Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
Verslag
Mevrouw Verheyen heeft het woord.
Problematisch drugsgebruik komt naar voren als een complexe en meervoudige problematiek waarvoor geen passe-partoutoplossing bestaat. Dat is ook de reden waarom in Vlaanderen een gedifferentieerd drughulpverleningsaanbod bestaat, gaande van laagdrempelige medisch-sociale opvang tot ambulante en residentiële drughulpverlening en crisisdrughulpverlening.
Zo wordt er vanuit Vlaanderen sterk ingezet op een aanbod dicht bij de burger, onder meer door het creëren van ambulante antennepunten in de verslavingszorg en het uitrollen van herstelgerichte initiatieven zoals herstelacademies. Dit kadert in de verdere uitbouw en verbreding van de eerstelijnsgezondheidszorg en vraagt een ruime gedragenheid van onder meer de zorgraden en de lokale besturen.
Wat het residentiële betreft, wordt een noemenswaardig deel de dag van vandaag nog altijd via middelen uit het ‘Strategisch Veiligheids- en Preventieplan’ (SVPP) van de federale overheid gesubsidieerd. Ik ontvang signalen vanop het werkveld en vanuit de lokale besturen dat het mogelijk definitief wegvallen van de financiering van residentiële drughulpverlening vanuit het SVPP voor grote ongerustheid zorgt, zeker in context waarbij het bestaand aanbod in bepaalde regio’s vandaag reeds ontoereikend blijkt.
Minister, hoe evalueert u de financiering als regionale spreiding van zowel de ambulante als residentiële drughulpverlening?
Is die volgens u voldoende adequaat, zeker als men de capaciteit gaat afzetten ten opzichte van het aantal justitiële dossiers inzake drugs?
Hoe staat het met de uitrol van het aangekondigde uitbreidingsbeleid van het aantal ambulante antennepunten verslavingszorg? Kunt u dit ook wat van nader toelichten?
Hoe staat het met de uitrol van de aangekondigde herstelinitiatieven? Kunt u dit wat van nader toelichten?
Welke rol is volgens u voor Vlaanderen weggelegd om het wegvallen van middelen uit het Strategisch Veiligheids- en Preventieplan, wat de residentiële hulpverlening betreft, te ondervangen? Kunt u voor de goede orde die rolverdeling nog eens schetsen?
Zijn er in dat kader dan ook gesprekken met de Federale Regering?
Minister Crevits heeft het woord.
Een drugsverslaving vergt vaak een zeer intensieve, en dus dure, behandeling. Er zijn in Vlaanderen veertien gespecialiseerde verslavingszorgcentra. Zij worden gefinancierd middels een revalidatieovereenkomst en zullen vanaf 1 oktober 2023 deel uitmaken van de Vlaamse sociale bescherming. Er zijn in Vlaanderen acht residentiële werkingen. Die liggen verspreid over Vlaanderen. Net deze week komt daar een negende werking bij, in Geel. Zij starten deze week op. Daarmee zorgen we nu ook voor een aanbod in de Kempen, wat tot nu toe een blinde vlek was. Er zijn daarnaast, verspreid in heel Vlaanderen, ook negen ambulante werkingen. Bij de recente uitbreiding van de ambulante verslavingszorg is gekeken naar de geografische spreiding van het aanbod, op basis van het aanbod per netwerk geestelijke gezondheidszorg. Er werd specifiek ingezet op regio’s met een klein aanbod of blinde vlekken. De grote uitdaging voor de komende jaren is om op zoek te gaan naar mogelijkheden en innovatieve invalshoeken om op een evidencebased en budgetbewuste manier zoveel mogelijk zorggebruikers op maat te kunnen helpen.
Vanuit de relancemiddelen Vlaamse Veerkracht is een eenmalig budget van 543.183,33 euro toegekend aan de gespecialiseerde verslavingszorgcentra om 6,5 voltijdequivalenten aan te werven voor een aantal tijdelijke opdrachten. Alle ambulante centra zetten in de projectperiode in op herstelgerichte en laagdrempelige zorg en dit binnen alle netwerken geestelijke gezondheidszorg in Vlaanderen. De focus ligt op de zorgnoden van de meest kwetsbare zorggebruikers. Elk netwerk koos minstens een van onderstaande thema’s om innovatief mee aan de slag te gaan. Dat kan zijn: aanklampende en outreachende zorgvormen bij zorgwekkende zorgmijders, wachtlijstmanagement, doelgroepverruiming, netwerkgerichte expertisedeling en hulpverlening.
De verslavingszorg is toegankelijk voor iedereen, ook voor niet-gedetineerden. Op dit moment loopt vanuit het Agentschap Justitie en Handhaving een projectoproep om voorzieningen te versterken die een zorgaanbod voor justitiabelen met een psychische kwetsbaarheid zullen aanbieden. De oproep richt zich in hoofdzaak tot de doelgroepen die vandaag moeilijk toegang vinden tot de bestaande zorgvoorzieningen, veelal omdat ze kampen met een bijkomende drempel of problematiek zoals zwakbegaafdheid, een gebrek aan motivatie, ontwikkelings- of aandachtstoornissen of een acute verslavingsproblematiek.
