Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding

Mevrouw Sleurs heeft het woord.

Voorzitter, minister, Vlaanderen behoort tot de beste leerlingen van de klas wat betreft de vaccinatie van kinderen. De media kopten echter de afgelopen dagen dat ouders hun kind minder laten vaccineren tegen polio, tetanus, mazelen en kinkhoest. Volgens de jongste cijfers van Opgroeien zou in het Vlaamse Gewest ‘maar’ 93 procent van de ouders hun kinderen laten vaccineren tegen deze ziektes. Dat is een kleine daling van 3 procent ten opzichte van 2017. Maar de gevreesde ‘vaccinatiemoeheid’ na twee zware coronajaren blijft gelukkig uit.

Minister, u verklaart deze daling door de vertraagde registratie van de zorgverstrekkers in Vaccinnet. Daarnaast moet de Vlaamse overheid waakzaam blijven en gerichte informatie verstrekken aan de ouders via Kind en Gezin. De vaccins voor zuigelingen en kinderen zoals opgenomen in de vaccinatiekalender, zijn nog steeds noodzakelijk en nodig. Opflakkeringen van mazelen, difterie en polio elders in de wereld bewijzen dat de zorg voor de allerkleinsten belangrijk blijft. Zo overleed vandaag in Nederland nog een jong kind ten gevolge van mazelen. Er komen eveneens campagnes naar zwangere vrouwen, die een belangrijke doelgroep zijn. Uit de laatste vaccinatiegraadstudie van 2022 blijkt dat we daar nog winst kunnen boeken, zeker op het vlak van griepvaccinaties.

Welke nieuwe, concrete acties of initiatieven zult u voorbereiden om meer zwangere vrouwen aan te zetten tot vaccineren? Ik had graag bij elke actie de motivering. Betreffende het respiratoir syncytieel virus (RSV) zou er goed nieuws zijn.

Voor het najaar staat er een gezondheidsconferentie vaccinatie gepland. Kunt u hier wat toelichting over verschaffen? Welke nieuwe gezondheidsdoelstellingen zullen opgenomen worden?

Voor de website Gezondheid en Wetenschap zou u onderzoeken of ze vanaf 2024 een structurele financiering kan krijgen. Is dit onderzoek al dan niet gestart? En tot welke resultaten is men gekomen?

Mevrouw Saeys heeft het woord.

In de eerste helft van 2022 koos 92,9 procent van de Vlaamse ouders voor de gratis vaccinatie tegen polio, difterie, tetanus, meningitis, kinkhoest en hepatitis B voor hun kind. In 2017 ging het nog om 95,6 procent. Ook bij de vaccinaties tegen mazelen, bof en rubella in het tweede levensjaar treedt een daling op.

U hebt verklaard dat u nog niet gealarmeerd bent. Het is correct dat er in Vlaanderen nog altijd een grote vaccinatiebereidheid is. Dat hebben we ook in de coronacrisis gezien. Maar enige alertheid is toch wel nodig. Als je naar de cijfers kijkt, zie je toch een gestage achteruitgang van de vaccinatiegraad, traag maar zeker.

Minister, wordt bij de ouders die de vaccinatie geweigerd hebben, gepeild naar de reden van weigering?

Zijn de weigerende ouders in te delen in bepaalde groepen die weigeren om eenzelfde reden?

Speelt de antivaxbeweging een rol in de dalende vaccinatiegraad bij baby’s?

Welke acties neemt Kind en Gezin om de vroegere vaccinatiegraad weer te kunnen behalen?

Minister Crevits heeft het woord.

Collega’s, ik denk niet dat er momenteel volledig nieuwe acties of initiatieven nodig zijn om meer zwangere vrouwen aan te zetten tot vaccineren. Tijdens de zwangerschap is het de bedoeling dat gynaecologen en huisartsen de vrouwen aanspreken over het belang van vaccinaties. Het feit dat 85 procent van de zwangere vrouwen zich tijdens de zwangerschap laat vaccineren tegen kinkhoest, is een duidelijk teken dat deze strategie werkt.

