Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Sinds 1 januari 2023 is bij nieuwbouw de hybride warmtepomp verplicht, vanaf 2026 de warmtepomp. Warmtepompen zouden efficiënter en milieuvriendelijker zijn. Echter, nadat meerdere fabrikanten, waaronder Vaillant, aan de hand van meer gedetailleerde informatie de milieukosten van warmtepompen lieten berekenen, blijken die – volgens een onderzoek in Nederland – echter tot elf keer hoger te liggen dan oorspronkelijk gedacht. Een warmtepomp is volgens de Nederlandse bouwregelrekensystematiek tot elf keer slechter voor het milieu dan werd aangenomen.
Op Cobouw.nl verscheen daarover een artikel getiteld ‘Milieukosten warmtepomp jarenlang te laag ingeschat: bouwregels duurzaam huis onder druk’. Daarin staat, ik citeer: “Warmtepompen zijn materiaal-technisch gezien veel slechter voor het milieu dan werd aangenomen.” De score, zo blijkt uit onderzoek, is “zo slecht dat nieuwe woningen of kantoren nauwelijks nog aan de regels voor duurzaam bouwen voldoen”. Nogmaals, dit gaat over Nederland.
De reden hiervoor is dat er tot nu toe achterhaalde milieudata over warmtepompen zijn gebruikt waarbij bepaalde onderdelen van warmtepompen, zoals bijvoorbeeld elektronica en het koudemiddel, nog niet in de milieudata zijn meegenomen. De Nederlandse expert Mantijn van Leeuwen vraagt zich dan ook af of het toepassen van warmtepompen in nieuwe woningen nog wel zo verstandig is. Een warmtepomp, zo luidt een punt van kritiek, gaat immers slechts 15 jaar mee.
Door de nieuwe cijfers en bevindingen voldoet de warmtepomp bij onze noorderburen eigenlijk niet meer aan de regels voor duurzaam bouwen. De warmtepomp lijkt in Nederland dus momenteel onhoudbaar, zeker wanneer de regering in 2025 de milieunormen voor woningen nog verder zal verstrengen.
De Nederlandse toezichthoudende Nationale Milieudatabase (NMD) stelt zelfs dat een warmtepomp net zo milieubelastend is als het complete huis eromheen. Dit werd bevestigd door de Nederlandse minister van Binnenlandse Zaken Hanke Bruins Slot na een vraag van PVV-kamerlid (Partij voor de Vrijheid) Alexander Kops. In de Nederlandse Tweede Kamer bleek dat dit nieuws al langer bekend was zonder dat er iets mee gebeurd is.
Minister, hoe reageert u op deze vaststellingen? Ik stel vast dat u graag en veel in Nederland vertoeft, misschien wist u dit al of hebt u dit gevolgd?
Heeft deze nieuwe informatie over warmtepompen gevolgen voor het Vlaamse beleid en de Vlaamse milieunormen rond nieuwbouw en renovatie, en voor het door de Vlaamse overheid promoten en subsidiëren van warmtepompen?
Hebt u plannen om een gelijkaardig onderzoek te laten voeren naar de milieuvriendelijkheid, duurzaamheid en efficiëntie van warmtepompen om de bevindingen uit Nederland al dan niet te bevestigen? Zo neen, waarom niet?
Staat u open om de verplichting en subsidiëring van de warmtepomp of hybride warmtepomp te herzien? Zo neen, waarom niet?
Minister Demir heeft het woord.
Inderdaad, ik ga graag wel eens naar Nederland kijken, maar het is niet zo dat het daar allemaal veel beter loopt, integendeel, collega Van Rooy. Het artikel waar u naar verwijst, is inderdaad ook wel tot bij ons gekomen. Wij hebben vastgesteld dat op basis daarvan enkele artikelen zijn verschenen die we ook eerder tendentieus kunnen noemen.
