Verslag vergadering Commissie voor Algemeen Beleid, Financiën, Begroting en Justitie

De heer Vande Reyde heeft het woord.

Via de pers – een zeer gewaardeerde bron – kwamen we te weten dat de Vlaamse Regering nu blijkbaar toch definitief van plan is om het Gimv-pakket (Gewestelijke Investeringsmaatschappij voor Vlaanderen) dat nog in handen is, te koop te zetten. We hebben het er in het verleden al een aantal keer over gehad in de commissie, en ik heb er ook al een aantal schriftelijke vragen over gesteld. Het was altijd een beetje onduidelijk wat er tot dan met dat Gimv-aandelenpakket zou gebeuren. Maar nu is er blijkbaar al een zakenbank aangesteld om het Vlaamse aandeel van de hand te doen. Daar zijn ook al een aantal waarderingen over geweest, en die beslissing lijkt nu toch al op de rails te zijn gezet. Nogmaals, dat is volgens de informatie die wij kunnen lezen, maar die blijkbaar ook binnen regeringsbronnen bevestigd is. Daarom heb ik een aantal vragen, in het verlengde van de vragen die ik hier de voorbije jaren heb gesteld.

Vanwaar de definitieve beslissing om het Gimv-pakket alsnog te verkopen? Welke beleidsafwegingen hebt u daarover gemaakt? Ik denk dat u in het verleden een paar keer hebt gezegd dat er nog een soort van economische meerwaarde aan is om economische valorisatie in Vlaanderen te houden. Is die afweging nu eventueel veranderd?

Is de timing volgens u momenteel geschikt om tot een verkoop over te gaan, ook rekening houdend met de waarde van het aandelenpakket?

Stel dat u dan die verkoop zult doen binnen het jaar, of over een langere periode, wat denkt u dan dat er met die inkomsten gaat gebeuren?

Minister Diependaele heeft het woord.

Ik ben blij dat u aan mij vraagt wat er met die inkomsten gaat gebeuren, want anderen zouden al direct ideeën hebben. Maar ik kom daarop terug. Ik ben trouwens in het beantwoorden van deze vragen bijzonder voorzichtig. U weet dat dit koersgevoelig is, dus we gaan daar niet in freewheelen.

De privatisering van Gimv is eigenlijk reeds gestart in de jaren 1990. Het minderheidsbelang in Gimv is vandaag de dag eerder een financiële participatie en kan al enige tijd moeilijk nog als strategisch worden gekenmerkt. Ik kan mij vergissen, maar ik zit hier nu al sinds 2009 in het parlement, en het is toch al lang dat ik de commissie Financiën en Begroting opvolg. Er zitten hier nog mensen sinds die periode. Ik heb sindsdien nergens een vraag om uitleg of wat dan ook daarover gehad in de commissie. Zelfs schriftelijk denk ik niet dat het er zoveel geweest zijn. Ik wil alleen maar aangeven dat het strategisch belang van Gimv daardoor gerelativeerd is, dat dat eigenlijk al veel minder is. Bij Participatiemaatschappij Vlaanderen (PMV) is dat heel anders: die hebben een maatschappelijke rol waar vragen over gesteld worden, en dat wordt door het parlement ook opgevolgd. Bij Gimv is dat een stuk minder het geval.

Het volledig privatiseren van Gimv is dan ook een logische vervolgstap. De vorige Vlaamse Regering had ook al beslist dat het VPM-belang (Vlaamse Participatiemaatschappij) in Gimv onder de 25 procent mocht zakken. Bovendien heeft de Belgische private equity-markt zich sterk ontwikkeld en hebben Vlaamse bedrijven vandaag vlotte toegang tot kapitaal via diverse andere fondsen dan Gimv. Daarenboven zou een verdere privatisering meer vrijheid en waarschijnlijk slagkracht bieden voor Gimv, aangezien nu vaak de foutieve perceptie heerst dat Gimv een trage overheidsinstelling is, hetgeen een mogelijke negatieve invloed uitoefent op de verdere groei van Gimv als internationale investeringsmaatschappij.

