Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
Verslag
Mevrouw Schryvers heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, dat de gezondheid van een vrouw mee bepalend is voor de gezondheid van het kind waarvan zij zwanger is, werd al meermaals aangetoond. Zo weten we allemaal wel dat het van heel groot belang is voor de ontwikkeling van een ongeboren kind dat de moeder in spe niet rookt, geen of weinig alcohol drinkt, gezond eet, voldoende beweegt en ook de nodige vitaminen en mineralen opneemt.
Om het belang van de opname van bijvoorbeeld foliumzuur te onderstrepen voor vrouwen die zwanger zijn of willen worden, nam onze CD&V-fractie vorige legislatuur het initiatief tot het indienen van een voorstel van resolutie betreffende het gebruik van foliumzuur vóór de conceptie en tijdens de zwangerschap. Dat voorstel werd in de plenaire vergadering aangenomen op 16 juni 2010. In deze resolutie wordt gevraagd naar preventieve acties rond de inname van foliumzuur met een groot bereik bij vruchtbare vrouwen uit alle sociale lagen.
Recent onderzoek leerde dat 86 procent van de jonge moeders zegt foliumzuur te hebben geslikt. Meer dan de helft deed dat echter verkeerd: ze begonnen te laat of stopten te vroeg.
Minister, in antwoord op mijn schriftelijke vraag van 17 oktober 2014 zei u dat onderzocht zal worden op welke manieren met de beschikbare budgetten de promotie rond een correct foliumzuurgebruik en preconceptionele adviezen verder kan worden gevoerd. Om aan de resolutie te beantwoorden is het, zo zei u, noodzakelijk dat alle betrokken actoren investeren en dat er samen gezocht wordt naar hoe vrouwen uit alle sociale lagen op vruchtbare leeftijd bewust kunnen worden gemaakt van het belang van een aangepaste foliumzuurinname vóór de conceptie en tijdens de zwangerschap.
We hebben vernomen dat recent de website www.gezondzwangerworden.be werd gelanceerd, waarop heel wat informatie op een begrijpelijke manier wordt aangereikt met betrekking tot gezond zwanger zijn en worden. Het is immers al van belang om zich nog vóór de zwangerschap bewust te zijn van de relatie tussen de gezondheid van de moeder – ook vóór de conceptie – en het ongeboren kind. Bovendien draagt een gezonde levensstijl bij tot de vruchtbaarheid, een probleem waarmee tegenwoordig toch ook veel koppels te maken krijgen. Sommige artsen vinden preconceptie-advies dan ook belangrijker dan prenatale screening.
De beleidsnota Welzijn, Volksgezondheid, Gezin vermeldt het volgende: “Toch zien we dat nog te veel kwetsbare zwangere vrouwen een te beperkte prenatale begeleiding krijgen, met soms ernstige en blijvende gevolgen voor moeder en kind. Om dit te voorkomen, versterken we de prenatale dienstverlening vanuit een lokale netwerkbenadering, en dit met alle relevante partners zoals vroedvrouwen, huisartsen, gynaecologen, kraamzorg en andere partners binnen de Huizen van het Kind. Daarnaast ontwikkelen we het digitale aanbod naar alle ouders, zodat we hen gericht diensten aanbieden. Kind en Gezin investeert dan ook verder in die digitale dienstverlening, onder meer via de portaalwebsite mijnkindengezin.be. We doen dat op maat, onder meer door te werken met gebruikersprofielen.”
Minister, in het decreet Preventieve Gezinsondersteuning is opgenomen dat de Huizen van het Kind ook toegankelijk zijn voor aanstaande ouders. Tijdens de bespreking van het ontwerp van dit decreet kwam aan bod dat het concept ‘aanstaande ouders’ breed mag worden geïnterpreteerd, dus niet alleen wanneer het al een zwangerschap is, maar ook in de fase vóór de conceptie.
Minister, hoe zal er verder promotie worden gevoerd rond een correct foliumzuurgebruik en preconceptie-adviezen?
Op welke manier wilt u alle betrokken partners, zoals vroedvrouwen, huisartsen, gynaecologen, kraamzorgers, Kind en Gezin enzovoort meer betrekken en sensibiliseren om meer preconceptie- en prenataal advies te verstrekken?