Daarnaast bezoeken medewerkers van Opgroeien de pas bevallen moeders kort na de geboorte, waarbij ze ook nog eens het belang van de tijdige vaccinatie van de baby beklemtonen bij de jonge moeders.

Collega’s, de gezondheidsconferentie vaccinaties vindt plaats in januari 2024, iets later dan initieel voorzien. Vaccinatie is een erg belangrijk thema, dat me na aan het hart ligt, maar dat is ook zo met de impact van de omgeving op onze gezondheid. Dit najaar, 2023, vindt eerst de gezondheidsconferentie over milieugezondheidszorg plaats. In januari 2024 is er dan de gezondheidsconferentie vaccinaties. Het is belangrijk dat er toch enige tijd tussen beide gezondheidsconferenties wordt ingevoegd.

Voor de gezondheidsconferentie over vaccinaties zijn de inhoudelijke voorbereidingen volop bezig. Op de concrete inhoud kan ik op dit moment nog niet vooruitlopen. Wel wil ik al aanstippen dat een aantal aspecten rond vaccinatievertrouwen er zeker in aan bod zullen komen. Covid is daar heel belangrijk.

Op vrijdag 24 maart 2023 hechtte de Vlaamse Regering haar principiële goedkeuring aan het voorontwerp van decreet houdende diverse bepalingen betreffende het beleidsdomein Welzijn. Met dat decreet wordt een nieuw artikel 22/1 ingevoegd in het Eerstelijnsdecreet, op basis waarvan organisaties kunnen worden gesubsidieerd die evidencebased gezondheidsinformatie verstrekken aan burgers. Mits tijdige goedkeuring van de wijziging van het Eerstelijnsdecreet kan vanaf 1 januari 2024 het Belgisch Centrum voor Evidence-Based Medicine (CEBAM vzw) voor Gezondheid en Wetenschap worden gesubsidieerd op basis van het Eerstelijnsdecreet in plaats van het decreet houdende de uitgavenbegroting. Dat is een heel goede zaak.

Mevrouw Saeys, de vaccinatiegraad in Vlaanderen blijft nog steeds heel goed. We zien dat in de laatste Vlaamse vaccinatiegraadstudie van 2020 en ook in de gegevens van de vaccinaties die Opgroeien/Kind en Gezin zelf toedient. Bij de analyse die u in uw vraag aanhaalt, leek het alsof dat anders zou zijn voor de vaccinaties die huisartsen en kinderartsen toedienden. Dat zou zeer eigenaardig zijn, en bij nazicht bleek dan ook dat de in de analyse vastgestelde daling inderdaad vooral een ‘technische’ verklaring heeft, eerder dan dat het een reëel vaststaande daling betreft. Een en ander is te wijten aan een andere registratiewijze, waarbij Kind en Gezin bij de verwerking van extern toegediende vaccinaties niet altijd kan afleiden of het een eerste of volgende dosis betreft, en in de analyse dan die vaccinaties ten onrechte als niet toegediend beschouwt. Dat moet worden rechtgezet.

Wanneer ouders vaccinaties weigeren, lijkt het me evident dat de vaccinator peilt naar redenen voor deze weigering. Bij mijn weten zijn er momenteel geen nieuwe noch verklarende elementen vergeleken met de informatie van 2020.

Bij de weinige ouders die aangeven een of meer vaccinaties te weigeren, wordt bij Kind en Gezin niet systematisch geregistreerd wat de reden van weigering is. De artsen en verpleegkundigen gaan wel het gesprek aan met de ouder. Omdat het nog steeds een heel kleine groep betreft, kan geen detailindeling in bepaalde groepen van weigeraars gemaakt worden.