Vooreerst willen we opmerken dat er altijd een time-lag is om een verkoop concreet te realiseren zodat het uiteindelijke marktresultaat onzeker blijft. Er is ook het zogenaamd anticyclisch beleid, dat vaak uitmondt in een procyclisch beleid.

Dankzij haar zeer gediversifieerde en conservatieve investeringspolitiek heeft Gimv een beduidend lager risicoprofiel ten opzichte van haar ‘sector peers’ en ten opzichte van de markt: gedurende de afgelopen tien jaar had Gimv een bèta, een risico-inschatting van 0,53, terwijl de Belgische en internationale peers een significant hogere bèta hadden van respectievelijk 0,81 en 1,08. De koers van Gimv is dus minder conjunctuurgevoelig dan die van haar sectorgenoten.

Maar het is zeker zo dat de koers van Gimv in de laatste jaren is gedaald, mede door de beslissing van de Vlaamse Regering om een eventuele verkoop te bestuderen en de recente beslissing van de Vlaamse Regering om potentiële kopers uit te nodigen om zich kandidaat te stellen. We zullen als Vlaamse Regering Gimv niet zomaar verkopen tegen gelijk welke prijs. Het zou er nog aan mankeren. De biedingen zullen worden geanalyseerd, waarna de evaluatie van de biedingen kan worden gemaakt.

De opbrengst van een mogelijke verkoop leidt tot schuldafbouw of minder schuldopbouw als gevolg van bijvoorbeeld kapitaalparticipaties. Bij een verkoop kunnen we de door VPM ter beschikking gestelde kasreserves in het kader van het beleggen in eigen schuld permanent maken en er is geen terugbetaling meer nodig.

De heer Vande Reyde heeft het woord.

Ik ben hier nog maar sinds 2019, maar ik herinner me in de commissie wel een aantal discussies. Het kan misschien zijn dat ze in een groter geheel kaderden. Ik herinner me een aantal vragen van collega Verbeurgt en collega Van Rompuy hierover, schriftelijke vragen. Ik denk dat het een aantal keer ter sprake is gekomen.

Ik begrijp dat u er misschien niet op kunt antwoorden omdat het inderdaad gevoelige informatie is. En dan moeten we misschien in een gesloten zitting een gedachtewisseling houden, en dat zal ik zeker voorstellen, misschien in samenhang met de commissie Economie.

Maar de centrale vraag voor mij – en dat was ook mijn vraag in het verleden – is de volgende. Welke afwegingen zijn gemaakt? Want in de sector zijn er veel mensen die zeggen dat dat Gimv-aandelenpakket puur economisch is, dat dat qua beleidswaarde eigenlijk niet veel om het lijf heeft, dat dat iets is wat je gerust kunt afstoten en gewoon met pure marktwerking te maken heeft. Dan vraag ik me af waarom er zo lang aan het overgebleven aandelenpakket is vastgehouden. En met welke reden wordt dat op dit moment dan wel in de markt gezet? Dat zijn dingen die ik me afvraag als parlementslid. Maar goed, ik snap dat u omzichtig moet omgaan met het delen van die zaken. En alle respect daarvoor. Ik zal eens bekijken welke procedures we kunnen volgen om er meer details over te weten, eventueel met de beheerders daarvan zelf.

Wat betreft waar de inkomsten naartoe gaan, daar hebt u zelf ‘schuldafbouw’ op geantwoord. Ik denk dat dat een goede zaak is. Dus zou ik zeggen, verdedig het dan ook zo bij uw collega’s in de regering.

De heer Verbeurgt heeft het woord.

Dank u, minister, voor uw in de mate van het mogelijke heldere antwoord. U geeft terecht aan dat zelfs de aankondiging van een mogelijke verkoop impact heeft. Ik denk dus inderdaad dat we daar zeer voorzichtig mee moeten zijn.