Welke middelen zijn uitgetrokken voor de recent gelanceerde campagne rond gezond zwanger worden en de website www.gezondzwangerworden.be?
Hoe zal de website www.gezondzwangerworden.be bekend worden gemaakt bij alle lagen van de bevolking, zeker bij de kwetsbare groepen?
In hoeverre is een website een toegankelijk medium voor de meest kwetsbare groepen? Hoe kunnen zij beter worden bereikt?
Welke rol kunnen de Huizen van het Kind spelen in de campagne rond gezond zwanger worden?
Mevrouw Saeys heeft het woord.
Voorzitter, ik denk dat het heel belangrijk is om te investeren in preventie die verloopt via huisartsen en gynaecologen. Zij staan zeer dicht bij de patiënt. Ik denk hierbij ook aan de sociaal zwakkeren. Ik vraag mij af hoe we die groep zeer goed kunnen bereiken. Vaak is dat toch wel een probleem.
Mevrouw Schryvers vraagt onder meer aandacht voor de inname van foliumzuur. Ik ondersteun die vraag volledig. Maar gynaecologen en huisartsen stellen ook problemen vast bij het gebruik van alcohol, roken en zelfs drugs tijdens de zwangerschap. Als we een sensibiliseringsactie voeren naar zwangere vrouwen, moeten we daaraan ook zeker aandacht besteden.
Minister Vandeurzen heeft het woord.
Ik wil eerst en vooral graag aansluiten bij de laatste opmerking, die ik heel pertinent vind. Ik heb begrepen dat u in de commissie een gedachtewisseling zult organiseren over de gezondheidsdoelstellingen. Dat is ongetwijfeld een van de zaken die in de volgende conferentie aan bod moeten komen. We voeren een aantal campagnes rond verschillende thema’s en zetten een aantal methodieken op, maar eigenlijk, bijvoorbeeld als het gaat over zwangere vrouwen, zouden we een veel meer geïntegreerde strategie moeten opzetten.
Er zijn verschillende aspecten, maar ze komen allemaal neer op aandacht voor een bepaalde levensstijl of een bepaalde zorgvuldigheid. We moeten dat in de volgende conferentie veel meer tot een geïntegreerde boodschap brengen. Er is een campagne ‘De mooiste start begint met een stop’ rond middelengebruik. Dan is er een campagne rond dit onderwerp en ook een rond diabetes. We moeten naar een andere generatie en een soort ‘upgrade’ van onze doelstellingen in functie van levensdomeinen en levenssituaties. Dat is mijn persoonlijke opvatting. Die nieuwe generatie van gezondheidsdoelstellingen komt er nu aan. Het kan ongetwijfeld een heel interessant debat opleveren in de commissie.
In eerste instantie verloopt de promotie nu via de website www.gezondzwangerworden.be. In aanloop naar de lancering van de website werden alle betrokken actoren uit het werkveld – de beroepsgroepen van huisartsen, gynaecologen en vroedvrouwen en de ziekenfondsen – gecontacteerd met de vraag om mee in te staan voor het geven van advies over het gebruik van foliumzuur en andere preconceptionele adviezen en voor de verspreiding en promotie van de website bij alle lagen van de bevolking.
De organisaties hebben hiermee ingestemd en stonden heel positief ten opzichte van het initiatief. Ook Kind en Gezin geeft adviezen via zijn website en verwijst vanuit deze website naar de site www.gezondzwangerworden.be.
We hebben aan de beroepsverenigingen gevraagd welke ondersteuningsmaterialen zij als nuttig ervaren voor de promotie van deze website. Op hun vraag werden er flyers gedrukt die kunnen worden verspreid door de betrokken actoren. Op dit moment zijn er geen bijkomende middelen uitgetrokken.
We zijn er ons van bewust dat we met de website niet alle lagen van de bevolking bereiken. De website brengt wel voor het eerst alle relevante informatie samen over gezondheidsaspecten in de preconceptionele fase en is een belangrijke, maar slechts eerste stap in de promotie rond dit thema.