In welke mate de antivaxbeweging impact heeft op eventuele weigeringen voor vaccinatie, is ook voor het agentschap Zorg en Gezondheid niet duidelijk. Wegens het gebrek aan gegevens en het beperkte aantal kinderen waarvoor geweigerd wordt te vaccineren, kan ik hierover geen valide uitspraak doen.

Uit Europese studies blijkt dat het vertrouwen in vaccinaties in België nog steeds vrij groot is.

Aangezien er niet echt sprake is van een significante daling van de vaccinatiegraad, zijn hier geen concrete nieuwe acties gepland of nodig. Uiteraard blijft het een specifiek aandachtspunt om de ouders te blijven sensibiliseren en motiveren om het aanbevolen vaccinatieschema te volgen voor hun jonge kinderen, zoals dat al jaren gebeurt.

Opgroeien zal de vaccinatiegegevens uiteraard ook blijven monitoren. Opgroeien werkt momenteel mee aan de ontwikkeling van een e-learninginterventie in het kader van het ‘Vax-Trust project’, een door de EU gefinancierd onderzoek naar vaccinatietwijfel bij ouders in zeven Europese landen, waaronder België. We gaan daar interessante informatie van krijgen.

Dit onderzoek gebeurt in samenwerking met vakwerkgroep Sociologie van de UGent en heeft als doel om zorgprofessionals te informeren over vaccinatietwijfel bij ouders en hun concrete tools mee te geven om hierover te communiceren. Deze module zal bij honderd zorgprofessionals in het voorjaar van 2023 uitgetest worden.

Mevrouw Sleurs heeft het woord.

Dank u, minister. Ik denk dat Gezondheid en Wetenschap een heel goede zaak is. Die mensen leveren heel toegankelijke informatie op een wetenschappelijk gebaseerde manier. Ze geven duidelijke informatie om twijfels weg te nemen over alle mogelijke gezondheidsaspecten. Zowel via de reguliere als de sociale media zijn ze zeer toegankelijk. Dat is goed nieuws.

We moeten beducht blijven en alles zeer goed verder opvolgen. We hebben nog altijd een hoge vaccinatiegraad, maar we moeten er blijven op inzetten. Het is niet omdat het verworven is dat het niet zeer snel kan kantelen. Het moet in de aandacht blijven. Via onze professionele zorgverstrekkers kan de overheid een goede campagne lanceren. Te veel campagnes kunnen een omgekeerd effect hebben, maar via ons professioneel kader moet dat lukken. We moeten de aandacht vestigen op activatie en registratie en de mensen blijven motiveren om vaccinatie in de preventieve gezondheidszorg als zeer belangrijk te zien.

Mevrouw Saeys heeft het woord.

Eerst en vooral: we hebben een goede vaccinatiegraad. We mogen daar heel fier op zijn. We hebben daar ook over gediscussieerd tijdens de coronacrisis. We merkten dat er veel meer scepsis was tegenover vaccinatie, we wilden absoluut voorkomen dat er veel minder zou worden gevaccineerd bij kinderen. We moeten dit blijven in het oog houden, we mogen niet verder achteruitgaan. Want er is iets, het gaat traag maar zeker.

Tijdens corona was de antivaxbeweging enorm actief, en nu nog steeds. Er waren zelfs artsen die valse briefjes schreven: mensen hadden zogezegd het vaccin gekregen. Inzake polio, het enige verplichte vaccin bij baby’s, gebeurt dat ook. Dat is in mijn ogen zeer zorgwekkend. Ik roep u op om dit zeer aandachtig te volgen. Laat ons hopen dat het eenmalig is, maar we weten allemaal dat de antivaxbeweging zeer actief is om mensen te doen twijfelen. Dat is zeer jammer: vaccinatie bij baby’s en kleuters is echt, echt nodig.

Minister Crevits heeft het woord.

We gaan dat opvolgen, collega’s, absoluut.

U had geen extra vragen, wel opmerkingen. Dank u.