Er zijn inderdaad twee elementen die in rekening genomen moeten worden. Een eerste element is het volgende. U geeft zelf aan dat Gimv nog een rol speelt in het voorzien van risicokapitaal voor innovatieve bedrijven, en de sturende rol die Vlaanderen daar kan spelen gezien het beperkte pakket dat wij daar nog in handen hebben. U zegt zelf dat er momenteel voldoende voorhanden is op de markt. Ik denk dat het interessant is voor ons als commissie dat wij eens kijken – voor een stuk zit het natuurlijk ook bij de commissie Economie – op basis van welke analyses die uitspraak is gebeurd. Zijn we zeker dat we voldoende risicokapitaal beschikbaar hebben om die innovatieve bedrijven in Vlaanderen te blijven steunen?

Een tweede element is natuurlijk de financiële impact van een dergelijke verkoop. U zegt terecht dat jullie niet zomaar gaan verkopen. Er zijn de opbrengsten, maar vandaag is er natuurlijk ook het dividend dat het met zich meebrengt. Ik denk dat het interessant is – en dat zou mijn voorstel zijn – dat als de Vlaamse Regering beslist om tot de verkoop over te gaan, we op dat moment dan wel, eventueel in een gesloten zitting of nadat alles afgerond is, een grondige analyse maken. Wat heeft de verkoop, maar ook de participatie in Gimv, ons als Vlaanderen opgeleverd? Ik ga er dus vanuit dat u zeer nauwkeurig het bod zult afwegen dat er gebeurt ten opzichte van het niet meer ontvangen van dividenden. Ik heb zelf zeer veel ideeën over waar het geld uitgegeven kan worden. Als socialist moet ik dat, ik ben dat aan mijn stand verplicht. Maar het vel van de beer en het eerst schieten van de beer indachtig, ga ik die voorlopig nog voor mezelf houden.

Dat is iets om te bewaren. Mevrouw Van dermeersch heeft het woord.

Ik vind het heel straf dat er aandelen verkocht worden waarvan de koers laag staat, om er dan schuldaflossing mee te doen. Dat las ik ergens, ik denk in De Tijd. Het gaat over aandelen die 20 miljoen euro dividend opbrengen. Je zou dan maximaal 337 miljoen euro hebben. Of die schuld nu uiteindelijk op 41,2 miljard euro of 41,5 miljard euro eindigt, lijkt me niet zoveel effect te hebben. Ik begrijp dus absoluut niet waarom je bij een lagere koers plotseling overgaat tot een eventuele verkoop.

De heer Coel heeft het woord.

Ik had een aanvullende vraag. Toen het thema hier in het verleden in de commissie ter sprake kwam, heeft de minister ook eens vermeld dat de regering zou onderzoeken wat de opportuniteit was, het belang om Ethias al dan niet te verkopen. Ik vroeg me af of u daarvan de stand van zaken kon geven.

Dat is een klein beetje off topic. (Opmerkingen van minister Matthias Diependaele)

Minister Diependaele heeft het woord.

Ik wil jullie er allemaal mijn gedacht over geven, maar ik moet natuurlijk ook binnen mijn rol blijven. Over die laatste vraag ga ik dus niet veel helderheid kunnen geven.

Ik zou beginnen met waarvoor het geld gebruikt zou worden. Het staat iedereen vrij om daarrond suggesties te doen. Maar houd alstublieft voor ogen – want daarover worden dommigheden verteld – dat het hier een eenmalige opbrengst is. Besteed die niet aan de recurrente uitgaven. Puur hypothetisch, met 300 miljoen euro zouden bepaalde dingen betaald worden die vandaag toevallig ook 300 miljoen euro kosten, en dan is het opgelost. Dat is het meest belachelijke wat ik al gehoord heb. Het ene is recurrent, en het andere is eenmalig, voor alle duidelijkheid. Maar het staat u zeker vrij om dat te doen.

