Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking en Toerisme

De heer Vanlouwe heeft het woord.

Minister-president, uit cijfers die uzelf en Flanders Investment & Trade (FIT) bekendmaakten blijkt dat Vlaanderen een aantrekkelijke investeringshub blijft voor internationale bedrijven, ondanks het huidige ongunstige economische klimaat. In 2022 investeerden internationale bedrijven maar liefst 5,26 miljard euro in onze economie, wat goed zou zijn voor ongeveer 6500 bijkomende jobs.

Toch waren de cijfers niet eenduidig positief. Ook in 2022 bleef de Brexit de Britse investeringen in Vlaanderen negatief beïnvloeden. Meer nog, in 2022 halveerde die investeringsstroom uit het Verenigd Koninkrijk (VK) in vergelijking met het jaar ervoor. In 2022 was het VK goed voor 22 investeringsprojecten of 7,9 procent van de investeringen in Vlaanderen. Daarmee eindigen de Britten op de vierde plaats, waarbij enkel de Verenigde Staten, Nederland en Frankrijk voorafgaan.

Die halvering is dan weer geen goed nieuws. Het maakt nogmaals duidelijk dat de Brexit een negatieve impact heeft op de handel met het VK. Natuurlijk weten we dat het VK een historische partner is, een belangrijke handelspartner is geweest, en op die manier blijkt dat Vlaanderen toch wel getroffen is.

Mijn vragen aan u zijn dan ook de volgende. Hoe reageert u op de daling van die investeringen in Vlaanderen? Kunt u een inschatting geven van de impact van die investeringen voor onze bedrijven? Zijn er bepaalde bedrijven, of heel specifieke sectoren, die worden getroffen? Kunnen er stappen ondernomen worden om die Britse investeringen in Vlaanderen opnieuw te doen stijgen? Wordt er bijvoorbeeld door FIT bijkomend ingezet op het Verenigd Koninkrijk, zeker nu er heel recent, gisteren dan toch, een nieuw akkoord is rond Noord-Ierland? Daar komen we in een volgende vraag nog op terug. Vlaanderen heeft 223 miljoen euro ter beschikking onder het Brexit Adjustment Reserve (BAR). Kunt u daar een stand van zaken geven over de besteding van deze middelen? Nopen de dalende Britse investeringen tot een heroriëntatie van die middelen? Zo ja, welke?

Minister-president Jambon heeft het woord.

Mijnheer Vanlouwe, hoe reageer ik op de daling van de Britse investeringen? De directe buitenlandse investeringen vanuit het Verenigd Koninkrijk kenden de afgelopen jaren een forse opmars. Waar er twaalf investeringen werden opgetekend in 2018, steeg dit geleidelijk tot 49 investeringsprojecten in 2021.

Inderdaad, deze tendens zet zich niet verder in 2022. Het VK blijft met 22 investeringsprojecten wel aanzienlijk boven het pre-Brexit-niveau. Het behaalt daarmee een vierde plaats in de ranking van de buitenlandse investeerders in Vlaanderen. Ik constateer echter dat het directe effect van de Brexit, dat bedrijven initieel acuter deed handelen, is afgenomen. Britse bedrijven hebben ondertussen hun aanpak naar het Europese continent geoptimaliseerd, zeker wat betreft verkoopkantoren en logistieke operaties. Ik denk dat die opklim ook juist te maken had met die Brexit, met bedrijven die een pied-à-terre willen in Europa, maar op een bepaald moment stopt dat. Voor mij is dat nog geen alarmerend gegeven.

Er is trouwens ook een verschil tussen investeringsprojecten en het handelsvolume. Ik heb de cijfers nu laten opvragen. Als ik die straks nog binnenkrijg, kunnen we dat meegeven. Ik weet niet of dezelfde tendens zich voordoet in handelsvolume. Ik denk het eigenlijk niet.

