effectieve methodieken zijn ontwikkeld die we daarbij kunnen gebruiken. Ik wil echter toch nog eens beklemtonen dat het niet alleen van de inspanningen van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin zal afhangen of er succes kan worden geboekt. Iedereen weet, en elk onderzoek bevestigt dit, dat je een mix van maatregelen nodig hebt, en dat zelfs een aantal facetten daarvan federale bevoegdheid zijn. Dan heb ik het bijvoorbeeld over de regelgeving inzake reclame en marketing, beschikbaarheid en prijssetting.
Op de interministeriële conferentie van vorige maandag werd beslist om het alcoholplan opnieuw op de agenda te plaatsen van de werkzaamheden van de interministeriële conferentie en van de Algemene Cel Drugsbeleid. De doelstelling is om interministerieel overleg te voeren teneinde een gemeenschappelijke en overlegde strategie uit te werken tegen het schadelijk gebruik van alcohol, en daarbij de diverse determinanten van de problematiek zoals gedefinieerd door de Wereldgezondheidsorganisatie te specificeren. We zullen moeten inzetten op een algemene en intersectorale aanpak, voor alle bevoegdheden.
Met de zesde staatshervorming zijn een aantal activiteiten met betrekking tot tabaksgebruik overgekomen. Het gaat dan voornamelijk over Tabakstop en de terugbetaling van de tabakologen. Momenteel loopt de procedure voor het sluiten van een beheersovereenkomst met een nieuwe partnerorganisatie met betrekking tot tabak. In die partnerorganisatie zullen alle aspecten van tabakspreventie en rookstop die tot nu toe verspreid werden opgenomen, worden gebundeld. Voor de cijfers over roken gaan we op dezelfde manier te werk als bij de cijfers over alcohol: in het voortraject van de komende conferentie gaan we de huidige acties evalueren en bekijken. We onderzoeken welke strategieën we moeten aanpassen of nieuw moeten ontwikkelen. Ook hier zal, denk ik, gelden dat het een gedeelde verantwoordelijkheid is. Er wordt bijvoorbeeld geadviseerd om de prijs van roltabak te verhogen, en dat is uiteraard een federale aangelegenheid. We zullen volgend jaar een nieuwe methodiek lanceren om jongeren in het middelbaar onderwijs die roken, te ondersteunen bij het stoppen met roken. Dat zal gebeuren op verscheidene manieren: via infosessies, een online app en begeleiding door een tabakoloog. De nadruk zal komen te liggen op het tso en het bso, omdat daar verhoudingsgewijs meer rokers zijn.
We hebben de scope van de komende gezondheidsconferentie uitgebreid. In 2006 ging het enkel om tabak, alcohol en drugs. Ditmaal zullen in het voortraject ook een aantal andere thema’s, waaronder gamen en gokken, worden behandeld. Die uitbreiding is overigens opgenomen in de scope van de nieuwe beheersovereenkomst voor de partnerorganisatie voor alcohol, drugs, psychoactieve medicatie en andere verslavingen.
Wat de sportweddenschappen betreft, lijkt sensibilisering me nodig en mogelijk. Om sterke resultaten te kunnen boeken, zijn we in dit verband echter ook afhankelijk van de federale inspanningen om de sector te reguleren.
Mijnheer Bertels, ik heb geen weet van nieuwe studies over gamen. Dit ligt misschien aan mijn beperkte kennis. Zoals ik daarnet al heb gesteld, zullen we dit punt opnemen in het voortraject voor de opbouw van de gezondheidsconferentie. Dan zal blijken of we over cijfergegevens of studieresultaten beschikken. Tijdens de eerste fase zullen we nagaan of dit thema in de verdere opbouw van de gezondheidsconferentie aan bod moet komen. Het lijkt me hoe dan ook belangrijk dit grondig te onderzoeken.
Mevrouw Saeys, de ouders vormen uiteraard belangrijke stakeholders. We moeten hen bij de sensibilisering en de aanpak van zaken als, bijvoorbeeld, gaming betrekken. We zullen hier tijdens de komende gezondheidsconferentie zeker rekening mee houden. De partnerorganisatie zal hier aandacht aan moeten besteden.
Er zijn op het terrein al een aantal voorbeelden gekend van manieren om met betrekking tot het levensdomein gezin een aantal aspecten van de gezondheidsdoelstellingen te realiseren. Dit zal een belangrijk onderdeel van de volgende gezondheidsconferentie vormen.
Mevrouw Saeys heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. De stelling dat met de federale overheid belangrijk overleg moet worden gepleegd, moet ik volledig bijtreden. Het is belangrijk dat beide overheden hun beleid goed op elkaar afstemmen en op die manier versterken.
Het feit dat alcohol weer op de agenda staat, kan ik enkel aanmoedigen. Een alcoholverslaving kan een ernstig probleem vormen, dat in deze maatschappij nog iets te veel sociaal wordt aanvaard.
Ik heb nog een bijkomende vraag over de rookstopacties die in de middelbare scholen zullen worden geïntroduceerd. Hebt u hierover al overleg gepleegd met de minister van Onderwijs? Beschikt u over een exacte timing?
Dit punt maakt deel uit van het vorige actieplan, dat momenteel nog loopt en dat door het VIGeZ is ontwikkeld. Ik neem aan dat de tso- en bso-scholen hierbij zullen worden betrokken. Het Departement Onderwijs en Vorming wordt hier ook bij betrokken.
De heer Bertels heeft het woord.
Minister, ik ben blij met uw bevestiging dat gamen en gokken, zoals eerder al aangekondigd, als thema in de gezondheidsconferentie en -doelstellingen wordt opgenomen. Dat is positief.
Ik wil nog heel concreet op uw vraag antwoorden. Ik heb ook geen nieuwe studies gevonden. Misschien heb ik niet lang genoeg gezocht. Ik ben blij dat in het licht van de gezondheidsconferentie zal worden nagegaan of er ergens nieuwe gegevens beschikbaar zijn. Deze studie dateert uit 2008. In deze snel evoluerende sector zijn de resultaten ondertussen misschien al een beetje achterhaald. (Opmerkingen van minister Jo Vandeurzen)
Dames en heren, ik heb deze vraag om uitleg vooral ontvankelijk verklaard omdat gamen en gokken op zich een nieuw aspect vormt. We hebben hier al eerder vragen om uitleg over alcohol, drugs, binge drinking en dergelijke behandeld. De minister heeft steevast naar de voor dit najaar geplande gezondheidsconferentie verwezen. Indien nog vragen om uitleg over dit onderwerp worden ingediend, zullen we ze allemaal aan de rapportage over die gezondheidsconferentie koppelen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.