Verslag vergadering Commissie voor Wonen en Onroerend Erfgoed
Verslag
Mevrouw Van Werde heeft het woord.
Exact een jaar geleden, tijdens de laatste week van maart 2022, werd een historisch akkoord bereikt tussen de Vlaamse Regering en dertien betrokken partijen. Met het 'Verbond voor de toekomst en leefbaarheid van het ommeland van de haven van Antwerpen, de polders en Linkerscheldeoever' wordt de leefbaarheid van Doel verzekerd, en werden er afspraken gemaakt in verband met wonen en Erfgoed.
Op het vlak van erfgoed zal de gemeente Beveren bijvoorbeeld werk maken van de verhuis van het Brits oorlogsmonument naar Doel en eveneens zorgen voor de restauratie van de Molen in Doel. Het agentschap Onroerend Erfgoed financiert en begeleidt onder meer de restauratie van het Hooghuis en de restauratie van het Hof ter Walle, waarvoor het bouwheerschap door Herita zal worden opgenomen. Ook worden landschappelijke en erfgoedwaarde van de polders, dijken en buitendijkse schorren als historisch cultuurlandschap meegenomen in de afweging van de natuurmaatregelen en de instandhoudingsdoelstellingen en compensaties.
In uw antwoord op mijn schriftelijke vraag 335 van 4 april 2022 en het antwoord op de vraag om uitleg 2401 van 21 april 2022 gaf u toelichting bij het akkoord. Kunt u de stand van zaken geven met betrekking tot het onroerend erfgoed in Doel? Welke stappen naar aanpak en restauratie werden er sinds het akkoord ondernomen?
U sprak tijdens de commissie over een richtplan voor het landschap van de polders. Is dit al afgewerkt? Zo ja, kunt u hier verdere toelichting bij geven?
Hoe ervaart u, minister, de uitvoering van dit akkoord? Worden de evenwichten gerespecteerd?
Minister Diependaele heeft het woord.
Bedankt voor uw vraag over een dossier dat uitermate belangrijk is voor mij. Ik ben er eigenlijk wel trots op dat we erin geslaagd zijn om dat akkoord te sluiten, maar dan moeten we dat ook in de gaten houden en correct opvolgen, want we weten dat het een precair akkoord is. Vorig jaar bezegelde het verbond onder meer een toekomst voor het landschap en erfgoed in Doel en de omliggende polders. Die kans lieten we niet onbenut en grepen we samen met de gemeente Beveren meteen aan. We investeerden ook al 5 miljoen euro relancemiddelen in het Doelse onroerend erfgoed.
Er zijn sinds de ondertekening van het akkoord in maart 2022 al bijzonder grote inspanningen geleverd om de middelen concreet toe te wijzen en de doelstellingen duidelijk te maken aan alle betrokkenen. De komende maanden zullen die inspanningen zichtbaar resulteren in concrete acties en werken op het terrein. Ik zal die acties nu één voor één verduidelijken.
Er is een overeenkomst gesloten om de overdracht van het Hooghuis aan Herita te regelen, in functie van de restauratie en de invulling zoals het verbond voorziet. De bestemming van het Hooghuis krijgt invulling via een participatief project met de bewoners van Doel en met de partijen van het verbond, met name het Hooghuis.
Er lopen ook gesprekken om het Hof Ter Walle te laten beheren door Herita. Als beheerder kan Herita zorgen voor de restauratie en een herbestemming ervan, en dit met de nodige financiële ondersteuning met Vlaamse middelen.
Het is mijn ambitie om de Doelse Kogge opnieuw volop bij het Doelse erfgoed te rekenen en in de kijker te zetten. In april 2023 start de laatste fase van de conservatie, de zogenaamde impregnatiefase. Hier is er een heel wetenschappelijk proces dat doorlopen moet worden. Er zijn mensen die u dit kunnen uitleggen. Het is heel boeiend, maar ik begrijp er niks van. Dit proces wordt uitgevoerd door het agentschap. Het einde van de conservatiebehandeling is voorzien voor december 2025, waarna het schip kan worden gereconstrueerd en tentoongesteld.