Gezien de situatie waarin we zitten, denk ik inderdaad dat schuldafbouw de beste keuze is, mijnheer Vande Reyde. Waarom? Stap voor stap, dat is een evolutie die in de jaren negentig begonnen is. En zo is dat altijd maar doorgegaan. Op een bepaald moment moet je een kind loslaten. Als het drie jaar oud is, houd je het handje nog vast om het zebrapad over te steken. Op vijf jaar duw je het met de fiets. Maar op twaalf jaar doe je dat allemaal niet meer. En eens ze achttien zijn, kunnen ze zelf op café gaan.

Het heeft ook geen strategisch belang meer. Want ik heb niet gezegd dat er geen vragen over gesteld mogen worden, of ik heb het waarschijnlijk niet duidelijk gezegd. Maar ik bedoel dus niet dat er geen vragen gesteld mogen worden, dat het niet aan bod mag komen. Maar het strategisch belang, de strategische meerwaarde … Ik herinner me zelfs tijdens de bankencrisis dat het een punt was. Het ging toen over Ethias. Maar ook toen speelden ze daar niet echt een rol in. De idee dat zij een maatschappelijke rol te vervullen hebben, is bij Gimv niet meer aanwezig. En de vraag die je je moet stellen is dan de volgende. Jaren geleden – ik denk dat de heer Rzoska er ook bij was – zijn we naar München geweest, naar het parlement van Beieren, met Jan Peumans. We hebben daar toen een heel boeiend overleg gehad. Toen bleek dat het parlement zelf eigenaar was van, als ik me niet vergis, een melkveehouderij en een brouwerij. Het parlement zelf was eigenaar, dus niet de Beierse overheid. En, mevrouw Van dermeersch, die hadden daar ook een dividend van. Die hadden daar inkomsten van. Ik vermoed dat dat iets te maken had met het Oktoberfest. Het is trouwens niet in die periode dat wij daar geweest zijn. Maar leg mij eens uit wat daarvan de meerwaarde is. Waarom is dat zo? Blijkbaar was dat historisch gegroeid, en dat is hun zaak. Ik geef het maar mee als extreem voorbeeld.

Het gaat zo vaak over kerntaken. Een overheid moet zich focussen op wat maatschappelijke meerwaarde heeft, een rol die we maatschappelijk willen spelen. Puur financiële participaties vallen daar niet onder. Daarin moet je natuurlijk voorzichtig zijn, als het zeer veel geld opbrengt en bijzonder goed is moet je natuurlijk voor ogen houden dat je er je broek niet aan scheurt, maar dan moet je het puur financieel gaan benaderen. Maar de maatschappelijke rol is er hier niet meer. Vandaar die overweging.

De heer Vande Reyde heeft het woord.

Ik houd het heel kort. Het is ten eerste een grote schande dat ik niet mee uitgenodigd ben naar Beieren destijds. (Opmerkingen van minister Matthias Diependaele)

Oké, dan kan ik ermee leven.

Ik heb in het verleden net geopperd, toen ik die vragen stelde, dat er geen strategische maatschappelijke meerwaarde is. Ik vroeg toen waarom we dat pakket aanhielden. Dat is net het argument dat ik geopperd heb. Ik heb als antwoord toen altijd gekregen: “We weten het op dit moment nog niet, maar er zijn wel redenen om het aan te houden. Dat is gevoelige informatie.” Et cetera. Het ging dan over economische valorisatie, investeringen in start-ups en dergelijke. Deze week las ik een interview met de CEO, de heer Dejonckheere als ik me niet vergis, die zegt dat iedereen maar wat zegt maar dat ze eigenlijk op een heel andere manier werken. Zij zeggen dat mensen dat niet weten maar dat zij innoveren, dat zij niet gaan voor winstbejag maar voor de lange termijn. Dat is dan weer een heel andere inkijk, een heel ander verhaal.

Daarom ben ik heel benieuwd naar welke afwegingen in het verleden zijn gemaakt om het zo lang aan te houden, en waarom er op dit moment voor is gekozen dat we het toch niet meer nodig hebben. En dat interesseert mij, maar ik begrijp dat we dat debat nog ten gronde kunnen voeren in een andere setting en met meer geheimhouding. 

Alvast bedankt voor uw antwoorden hierover.