Verslag vergadering Commissie voor Onderwijs
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
De heer Laeremans heeft het woord.
Minister, in deze commissie hebben we de kwestie van de langdurig zieke leerkrachten al meermaals aangekaart, onder meer naar aanleiding van de bespreking van de conceptnota van de collega’s van cd&v hierover. U gaf al eerder aan dat u nog niet veel kon vertellen, omdat u nog in gesprek zat met de vakbonden en werkgevers. Intussen blijkt dat er wat is gesleuteld aan de regeling. Wie tot hiertoe na een ziekte of ongeval deeltijds wilde hervatten, kon verlof voor verminderde prestaties wegens ziekte (vvp ziekte) nemen. Men presteerde minstens 50 procent en kreeg toch een volledig salaris. De bedoeling was dat men na verloop van tijd weer voltijds hervatte. Voor sommige personeelsleden was zelfs een halve opdracht te zwaar, waardoor ze helemaal niet konden hervatten. Om deze mensen toch de kans te geven om opnieuw te starten, wordt het minimumpercentage, gelukkig, verlaagd naar 20 procent, waardoor ze eventueel een dag per week kunnen hervatten.
Bovendien kon men tot vandaag alleen vvp ziekte nemen zolang men recht had op bezoldigd ziekteverlof. Als dat uitgeput was, verloor men ook het recht op vvp ziekte. Deze bepaling verdwijnt. Voortaan kan men ook na uitputting van het recht op bezoldigd ziekteverlof vvp ziekte blijven nemen. Vastbenoemde personeelsleden ontvangen in dat geval voor het niet-gepresteerde volume slechts 60 procent van hun normale salaris. Ook de tweemaandelijkse controle wordt geschrapt. Voortaan kan het controleorganisme zelf beslissen om tussentijdse controles te verrichten. Die controles moeten niet langer bij het personeelslid thuis plaatsvinden, maar kunnen ook in de praktijk van de controlearts of in een medisch controlecentrum gebeuren. Dat zijn wel degelijk positieve ontwikkelingen. Maar helaas biedt dit nog steeds geen oplossing voor mensen met een chronische ziekte.
Het vvp ziekte kan immers maar 24 maanden genomen worden doorheen je volledige loopbaan. Daarna komt men weer in dezelfde precaire situatie terecht dat men zelf minder uren moet gaan werken om het mogelijk te houden, en het dus met minder loon moet stellen, ondanks de aanhoudend hoge kosten voor de behandeling van de ziekte. Vandaar mijn vragen.
Kunt u wat meer toelichting geven bij de afgesproken veranderingen?
Waarom is er geen oplossing gevonden voor langdurig en chronisch zieken? Hen blijvend inschakelen voor een beperkt aantal uren helpt toch ook om het lerarentekort te verkleinen?
Misschien is er op dit ogenblik nog geen oplossing voor, maar wordt er voor hen nog aan een oplossing gewerkt of is dit niet het geval?
Minister Weyts heeft het woord.
We weten het allemaal: ziekte, daar kies je niet voor. Gelukkig kan je meestal na een tijd gewoon weer aan het werk. Soms lukt dat niet en blijven pijn, vermoeidheid of andere problemen aanslepen. Dan kan deeltijds terug aan het werk gaan, een oplossing zijn.
In het onderwijs heb je daarvoor twee verschillende systemen. vvp ziekte en langdurig vvp om medische redenen. Het besluit dat het verlof voor verminderde prestaties wegens ziekte wijzigt, is nog maar net ingegaan op 1 januari 2023. Dat maakt het mogelijk dat ook vastbenoemde personeelsleden bij wie het ziekteverlof uitgeput is, dit verlof kunnen opnemen en hierdoor aan de slag kunnen blijven in plaats van dat ze op vervroegd pensioen worden gestuurd. Ook in functie van het lerarentekort, van activering, is dat een goede zaak.
In tegenstelling tot ervoor wordt het nu ook mogelijk om deeltijds te hervatten vanaf 20 procent van een voltijdse opdracht in plaats van 50 procent. Ervoor was er een beetje een binaire situatie: ofwel ga je 100 procent, ofwel 50 procent opnieuw aan de slag. Daartussen was niets anders mogelijk. Nu verruimen we de mogelijkheden om opnieuw aan de slag te gaan. Daarnaast bevat het besluit ook aanpassingen met betrekking tot het afwezigheidsattest dat personeelsleden moeten voorleggen aan de school in geval van ziekte. Dat mag voortaan met een klassiek doktersbriefje. Dat is geen apart briefje meer voor de schoolse context.