Verder verwacht ik dit jaar nog de resultaten van de drie onderzoeken, die intussen zijn aanbesteed. De eerste studie behelst het opzetten van een publiekswerking rond de Kogge in het polderdorp. Dit om het publiek in afwachting van een museum warm te maken voor de thuiskomst van het schip. De opdracht zal deze zomer landen. De tweede studie onderzoekt de haalbaarheid van de oprichting van een museum over de Kogge in Doel. Deze studie wordt eind 2023 opgeleverd. De derde studie behelst de theoretische en technische reconstructie. Men onderzoekt hoe het schip, dat tijdens de opgraving volledig werd gedemonteerd en dus uit losse planken en andere onderdelen bestaat, terug in elkaar gezet en duurzaam ondersteund kan worden met het oog op de museale ontsluiting ervan. Dat zijn de verschillende dingen die wij al rond het erfgoed hebben gedaan.
Het moet ook gezegd dat de gemeente Beveren zich inspant om het erfgoed een nieuwe toekomst te geven. Zo komt ook het Britse oorlogsmonument, dat in 2011 verplaatst werd naar de Zeescheldedijk vanwege de uitbreidingsplannen van de Antwerpse haven, terug naar Doel. De gemeente stelde alvast een architect aan om het oorlogsmonument nog voor de herdenking in juli 2024 te verplaatsen van de plek waar het werd beschermd, ten noorden van de kerncentrale, naar de plek waar het vroeger stond, aan de haven. Onze administratie heeft de procedure voor de wijziging van de bescherming intussen opgestart. De gemeente investeert daarenboven in de Scheldemolen, waar u ongetwijfeld al eens bent binnengesprongen, en zal een restauratiearchitect aanstellen voor de opmaak van een restauratiedossier voor de buitenschil en het draaimechanisme. Belangrijk hierbij is dat een nieuwe aanbouw afgestemd is op het goed onderhoud en het beheer van de molen. Doel 5, in het centrum, is trouwens ook een aanrader om lekker te gaan eten.
Dan kom ik tot de tweede vraag. In december 2022 kende de Vlaamse Regering een subsidie van 300.000 euro toe aan de gemeente Beveren, voor de opmaak van het onroerenderfgoedrichtplan. De focus van het richtplan ligt op de Linkerscheldeoever. De subsidie liet de gemeente toe om de opmaak van het onroerend uit te besteden aan IOED-erfpunt (intergemeentelijke onroerenderfgoeddienst), die hier sinds januari werk van maakt. In deze eerste fase is de projectnota opgemaakt, zijn de actoren in kaart gebracht en is er een start gemaakt met een onderzoeksrapport. De projectnota beschrijft het doel en de gewenste resultaten van het richtplan. Ik citeer: “Een toekomstvisie uitwerken voor het erfgoed van Doel en omliggende historische polders met woonkernen en verspreide bewoning in een evenwichtige verhouding tot en geïntegreerd met landbouw, natuur, wonen, toerisme, haven en Sigmaplan.”
Men werkt toe naar de eerste mijlpaal van het onroerenderfgoedrichtplan. De intentieverklaring krijgt stilaan vorm en wordt momenteel afgetoetst met de stuurgroep en de klankbordgroep. De onderzoeksperiode loopt door in 2023 en de goedkeuring van de visie is gepland in begin 2024. Eind 2024 wordt het actieprogramma verwacht. Het behoud van het erfgoed vormt daarbij een meerwaarde voor de bewoners en de recreatieve en toeristische aantrekking van het dorp Doel en de omliggende polders.