Dan vraagt u of ik een inschatting kan geven van de impact. De impact op de Vlaamse bedrijven blijft relatief beperkt. De dalende investeringscijfers vanuit het VK worden ruimschoots gecompenseerd door de algemene positieve investeringscijfers voor Vlaanderen.

Sinds 2019 situeren de Britse investeringen zich vooral in de ICT-sector, business services en de logistiek. Dat bleef onveranderd in 2022. Daarbuiten daalt het aandeel in de voedingssector en stijgt het belang van het healthcare- en farmasegment.

Dan vraagt u welke stappen we zullen ondernemen. Er blijft een verhoogde focus op het Verenigd Koninkrijk waarbij, via FIT, verdere actie wordt ondernomen naar potentiële investeerders. Zo worden er, onder meer, extra middelen ingezet om een analyse te maken van het nieuwe Britse handels- en investeringsbeleid. Sinds de uitstap uit de EU probeert het Verenigd Koninkrijk namelijk uit te pakken met een aantal nieuwe concepten om investeerders te lokken of te behouden. Zodra er een beter zicht is op dit nieuwe beleid, kan Vlaanderen doelgerichter en met meer kennis van zaken diens targets bepalen.

In ieder geval wordt er in 2023 sterker gefocust op een aantal veelbelovende niches binnen de toekomstgerichte deeldomeinen waarin Vlaanderen bijzonder sterke troeven heeft. Ik denk hierbij onder meer aan medtech, biotech en halfgeleiders. Uit de Vlaamse contacten blijkt dat er veel interesse is in projecten die focussen op technologie en onderzoek en ontwikkeling. Dit zou een nieuwe golf van investeringen kunnen teweegbrengen.

Daarnaast wordt de strategie rond StartUp.Flanders versterkt uitgerold in het VK. Londen blijft immers een vooraanstaande speler inzake hightech start-ups.

Dan is er het Brexit Adjustment Reserve. Vlaanderen heeft geen 223 miljoen, maar 244 miljoen euro ter beschikking onder het Brexit Adjustment Reserve, indien we rekenen in lopende prijzen, wat hier aangewezen is. Op dit moment is ongeveer 42 miljoen euro van deze middelen reeds effectief besteed. Er zijn dus al heel wat ondernemingen en sectoren die geholpen worden door deze middelen. Verder zijn er momenteel ook nog heel wat projectvoorstellen in behandeling met oog op goedkeuring. Nieuwe projectvoorstellen kunnen nog tot 1 juli van dit jaar ingediend worden. De besteding is dus nog volop lopende.

Er zijn echter heel wat uitdagingen die de besteding van de BAR-middelen bemoeilijken. Zo is het maar beperkt mogelijk om retroactieve kosten te vergoeden en zijn er beperkingen voor directe steun als gevolg van het Europese staatssteunkader. Daarenboven loopt het BAR-programma maar tot het einde van het jaar en is er de blijvende onzekerheid omtrent de nieuwe regelgeving aan Britse zijde.

De betrokken diensten blijven in ieder geval verder inzetten op communicatiecampagnes. Zo hebben FIT en het Agentschap Innoveren en Ondernemen (VLAIO) vorige maand nog een roadshow georganiseerd, waardoor nu nieuwe aanvragen binnenkomen. Er loopt op dit moment ook een socialmediacampagne die nauw wordt opgevolgd.

Wat betreft uw vraag tot een eventuele heroriëntatie van de middelen kan ik dan ook aangeven dat de aanvragen voor BAR-subsidies nog volop lopende zijn en dat er ook langs de kant van de overheid nieuwe initiatieven genomen zijn om de mogelijkheden nog meer in de kijker te zetten bij relevante bedrijven.

De heer Vanlouwe heeft het woord.

Dank u, minister-president. Ik heb eigenlijk geen bijkomende vragen. Ik noteer alvast dat er nog steeds voldoende focus is via FIT op het Verenigd Koninkrijk, en dat er zeker nog potentie is voor onze bedrijven.