Verslag vergadering Commissie voor Onderwijs

De heer Warnez heeft het woord.

Minister, uw collega, minister van Omgeving Zuhal Demir, heeft besloten om de samenwerking met en financiering van de Green Offices in het hoger onderwijs stop te zetten. Wat zijn Green Offices? Dat zijn afdelingen van universiteiten en hogescholen die zich richten op duurzaamheid in het hoger onderwijs.

Voor de jaren 2022 en 2023 heeft het Departement Omgeving, de minister dus, een samenwerkingsovereenkomst gesloten met het internationale netwerk Students Organizing for Sustainability International. Deze samenwerking is bedoeld om de werking van de Green Offices in Vlaanderen te versterken en uit te breiden, met als doel bij te dragen aan de realisatie van duurzaam hoger onderwijs. De organisatie kreeg hiervoor 30.000 euro in 2022 en 36.300 euro in 2023. Minister Demir gaf aan dat het niet de taak van de overheid is om dergelijke organisaties structureel te ondersteunen. Dat was een antwoord naar aanleiding van een schriftelijke vraag van collega-parlementslid Sam Van Rooy over de aanwezigheid van een logo van de Vlaamse overheid op communicatie in een panelgesprek van de UGent over klimaatracisme.

Ik heb hierover de volgende vragen, minister.

Hoe reageert u als minister van Onderwijs op het stopzetten van de samenwerking en de financiering van Green Office in het hoger onderwijs?

Hoe sluit het stopzetten van de ondersteuning voor Green Offices aan bij uw visie op duurzaam hoger onderwijs in Vlaanderen?

Werd deze beslissing tot stopzetten van financiering van het hoger onderwijs door de minister van Omgeving ook besproken met u als minister van Onderwijs?

Minister Weyts heeft het woord.

Universiteiten en hogescholen zijn natuurlijk vrij om samen te werken met wie dan ook, dus ook met de Green Offices. Eerlijk gezegd: ik had er voorheen nog nooit van gehoord. Maar het is niet omdat er een 30.000 euro aan extra en tijdelijke – want blijkbaar was het vooropgesteld om tijdelijk te zijn – subsidies wordt stopgezet, dat desgevallend ook die samenwerking stopgezet moet worden. Als men dat echt naar waarde schat … Alles welbeschouwd, als men dat uitrekent, gaat het om een ondersteuning van 1500 euro per universiteit of hogeschool, op een begroting van om en bij de 2,5 miljard euro, enkel onderwijsmiddelen vanuit het Departement Onderwijs en Vorming, dus zonder de wetenschappelijke onderzoeksmiddelen.

Ik denk dat het een gezond principe is om een stimulans te geven als opstartfinanciering, en dat men vervolgens zelf het project naar waarde kan inschatten, en desgevallend verduurzamen op grond van een beperkte financiële tussenkomst. Kleine projecten recurrent blijven financieren omdat ze ooit financiering kregen is, denk ik, geen gezond principe.

In dit specifieke geval kan ik hier niet over oordelen. Ik weet niet wat de oorspronkelijke financiële afspraken waren. Ik heb ook geen zicht op hoe deze organisaties functioneerden. Het is wel zo dat wanneer universiteiten of hogescholen die samenwerking echt naar waarde schatten, die daar ook zelf voor zullen instaan, gelet op de beperkte kost, om daar een samenwerkingsverband, ook voor de toekomst, mee aan te gaan.

De heer Warnez heeft het woord.

U hebt uiteraard gelijk, minister, dat het over een beperkt bedrag gaat. Het gaat daar zeker en vast niet over. Maar die extraatjes maken soms die extra mile als een keuze wordt gemaakt. Als een departement of een minister beslist om lokale besturen een projectsubsidie te geven, is dat ook opdat zij iets extra’s zouden doen naast die basisfinanciering. Die basisfinanciering blijft natuurlijk belangrijk. Misschien daarover in het algemeen, omdat duurzaamheid in het hoger onderwijs toch wel een belangrijke doelstelling is: is dat iets waar u ook zelf, als minister van Onderwijs, specifiek in ondersteunt of financiert?

De heer Danen heeft het woord.

Dank u wel voor de vraag, collega Warnez. Inderdaad, ik hecht nog altijd minder belang aan de 30.000 euro die blijkbaar over alle universiteiten wordt verdeeld. Dat zal het verschil ook niet echt maken. Ik wil misschien meer structureel wijzen op het gegeven dat er toch heel wat kliks zijn overgeslagen bij de financiering van universiteiten, en dat zij naar eigen zeggen structureel ondergefinancierd zijn. Ik heb hun boekhouding niet in detail kunnen bekijken, maar het is wel wat zij unisono zeggen.

Ze worden dus gedwongen om heel moeilijke keuzes te maken. Ik betreur dan ook dat ze die keuze maken. Het behoort tot de autonomie van de universiteiten om de keuze al dan niet te maken om de werking van de Green Offices terug te schroeven, maar ik vind dat heel erg. Ik zal nog meer zeggen: als u niet zo karig zou zijn met uw middelen, minister, zouden ze die keuze niet hoeven te maken en zouden we hier allemaal heel tevreden het reces in kunnen stappen.