In Nederland is er naast de EPB-berekening (energieprestatie en binnenklimaat) zoals wij die kennen, ook een berekening van de milieu-impact van woongebouwen. Daarbij wordt rekening gehouden met de CO2-uitstoot voor de hele levenscyclus van materialen en toestellen, zoals de warmtepomp. Het Nederlandse NMD stelt nu dat de milieu-impact van een warmtepomp groter is dan in de oorspronkelijke berekeningen was aangenomen. Het artikel vertelt echter niet wat precies in de vroegere en huidige berekeningen is opgenomen, en wat de exacte resultaten zijn.
Ondertussen heeft het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA) contact opgenomen met de Nederlandse collega’s om te horen hoe die berekeningen precies in elkaar zitten, maar we hebben daar nog geen antwoord op ontvangen. Ik zou dus graag eerst die informatie willen hebben, om u dan een volledig antwoord te geven, want anders zijn we maar vergelijkingen aan het maken die misschien niet te maken zijn. Zolang de stichting NMD de details van hun berekening niet vrijgeeft, kan het VEKA ook niet interpreteren, en is daar vooralsnog geen reden toe om af te wijken van het huidige beleid.
De cijfers die u aanhaalt, vatten de te verwachten resultaten al samen. Een gedetailleerd onderzoek is daardoor niet nodig zolang de detailresultaten van de Nederlandse Nationale Milieudatabase geen grote afwijking rapporteren tegenover die analyse. Ik zou dus even willen afwachten tot ik alle informatie heb. Ik heb op dit moment alleen die krantenartikels, en wij wachten op de informatie en de berekeningen die daarachter zitten zodat we dat tot in het detail kunnen bekijken vooraleer we weten wat we daarmee gaan doen.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Dank u daarvoor, minister. Ik wacht dat graag samen met u af. Hebt u een idee wanneer dat tot bij ons zou komen?
Ik zou toch willen benadrukken dat ik tot hiertoe uit dat artikel heb begrepen dat het gaat over milieu en duurzaamheid. Ik hoor u spreken over CO2, maar dat zijn natuurlijk twee verschillende dingen. Uiteraard stoot een warmtepomp geen CO2 uit, maar het gaat er hier over hoe milieuvriendelijk en hoe duurzaam een woning in zijn geheel is, en welk aandeel een warmtepomp daarin heeft. Daarom dat er ook wordt gesproken over de elektronica die erin zitten, het koudemiddel, die vloeistoffen, en uiteraard ook de levensduur die toch als vrij kort wordt beschouwd met slechts 15 jaar. Mijn eerste bijkomende vraag is dus wanneer u de details van die berekening verwacht.
Ten tweede, minister Demir, lazen we een reactie van u op die zogenaamde warmtepompnorm die eraan komt. Daarbij wordt het toch duidelijk dat het wel eens heel duur zou gaan worden voor mensen als ze een warmtepomp moeten installeren. De terugbetalingstijd, of laat ons zeggen de terugverdientijd, dreigt daarbij – afhankelijk van de prijzen – zeer lang te worden. Ik zie dat u opnieuw uw afkeer hebt uitgesproken tegen het systeem van het emissions trading system (ETS) dat de EU wil uitbreiden naar bedrijven en woningen. Kunt u misschien toch een update geven over hoever het nu staat met de EU-plannen om het ETS uit te breiden, en welke stappen zou u nog kunnen en willen ondernemen om u daartegen te verzetten?
Minister Demir heeft het woord.
Ik ga nog niet op al uw bijvragen kunnen antwoorden, collega Van Rooy. Maar ik geef misschien mee dat de warmtepompen de laatste jaren een grote evolutie hebben meegemaakt, ook qua technologie. Het rendement is ook veel beter dan vroeger. Oude koelmiddelen met een grote milieu-impact zijn intussen verboden. Zoals eerder gezegd, ga ik nog niet vooruitlopen. Ik wil eerst alle informatie hebben, en het liefst zo snel mogelijk. We zullen de vraag aan de Nederlandse collega’s dus nog eens herhalen.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Kunt u ook nog antwoorden op mijn tweede bijkomende vraag over het ETS van de EU, dat zou worden uitgebreid naar gezinnen en bedrijven, en waardoor dus een koolstoftaks wordt geheven? U hebt daarop gereageerd in de krant, zie ik. Of misschien was dat een reactie van u die u al had gegeven, en die u nog eens herhaalt, dat weet ik nu niet zeker. Maar het was een citaat van u waarin u zegt dat het een Europese ratrace is om gezinnen stelselmatig te verarmen en dat gaat dus over dat ETS-systeem dat wordt uitgebreid naar gezinnen en bedrijven. Dus nogmaals, mijn vraag is hoever het daarmee staat, en wat u nog wilt ondernemen om dat tegen te houden.