Ik heb de opdracht gegeven aan de betrokken actoren, namelijk het Agentschap Zorg en Gezondheid, Kind en Gezin en de betrokken beroepsgroepen, om te bekijken op welke manier deze doelgroepen het best kunnen worden bereikt over dit thema. Kind en Gezin heeft reeds specifieke communicatiedragers ontwikkeld om kwetsbare aanstaande ouders beter te bereiken, zoals onder andere Kind in Beeld. Hun expertise zal dus zeker worden ingezet voor dit thema.
De Huizen van het Kind kunnen een faciliterende rol opnemen om de pre- en perinatale ondersteuning aan alle aanstaande ouders verder uit te bouwen. De Huizen van het Kind worden gezien als laagdrempelig onthaal, als een plaats waar aanstaande ouders en mensen met een kinderwens wegwijs worden gemaakt in hun zoektocht naar informatie en in het lokale landschap van hulpverleners. Ook informatie gerelateerd aan preconceptie wordt hieronder verstaan.
Binnen een Huis van het Kind kunnen alle actoren en partners exploreren wat lokaal ten aanzien van alle aanstaande ouders kan worden gedaan. Samenwerkingsverbanden met partners die een eigen aanbod voor aanstaande ouders brengen, bijvoorbeeld kraamklinieken, zelfstandige vroedvrouwen, gynaecologen, ziekenfondsen enzovoort, zijn hierbij uiteraard ook een mogelijkheid.
Mevrouw Schryvers heeft het woord.
Minister, we onderschrijven allemaal het belang van een gezonde levensstijl, zeker voor en tijdens een zwangerschap. Het is goed dat er meer op wordt gefocust dat dit ook van belang is vóór de zwangerschap en niet alleen tijdens. Daar zal ook meer aandacht naar gaan tijdens de bespreking van de gezondheidsdoelstellingen, begrijp ik.
Het is goed dat alle gezondheidsthema’s die van belang zijn voor het zwanger worden, zullen worden samengebracht in een website. De bekommernis blijft of de meest kwetsbaren daarmee worden bereikt. Ik hoor dat daar initiatieven voor worden genomen, bijvoorbeeld via flyers. Ik neem aan dat die beschikbaar zijn in de Huizen van het Kind en bij andere actoren die werken met kwetsbare groepen. Dit moet worden opgevolgd.
Is er in een evaluatie voorzien van dergelijke campagne of worden de effecten gemeten?
Minister, wat is uw mening inzake het sensibiliseren van de sociaal zwakkeren? Dit verloopt vaak heel moeilijk.
Dat laatste is ‘the one million dollar question’ als het gaat over gezondheidspromotie. Het is ook internationaal de ervaring dat de meeste gezondheidswinst te halen is bij die groepen die het minst op de klassieke manier te bereiken zijn. Er zijn in Vlaanderen projecten waar we heel specifiek kijken hoe kwetsbare groepen bereikt kunnen worden. Er zijn methodes uitgewerkt die gevalideerd zijn en waarbij achteraf naar de resultaten is gekeken. Ik denk aan sociale restaurants en contacten met zorgverstrekkers waarin men vertrouwen heeft. Er zijn enkele cultuursensitieve manieren om een boodschap te brengen. We hebben best practices wat dat betreft. Dit zal in de toekomst een issue blijven.
Het is belangrijk om geïntegreerde boodschappen te brengen. Of het nu gaat over middelengebruik, voeding of beweging, de centrale gedachte is dat een gezonde levensstijl moet worden gepromoot. Dat moeten we proberen op een wat hoger niveau te brengen. Op de website zult u zeker een aantal projecten vinden die dit op een succesvolle manier doen. De methodiek daarvan wordt veralgemeend en verspreid door de LOGO’s.
In de aanloop van een volgende conferentie zal het effect van de inspanningen worden gemeten. In het decreet op de preventieve gezondheidszorg staat ingeschreven dat de minister elke legislatuur een rapport neerlegt over de voortgang van de realisatie van de doelstellingen. Dat zal ook gebeuren.
De vraag om uitleg is afgehandeld.