Dan kom ik tot uw derde vraag. Ik heb u daarnet een stand van zaken gegeven over de acties voor het erfgoed in Doel. Zoals ik al in het begin zei, heeft dit logischerwijs tijd, energie en financiële middelen gevraagd. Het spreekt voor zich dat ik de inspanningen van de voorbije maanden blijf honoreren en nieuwe initiatieven die kaderen in het verbond, zal ondersteunen. Ik denk bijvoorbeeld aan de ondersteuning vanuit de premieregelgeving bij de restauratie van de Scheldemolen. Ik ga ervan uit dat er verder goed samengewerkt wordt om alle acties van het verbond goed af te stemmen en te realiseren. Er is ook een neutrale begeleider aangesteld die bepaalde zaken mee kan helpen afstemmen indien dat nodig is.
Ik wil daar misschien nog twee zaken aan toevoegen. Als er nu mensen denken dat het allemaal lang duurt en het traag gaat voor je echt iets ziet op het terrein: dat is waar, maar dat is natuurlijk algemeen het geval in de administratie. We moeten alle projecten, alle stappen van de procedures correct doorlopen. We zetten er vaart achter, maar het gaat nu eenmaal om zaken die al lang stilliggen en allemaal heropgestart moeten worden of moeten vormkrijgen. Voordat er effectief een woning in de steigers staat, heeft dat wel wat tijd nodig. Maar ik ben ervan overtuigd dat, zeker wat betreft erfgoed, wij onze rol ten volle gespeeld hebben. We hebben onmiddellijk alle stappen gezet die gezet moesten worden om onze engagementen na te komen. We hopen dat er nu ook zeer snel resultaten zichtbaar gaan zijn, maar zoals ik u gezegd heb is dat kortbij.
Mevrouw Van Werde heeft het woord.
Minister, dat was een hoop informatie. Ik denk dat ik het verslag nog eens ga nalezen, want het zijn zeer veel nieuwe gegevens. Maar ik denk dat het een heel complex dossier is, en dat is nog een understatement. Ik denk dat wanneer je zoiets op je bord krijgt, je denkt aan die filmpjes van de dikke en de dunne, wanneer de dikke zegt: “Well, here's another nice mess you've gotten me into.” Maar ik denk dat u terecht trots mag zijn op de stappen die ondertussen gezet zijn. Dat het lang duurt, oké, dat is in inderdaad inherent aan de administratie.
Ik moet al die punten zoals gezegd nog eens nalezen, maar had in mijn hoofd wel afgevinkt: positief, positief, positief. Dit ziet er dus goed uit. Als ik een schooljuf was, zou ik nu op uw rapport zetten: “Goed gewerkt. Doe zo verder.”
Ik blijf het alleszins opvolgen. Ik weet niet of ik hier in 2025 nog zit, maar blijf het als Antwerpse uiteraard met veel plezier en interesse opvolgen.
Minister Diependaele heeft het woord.
Ik denk dat uw zinnetje ‘doe zo verder’ het belangrijkste is. Het is heel mooi dat we dat verbond vorig jaar hebben kunnen sluiten, want dat was een heel precair evenwicht. Nu moeten er ook voor zorgen dat alle engagementen die erin opgenomen werden, uitgevoerd worden. Ik begrijp heel goed dat er mensen zijn die vinden dat het te traag gaat, dat er te veel administratieve ‘loopholes’ zijn. Ik snap dat, ik heb ook dat aanvoelen, dat is die ongeduldigheid die ik absoluut deel, maar we gaan alleen maar kunnen slagen als we die stappen toch allemaal zetten.
Er zijn heel veel onderdelen in het akkoord. Wij hebben nu uiteraard gefocust op onroerend erfgoed, maar er zit veel meer in. Maar we moeten ervoor zorgen dat er in al die verschillende domeinen voor gezorgd wordt dat alles opgevolgd wordt, en daar blijven wij ons voor inzetten.
De vraag om uitleg is afgehandeld.