Ook het medisch attest voor de aanvragen verlof voor verminderede prestatie wegens ziekte en de aanvragen langdurig verlof voor verminderde prestaties om medische redenen wordt afgeschaft. We wijzigen de wijze van ziektecontrole. U verwees ernaar. Die controles hoeven niet langer aan huis plaats te vinden, maar vermits je ervan uitgaat dat de betrokkene opnieuw aan de slag kan en zich ook kan verplaatsen, kunnen de controles plaatsvinden in de praktijk van de dokter of in een medisch controlecentrum.
De tweemaandelijkse controle wordt geschrapt, zoals u gezegd hebt. In plaats daarvan mag het controleorgaan at random een tussentijdse controle voorzien als het dat nodig acht.
Maar daarnaast zetten we ook een proefproject op met gespecialiseerde teambemiddeling, met een vzw die mensen in kwetsbare situaties helpt en die ook samenwerkt met VDAB. Ook daar is het de bedoeling om nog meer in te zetten op re-integratie van zieke personeelsleden en/of op het voorkomen van langdurige psychosociale ziektes. Dat Gespecialiseerd Team Bemiddeling (GTB) is ondertussen al in een dertigtal scholen gestart met begeleiding. Die scholen hebben gereageerd op een oproep tot deelname via Schooldirect. Na afloop van die dertig projecten gaan we bekijken in welke mate een verdere uitrol in het ruimere onderwijsveld zinvol is. De dienstverlening die wordt geboden door het GTB is kosteloos.
Het is wel belangrijk dat we op het doel van het verlof voor verminderde prestaties niet ingrijpen. Het doel is het personeelslid de kans geven, na zijn of haar afwezigheid wegens een ernstige of langdurige ziekte, de opdracht die men uitvoerde voor de aanvang van de afwezigheid wegens ziekte, opnieuw volledig op te nemen. Het verlof voor verminderde prestaties wegens ziekte is dus niet bestemd voor chronisch zieken. Bij hen gaan we ervan uit dat ze hun oorspronkelijke opdracht nooit volledig terug zullen kunnen opnemen. Zij moeten een beroep doen op het langdurig verlof voor verminderde prestaties wegens medische redenen. Dat verlof is net bedoeld voor personeelsleden die om medische redenen hun opdracht niet meer volledig kunnen uitoefenen en van wie de behandelende specialist of arts oordeelt dat een volledige hervatting van de oorspronkelijke opdracht niet tot de mogelijkheden behoort, tot aan het einde van de loopbaan. Dat is dan volgens de huidige stand van de wetenschap, als disclaimer. Bij die mensen heeft een arts dus vastgesteld dat een uitbreiding van hun opdracht medisch niet verantwoord is. Dat gaat dan in de praktijk meestal over ziektebeelden waarbij de toestand van het personeelslid eerder zal verslechteren dan verbeteren. Aan dat verlofstelsel heb ik geen wijziging aangebracht. Dat betekent dat een personeelslid dat van dat verlofstelsel gebruik kan maken, altijd minstens vijftig procent van een voltijdse opdracht zal moeten uitoefenen. We hebben niet meteen plannen om dat te wijzigen. Je ontvangt salaris voor de verrichtte opdrachtbreuk en daarenboven ook zestig procent van het salaris van de niet-verrichte prestaties.
De heer Laeremans heeft het woord.
Ja, minister, wij zijn tevreden met de aanpassingen voor vvp ziekte. Maar er is wel nog een probleem voor de mensen die op dit ogenblik bijvoorbeeld kankerpatiënt zijn, of die chronisch vermoeidheidssyndroom hebben, en dergelijke. Het is inderdaad zo dat men daar met de huidige stand van de wetenschap van denkt dat het wel tot aan hun pensionering zal lopen. Dat is toch iets dat zeer cru is. Stel dat je dat vaststelt bij iemand die dertig is, dan is dat toch een veel te lange periode om zolang te voorspellen, en weinig dokters durven dat aan. Waarom wordt er daar geen onderscheid gemaakt? Of kan men daar een periode opplakken voor bijvoorbeeld de volgende vijf jaar, of tien jaar, en dat men zegt dat het volgens de huidige stand van de wetenschap niet mogelijk lijkt om te hervatten.
Ook voor die groep is er dus geen mogelijkheid om minder dan vijftig procent te werken. Bovendien zijn er ook heel wat weigeringen. Bij veel van de mensen die zo’n aanvraag doen, wordt het niet toegestaan. Ik denk dat daar toch nog wat meer souplesse mogelijk zou moeten zijn. Is dat gevraagd? Of willen de partners dat niet? Kunt u dat een beetje verduidelijken? Ook al is dat voor een kleinere groep mensen, ik denk dat daar toch nog een stukje kan worden bijgeschaafd.
