Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding

Mevrouw Saeys heeft het woord.

In mei van dit jaar leerde de studie ‘Jongeren en gezondheid’ dat het gebruik van de pil daalde. In 2018 nam nog 73 procent van de bevraagde meisjes de pil bij hun laatste seksuele contact, in 2022 was dat nog maar 65 procent. Toen al werd gesteld dat meisjes uitkeken naar andere voorbehoedsmiddelen dan de pil. De berichten over de bijwerkingen van de pil – zoals een risico op trombose, depressie of verminderd libido – hebben volgens experts geleid tot hormoonmoeheid en zelfs een hormoonfobie. Meer en meer jonge vrouwen gaan nu aan de slag met natuurlijke anticonceptiemethodes. Blijkbaar is TikTok het platform dat jonge vrouwen aanzet tot de kalendermethode. Die kan betrouwbaar zijn, maar vergt van vrouwen een grote discipline voor het meten van de lichaamstemperatuur, het cervixslijm en de stand van de baarmoedermond. De pearl-index toont aan dat de kans op een zwangerschap bij natuurlijke voorbehoedsmiddelen kan oplopen tot 24 procent.

In Nederland merken ze dat het stijgend aantal jongere vrouwen die de natuurlijke anticonceptiemethodes hanteert, het aantal vrouwen dat terecht komt bij abortusziekenhuizen doet stijgen. In België kan die trend nog niet vastgesteld worden.

Bij de eerdere vaststelling dat het gebruik van de pil daalde, pleitte u voor gratis toegang tot anticonceptie. De vraag dient gesteld te worden of in deze problematiek de prijs het probleem is, dan wel onvoldoende goede informatie over de anticonceptiemogelijkheden en de risico’s verbonden aan elk type anticonceptie, en in het bijzonder aan natuurlijke anticonceptiemethoden. Daarom stel ik deze vraag om uitleg.

Ik denk niet dat TikTok het geschikte medium is om jonge vrouwen te informeren over de beste anticonceptiemethodes, en het informeert duidelijk niet over de kans op een ongewenste zwangerschap. Hoe wilt u jonge vrouwen bereiken met correcte informatie om het narratief van TikTok in het juiste perspectief te plaatsen?

Dank u wel, collega, voor deze vraag. 

Ik wil allereerst benadrukken dat het belangrijk is om de evoluties te begrijpen en aan te pakken. De bevindingen uit de studie ‘Jongeren en gezondheid’ zijn inderdaad interessant, maar ze gingen niet in op de achterliggende redenen voor bepaalde dalingen en stijgingen, noch op welke anticonceptiemiddelen dan wel werden verkozen. We hebben dus wel wat wetenschappelijk onderzoek nodig om te kijken of er verschuivingen zijn van anticonceptieverbruik, en zo ja wat de redenen daarachter zijn.

Wat de zorgen over de bijwerkingen en de opkomst van hormoonmoeheid betreft, is er inderdaad een groeiende kritische blik op hormonale anticonceptie, maar ook hier is er meer diepgaand onderzoek nodig om de omvang en de oorzaken te begrijpen. Voor mij is het van essentieel belang dat vrouwen toegang hebben tot degelijke, betrouwbare informatie over de bijwerkingen en de risico’s van anticonceptiemethodes, inclusief natuurlijke methodes. We zetten hier heel fors op in via sensibilisering en informatieverstrekking. Ik geef een paar signalen daarover. Onze partnerorganisatie Sensoa heeft een wetenschappelijk onderbouwde anticonceptiewijzer op ‘Allesoverseks.be’ die iedereen kan promoten die mensen wil helpen om een weloverwogen keuze te maken rond anticonceptie. Het is een van de drukst bezochte onderdelen van de website.

Met betrekking tot TikTok als medium voor anticonceptie-informatie ben ik mij bewust van de potentiële problemen met desinformatie. Om dit fenomeen tegen te gaan, werkte Gezondheid en Wetenschap de website ‘Zoekgezond’ uit. Dat is echt een zeer valabel alternatief voor dokter Google.

Ik ben met mijn collega Dalle in overleg over #HOEWIST, de vragen- en antwoordwebsite voor influencers die hij heeft gelanceerd. Hier kan een pagina over anticonceptie en seksuele gezondheid aan worden toegevoegd om correcte informatie te verstrekken en de juiste context te bieden om gebeurlijke desinformatie op TikTok in perspectief te plaatsen. Sensoa, met zijn expertise, wordt betrokken bij het samenstellen van de inhoud.

Ik ben mij ook bewust van de cruciale rol van huisartsen bij anticonceptie. Het is belangrijk dat de huisartsen voldoende tijd en middelen hebben voor uitgebreide anticonceptieconsultaties – dat is er ook één voor Scrabble. Vanuit het preventief gezondheidsbeleid wordt dit onder andere aangepakt door de gespreksmethodiek ‘Onder vier ogen’, waarmee je als gezondheidsprofessional op een proactieve manier leert praten over seksuele gezondheid. Dat wordt aangevuld met relationele en seksuele voorlichting op scholen om ervoor te zorgen dat jongeren goed geïnformeerd zijn en zich ook comfortabel voelen om vragen te stellen.