Minister Demir heeft het woord.
Ten eerste, Vlaanderen blijft daar inderdaad terughoudend over. We hebben daar ook een studie over gedaan. Wij vinden dat geen goed idee, die CO2-taks op gebouwen en transport, en ook op de kmo’s. Ik ben nu juridisch aan het bekijken wat we verder kunnen ondernemen. U weet ook dat dat heel moeilijk is binnen Europees verband.
Maar ik blijf er wel op hameren dat men goed nadenkt over wat men goedkeurt. Indertijd, ik spreek over vijftien of twintig jaar geleden, heeft men ook op andere domeinen allerlei zaken goedgekeurd. Maar u moet ook weten, en dat geldt voor alle partijen binnen Europa, dat als men op een groen knopje drukt, dat ook gevolgen heeft binnen Vlaanderen. Ik heb dat nu gezien bij andere dossiers. We hebben bijvoorbeeld het stikstofdossier gehad, en ik verwacht in de toekomst ook een waterproblematiek, met de richtlijnen van 2027. Er is de afgelopen twintig jaar niets gebeurd, dus dat komt ook op ons af. Dat wordt een volgende stikstofcrisis, als ik het zo mag zeggen, of een watercrisis.
Wat die termijnen betreft die men allemaal goedkeurt: ofwel handel je er dan naar, en het liefst al vijftien jaar geleden, zodat we niet tegen de muur worden gekwakt. Ofwel ben je consequent en zeg je tegen Europa dat je dat niet ziet zitten. Het is een van de twee. Als je zegt dat je het ziet zitten, dan vind ik dat je onmiddellijk moet handelen, en geen twintig jaar moet wachten. Want dat is wat we nu meemaken met stikstof, en water is het volgende waar ik mijn hart voor vasthoud. Daar is ook de afgelopen twintig jaar niets voor gebeurd. Ik ben ook voor proper water, een goede waterkwaliteit is belangrijk. Maar als u weet dat een op de 195 beekjes en rivieren in Vlaanderen in orde is, dan zie je al van ver aankomen dat dat in 2027 een groot probleem zal zijn.
Daarom, als het gaat over nieuwe engagementen, collega Van Rooy, probeer ik alles eerst goed in kaart te brengen, en te bekijken wat de impact is, om dan onze stem te laten horen. Maar je zit in een Europees verband, en we zijn nu juridisch aan het bekijken wat we nog kunnen ondernemen.
Als ik nog even mag afsluiten?
Ja, maar kort alstublieft, en als het even kan binnen de scope van de oorspronkelijke vraag.
Absoluut.
Ik kom nog zeer kort tussen, omdat het antwoord van de minister eigenlijk aantoont hoezeer wij bij het Vlaams Belang met onze EU-kritiek het altijd bij het rechte eind hebben gehad. Wij zeggen dit al decennia. Wij zeggen het al decennia: stop met die Europese Unie zoveel macht en bevoegdheden te geven, stop met al die dingen mee goed te keuren. Dat zeggen wij al twintig, dertig jaar.
We zijn ermee begonnen in 1993 met het Verdrag van Maastricht, en sindsdien worden wij door de traditionele partijen weggezet als een soort eng-nationalistische, anti-Europese partij. Maar we zien nu wat de gevolgen zijn. Had men naar ons geluisterd, dan zaten we nu niet met al die problemen, minister. Mocht u vroeger naar het Vlaams Belang hebben geluisterd wat die EU-kritiek betreft, dan stonden we er nu heel anders voor, en dan moest u niet continu juridische procedures starten tegen die EU, die uw partij ook altijd mee heeft gesteund in het verleden.
De vraag om uitleg is afgehandeld.