De heer Warnez heeft het woord.
Minister, ik gebruik graag de vraag van collega Laeremans om een tussenstap te maken naar het hoger onderwijs. U werkt aan een besluit in verband met het hoger onderwijs rond verlof voor verminderde prestaties wegens ziekte (vvp), dat op 9 december al op de ministerraad werd behandeld, maar dat gaat niet over het langdurig verlof voor verminderde prestaties (lvvp). Dat is vandaag niet van toepassing, wel in het leerplicht- en het basisonderwijs, maar niet voor de hogescholen.
In het hoger onderwijs zijn er ook mensen die – los van de discussie tussen u beiden – 50 procent willen werken en aan de slag willen gaan, maar dat niet kunnen omdat dat lvvp nog niet op hen van toepassing is. Dus ik denk dat het misschien goed zou zijn om dat ook eens te bekijken, en misschien is dat ook uw plan. Dus vandaar de vraag: hebt u ook plannen om dat lvvp van toepassing te maken op de hogescholen, zodat het voor die mensen niet zwart-wit is, en dat ze terug kunnen gaan werken voor minimaal 50 procent als ze dat willen. Dank u.
De heer Daniëls heeft het woord.
Dat is inderdaad een interessante vraag. Collega Grosemans volgt dit thema bij ons van naderbij op. Ik neem even haar tussenkomst over.
Ik denk dat we er goed naar moeten kijken, want het is een moeilijk en delicaat evenwicht. Want aan de ene kant hebben we inderdaad een lerarentekort en hebben we mensen die ziek zijn of die ziek geweest zijn en herstellende zijn en die hun oude opdracht nog niet volledig kunnen opnemen. Ik denk dat iedereen vindt dat we die mensen maximaal en zo snel en zo goed mogelijk opnieuw moeten kunnen laten instromen. Ik denk dat we daar niet tegen kunnen zijn.
Maar aan de andere kant zien we ook de organiseerbaarheid van een school, en ik heb ook oor naar wat directeurs, leerkrachten, medeleerkrachten en mensen die de vervanging deden, zeggen. Iemand komt bijvoorbeeld anderhalve dag per week in een lagere school terug … Je moet het dan ook georganiseerd krijgen op een manier die goed is voor de leerlingen en voor de betrokken collega in de totaliteit van het team. Ik zeg niet dat dit niet kan, maar we geven wel aan dat we moeten kijken naar dat evenwicht, en dat is maatwerk. Je kunt niet globaal beslissen over hoe het altijd moet zijn. Dat is maatwerk, en in sommige gevallen is dat voor alle partijen een goede zaak, maar in andere gevallen niet. Beeld je in dat je als directeur iemand fulltime laat invallen, en dat het ernaar uitziet dat je die het jaar daarop ook fulltime kunt laten werken. Maar als er dan een dag verdwijnt, zegt die persoon dat ze naar een andere school gaat, en dan heb je een oplossing voor één dag en heb je vier dagen geen oplossing meer. In het kader van het lerarentekort wil ik daar niet blind voor zijn.
Minister, dat is toch iets wat ik zelf in het verleden heb aangehaald. Ik heb het in mijn zeer nabije omgeving gezien: een jonge leerkracht, fulltime vastbenoemd, krijgt kanker. Als de ziektedagen zijn uitgeput, dan kom je terecht bij Certimed en Medex. Die doen dan de mathematische vaststellingen en kunnen het aantal ziektedagen een paar keer verlengen, maar op een bepaald moment zeggen ze om op de leeftijd van 40 jaar met pensioen te gaan. We hebben vandaag één groot geluk als het aankomt op kanker, namelijk dat we goede medicatie hebben en dat mensen er bijgevolg toch door komen. Maar in de praktijk worden zij medisch afgeschreven. Als die mensen dan opnieuw willen beginnen te werken in combinatie met een pensioen, dan is dat helemaal een ramp, want dan worden ze geweigerd door onze federale vrienden en dan verliezen die mensen. Maar ik denk dat u daar ook al initiatieven rond hebt genomen.
Ik heb twee concrete vragen: hoe kunnen we met die laatste groep aan de slag en hoe kunnen we Medex en Certimed – die hier toch de belangrijke spelers zijn – nog meer sturen zodat flexibel maatwerk en nadenken over jonge, vastbenoemde mensen die op medisch pensioen worden gestuurd, mogelijk wordt gemaakt. Dank u wel.