De heer Daniëls heeft het woord.

Er zijn toch een paar zaken rond dit dossier. Ten eerste, kunnen duurzaamheidsprojecten interessant zijn en kunnen studenten daar samen over denken? Ja. Als ik terugdenk aan mijn eigen studententijd, dan dachten wij daar ook over na en dan was daar geen subsidie voor. Daar waren geen vrijgestelden voor. We kwamen in onze vrije tijd samen en dat was een deel van ons engagement, samen met de sociale raad van de KU Leuven. Dat werkte ook. Daar kwamen ook projecten en engagementen uit voort.

Ten tweede is dat het maken van keuzes. Als er over karige middelen wordt gesproken, gaat een universiteit in de provinciehoofdstad in Oost-Vlaanderen wel 500.000 euro subsidie geven aan iets zoals pretland of winterland of zoiets, een soort van alternatieve kerstmarkt. Bon, dat kan, voor mij is dat geen probleem. Maar zeggen dat er geen 20.000 of 10.000 euro af kan voor de Green Offices, is dan een interne keuze die ze maken. Voor alle duidelijkheid, ik respecteer die. Dat zijn instellingen die keuzes maken en ik respecteer die. Men zal er goede redenen voor hebben dat men dat doet, maar dat zijn keuzes.

Het is zoals de minister zegt: in tijden van budgettaire krapte zijn er keuzes die je maakt. Daar kunnen we respect voor hebben. Als een subsidie ophoudt is die ofwel structureel, ofwel wordt die ingebed, ofwel wordt dat een engagement, maar dat zijn keuzes die op bepaalde momenten worden gemaakt door instellingen. Ik respecteer die. En we zien dan dat die de keuze maken voor het ene en niet voor het andere, vanwege een opportuniteit die men op dat vlak ziet. Maar ik denk dat het engagement van studenten om over duurzaamheid te denken, zelfs in de studentencafés kan.

Minister Weyts heeft het woord.

Nog eens, voor alle duidelijkheid: het gaat over ondersteuning vanuit Omgeving waarmee dit project werd gefinancierd, en dan blijkbaar ook vanuit de optiek van tijdelijke ondersteuningshulp, opstartfinanciering om de duurzaamheid te kunnen bewijzen, waarbij hogescholen en universiteiten vervolgens eigen keuzes kunnen maken om al dan niet met het project verder te gaan.

Is daar afdoende financiële ruimte voor? Als u de rekensom maakt wat deze regeerperiode betreft, hebben we inderdaad 390 miljoen euro extra besteed. Daar moet ik eerlijkheidshalve 190 miljoen euro van aftrekken. Dat zijn besparingen door de kliks. Anderzijds hebben we ook extra middelen voorzien, onder andere in het kader van de indexprovisie. Ook het startmoment heeft ertoe geleid dat we in deze regeerperiode netto kunnen spreken over een extra bedrag van 200 miljoen euro.

Ja, het is juist dat er in het verleden ook kliks overgeslagen zijn. Die hebben een recurrent effect en dat werkt door, absoluut. Maar ik denk dat we voor deze regeerperiode, als het gaat over financiering van het hoger onderwijs, hier niet met het schaamrood op de wangen hoeven te zitten. Integendeel, er zijn extra middelen bij gekomen, maar die compenseren niet alles wat destijds al is toegekend. Ook daar maakt men natuurlijk een rekening in de min, niet in de plus, en vergeet men mogelijk alle extra subsidies die men dan wel heeft gekend.

Maar goed, ik snap het pleidooi, en daarom erkennen we ook dat we de financiering in globo eens moeten herbekijken. Maar dus, er is 200 miljoen euro netto extra. Als je dan spreekt over een ondersteuning die neerkomt op 500.000 euro per universiteit en hogeschool die nu wegvalt, dan denk ik dat als die projecten effectief een grote meerwaarde hebben – wat ik niet weet, want het is mijn beleidsdomein niet – de betrokken universiteiten of hogescholen daar wel eigen middelen aan zullen toekennen.

De heer Warnez heeft het woord.

Ik denk dat we het er ondertussen allemaal over eens zijn dat we de financiering van het hoger onderwijs in globo moeten herbekijken. Minister, ik vond het wel een beetje een rare tussenkomst. Mijnheer Daniëls, als u zes keer zegt dat u de keuzes van de universiteiten respecteert maar voordien eerst wat lacherig doet over een keuze van een universiteit, denk ik dat u vooral de keuze van die universiteit niet respecteert. Voor alle duidelijkheid: dat mag ook. (Opmerkingen van Koen Daniëls)

Dan moet u zeggen dat u de keuze niet respecteert. Maar goed, het maakt niet uit. Dank u wel voor uw antwoord, minister.