Tot slot werken we verder goed samen met organisaties zoals Sensoa om correcte, wetenschappelijk onderbouwde informatie te verspreiden, en te pleiten voor goed onderzoek naar anticonceptie. Op 4 september, dat was de dag van de seksuele gezondheid, lanceerde Sensoa de oproep voor het grote condoomonderzoek. Ik heb die oproep mee ondersteund. We moeten blijven streven naar een gezondheidsbeleid dat gebaseerd is op wetenschappelijk onderzoek en de behoeften van onze mensen.

Mevrouw Saeys heeft het woord.

Minister, de reden waarom ik vooral deze vraag wilde stellen, is omdat er de laatste tijd in de media ook wel verhalen zijn geweest over vrouwen die de pil hadden genomen, dan een trombose hadden ontwikkeld, en toen stelden dat anticonceptie niet meer veilig is, dat men te weinig werd geïnformeerd en dergelijke. Daarop krijg je soms wel een reactie natuurlijk waarbij men de pil niet meer zou nemen, maar het risico is dan natuurlijk dat je kans op zwangerschap wel toeneemt als je geen ander degelijk anticonceptiemiddel gebruikt.

Blijkbaar zien ze in Nederland een stijging van ongewenste zwangerschappen, ook bij de abortusziekenhuizen. Dus ik denk dat het toch wel erg belangrijk is dat we ook monitoren dat dat toch niet het gevolg zou zijn, dat er plots meer ongewenste zwangerschappen zouden zijn.

Mevrouw Sleurs heeft het woord.

Dank u wel, minister, voor uw antwoord.

Ik zou collega Saeys toch willen ondersteunen, omdat juiste informatie over anticonceptie heel belangrijk is, denk ik. Dus ik wil dat gewoon hier benadrukken. We hebben dat een paar maanden geleden ook gedaan, om de valse informatie die op TikTok de ronde gaat tegen te gaan. Want eerlijk gezegd: gebruik van de natuurlijke methoden is echt wel terugkeren in de tijd, met alle gevolgen van dien.

Dus ik hoop echt wel dat we op onze hoede zijn, zodat we onze jeugd volledig correct kunnen informeren, op een correcte manier, over alle voor- en nadelen van anticonceptie, maar ik denk dat het gebruik van anticonceptie nog altijd een van de beste zaken is die gebeurd zijn voor de emancipatie van de vrouw. Zonder anticonceptie keren we denk ik terug naar een middeleeuws tafereel, en dat zou ik toch wel graag vermijden. (Opmerkingen van Stefaan Sintobin)

Ik heb een bijkomende vraag, minister. Uit het condoomonderzoek van Sensoa gingen er eventuele tussentijdse resultaten zijn. Zijn die al bekend of niet?

De heer Daniëls heeft het woord.

Ik kom gewoon heel snel tussen, omdat er werd verwezen naar dat persartikel. Ik verwijs, collega’s, naar de hoorzittingen die we hier hebben gehad op 1 februari en 4 mei 2022, zowel met de mensen van Domus Medica, het Vlaams Apothekers Netwerk als met de mensen die een verzoekschrift hebben ingediend, waarbij de vraag van het verzoekschrift eigenlijk was om voldoende te informeren en niet te panikeren.

Omdat collega Saeys zei dat het in de pers kwam – dat was nog een uitvloeisel daarvan – wilde ik gewoon toevoegen dat we hier in dit parlement, in deze commissie, daar wel al aandacht aan hebben besteed met die hoorzitting. Ik wilde dat gewoon vervolledigen.

Minister Crevits heeft het woord.

Ik wil toch, om de trend in Nederland tegen te spreken, meegeven dat de cijfers bij de tienerzwangerschappen bij ons niet slecht zijn. We zien dat er op tien jaar tijd 40 procent minder tienerzwangerschappen zijn, dus je kunt die situaties niet zomaar op elkaar leggen. Maar we moeten alert blijven.

Ik wil ook meegeven dat het absoluut juist is dat je je goed moet laten informeren over anticonceptie, om inderdaad toch ook wel veiligheid te kunnen bieden aan vrouwen als het gaat over de kinderwens, of het beheersen ervan.

We hebben nog geen cijfers. Het condoomonderzoek is nog maar pas gestart, dus het zou een beetje rap zijn om in de helft van september al resultaten te hebben, omdat we pas begin september gestart zijn, maar ik weet niet hoe groot het enthousiasme is om eraan deel te nemen. Dat zullen we nog zien. (Opmerkingen van Elke Sleurs)