Ik kom zelf ook nog graag tussen omdat ik het wel waardeer dat we dit thema vanuit onze fractie op de agenda hebben gezet en dat het ook wordt vastgepakt, minister. De genomen maatregel is toch wel belangrijk en komt ook tegemoet aan een aantal vragen die er zijn. Er zijn nog bijkomende vragen, die ik niet ga herhalen, maar er zijn inderdaad nog situaties waarin mensen die effectief zin hebben om hun werk weer op te pakken en dat niet kunnen. In het kader van het lerarentekort is het schrijnend dat dat niet kan. Dus het is een evenwicht. Het is belangrijk dat er wordt ingezet op de re-integratie. Ik weet niet of er in de proeftuinen gewerkt wordt rond die re-integratie, of dat daar een school specifiek op wou inzetten, en misschien – ik heb het al eens benoemd – moeten we van deze crisis gebruikmaken om een aantal zaken uit te testen. Misschien zijn er situaties waarin we wel kunnen zeggen dat het mogelijk is. Wij zijn vanuit onze fractie altijd bereid om daarrond een nooddecreet goed te keuren.
Minister Weyts heeft het woord.
In het kader van de cao-gesprekken zijn we aan het bekijken hoe we voor het hoger onderwijs een besluit in een gelijkaardige richting kunnen nemen. Die besprekingen lopen.
Het is natuurlijk op grond van een medisch oordeel dat er beslissingen worden genomen. Dat oordeel wordt niet lichtzinnig genomen. Het gaat niet over mogelijke nadelen. Er zijn mogelijk ook wel voordelen. Wanneer een arts oordeelt dat men als chronisch zieke nooit nog de oorspronkelijke opdracht opnieuw zal kunnen opnemen, wat zeker geen fijn oordeel is, biedt dat toch wel wat zekerheid en continuïteit. Ik ga er nog altijd van uit dat zulk verdict niet lichtzinnig wordt uitgesproken. Er is nog altijd dat alternatief, namelijk een verlof voor verminderde prestaties wegens ziekte.
Het voorbeeld dat u aanhaalde, hebben we geremedieerd. Dat is wel belangrijk in functie van de activering en van het lerarentekort.
In het geval van een oordeel met betrekking tot kanker zal men natuurlijk, ook gelet op de stand van de wetenschap, oordelen in het kader van het vvp wegens ziekte en niet van het langdurig vvp om medische redenen. Men gaat er altijd van uit dat de taken opnieuw zullen kunnen worden opgenomen. Daarom denk ik dat de regeling die we hebben uitgewerkt op dat vlak een goede stap vooruit is. Ik begrijp dat we er in het geval van chronisch zieke personeelsleden van mogen uitgaan dat artsen, wanneer ze dat oordeel vellen, echt ten volle beseffen wat de consequenties daarvan zijn. Dat is een andere doelstelling, tot mijn spijt. Dat mag niet lichtzinnig worden uitgesproken.
De heer Laeremans heeft het woord.
Minister, ik ga het oordeel van de artsen zeker niet in twijfel trekken, als zij denken dat zij met vrij grote zekerheid kunnen vaststellen dat die persoon niet meer zal kunnen werken tot aan zijn pensioen. Maar, minister, het gaat toch ook over artsen die twijfelen. Het is hun goed recht om bijvoorbeeld niet te durven beweren dat een persoon die bijvoorbeeld het chronisch vermoeidheidssyndroom heeft, binnen tien jaar niet kan worden geholpen. Dus kan hij dat niet neerpennen, en dus ook niet voorschrijven, en dus kan die persoon daar geen gebruik van maken. Daarom zou er iets tussen de twee moeten zijn, met een tijdsspanne van – ik zeg maar wat – vijf of tien jaar daarop geplakt. Dan zal die arts dat misschien wel voor vijf jaar durven voorspellen, maar niet voor twintig jaar.
Ik heb anderzijds ook wel begrip voor het voorbeeld van collega Daniëls, dat het haalbaar moet zijn voor de school. Absoluut! Maar ik vind wel dat mensen die nog één dag of twee dagen per week kunnen werken, overal kunnen worden ingezet, al is het niet vast in één school. Daar kunnen, inderdaad via maatwerk, oplossingen worden geboden.
Minister, u spreekt over een proefproject via een dertigtal scholen. Ik hoop dat daar nog iets uit komt. Maar ja, als de school zich nog niet heeft aangemeld, zal de leerkracht in kwestie daar ook niet direct mee gebaat zijn. Ik blijf ervoor pleiten dat men ook voor langdurig vvp om medische redenen een versoepeling zou invoeren.
De vraag om uitleg is afgehandeld.