Vanuit justitiële hoek, in dit voorbeeld vanuit mijn collega-minister Demir, is er dus zeker ook aandacht voor het creëren van voldoende en geschikte hulpverleningscapaciteit voor mensen met een justitieel statuut.
In 2020 besliste collega Beke om onder andere de ambulante verslavingszorg in Vlaanderen te versterken. Hiervoor heeft hij meer dan 1 miljoen euro vrijgemaakt. Er zijn antennepunten opgericht of zeer kleine werkingen versterkt. Er werden zes regio’s geselecteerd. Er werken in die antennepunten minimaal 2,66 voltijdsequivalenten. Er is bij die ambulante hulpverlening rekening gehouden met regiospecifieke zorgnoden en een goede spreiding.
De uitbreiding heeft geleid tot een nieuwe werking van De Sleutel in Oost-Meetjesland, het versterken van de ambulante werking van MSOC Gent (Medisch Sociaal Opvangcentrum) in het Waasland, dat is de regio Lokeren/Sint-Niklaas, een nieuwe ambulante werking van De Kiem in Dendermonde, de versterking ook van de bestaande antennewerking van drie antennes in Limburg van MSOC Limburg in Tongeren, Beringen en Pelt, de versterking van de bestaande antennewerking van vier antennes in de regio Kempen van MSOC Limburg in Geel, Herentals, Mol en Turnhout, en de nieuwe ambulante werking van De Spiegel in Dilbeek. Intussen zijn alle werkingen opgestart.
Herstelgericht werken neemt in alle vormen van hulp- en zorgverlening een belangrijke plek in. Dit gaat vooral om een manier van werken. Dat betekent ook dat nieuwe of vernieuwende projecten vaak herstelgericht zijn. Ik verwijs naar de Herstelacademies, die ondersteund worden door de vzw Psyche, die vanuit de relancemiddelen Vlaamse Veerkracht hiervoor gefinancierd wordt. Uit de voorlopige cijfers voor 2022 blijkt dat 1865 mensen zich vorig jaar inschreven op het aanbod van de Herstelacademies, wat meer dan een verdubbeling is ten opzichte van de vorige jaren. Dat zijn dus heel goede cijfers. Gemiddeld bestaat het aanbod uit vier sessies en kennen Herstelacademies een aanwezigheidspercentage van 75 procent.
En ik zie dat we een heel nieuwe, jonge bezoeker hebben, ondertussen, die daar achteraan zit te glunderen. (Opmerkingen)
Neen, voor mij toch niet. Zolang ze zo mooi blijft lachen naar mij … Niet iedereen doet dat, zo mooi lachen naar mij. (Gelach)
Voilà, en in één keer begint de Groenfractie ook mooier te lachen naar mij. (Gelach)
De Herstelacademies hebben specifiek aandacht voor het thema verslaving dankzij de relancemiddelen. Voor de concrete invulling hiervan werkt vzw Psyche samen met het Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs (VAD). Doordat Herstelacademies inclusief werken, bieden zij dus een open aanbod voor iedere burger met een leerwens rond zijn of haar psychisch herstel.
De middelen uit het Strategisch Veiligheids- en Preventieplan betekenen een aanvullende inkomstenbron voor de ambulante werkingen. Het klopt echter niet dat de federale overheid deze middelen stopzet. De federale minister van Binnenlandse Zaken heeft recent aan alle burgemeesters bevestigd dat de middelen verlengd worden, zeker tot eind 2024. Bij dezen wil ik dat hier wel duidelijk gesteld hebben. De bestemming van deze middelen moet wel geëvalueerd en herbekeken worden. Dit gebeurt in nauw overleg met de lokale stakeholders. Het is toch belangrijk om te melden dat die verlenging er nu al is. Er zijn nog geen verdere politieke gesprekken geweest. Op politiek vlak treffen alle ministers bevoegd voor het drugsbeleid elkaar in de Algemene Cel Drugsbeleid. Als er meer duidelijkheid is over de toekomst van deze middelen na 2024, kan het ter bespreking gebracht worden in de Algemene Cel Drugsbeleid.
Ik heb hier, denk ik, een aantal dingen gezegd die eigenlijk thuishoren in de schriftelijke vragen, zeker die opsomming van die zaken. Het is alleen maar een suggestie. Als het gaat over middelen die afgeschaft worden, is dat anders. Maar ik vind het altijd lastig als ik moet voorlezen wat waar aangeboden wordt. Maar goed, we antwoorden altijd.
Mevrouw Verheyen heeft het woord.
Sowieso, dank u wel, minister, voor uw uitgebreide antwoord. Ik ben blij te horen over al die versterkingen die u allemaal hebt opgenoemd, en ook dat de middelen niet allemaal meteen worden stopgezet, maar tot eind 2024 verzekerd zijn, en dan geëvalueerd worden. Dat is ontzettend belangrijk, want zoals ik zei zijn er een aantal lokale besturen en eerstelijnszones die aan de alarmbel getrokken hebben, die wat in paniek zijn geslagen. Zij hebben dit echt nodig. Zij kunnen zich niet permitteren dat dat wordt afgebouwd. De verslavingsproblematiek, de drugproblematiek is zeer actueel. Ik denk niet dat het verbetert. Het is echt iets dat we nodig hebben, en dat we absoluut niet mogen onderschatten.
Ik zal het zeker blijven opvolgen, en er in de toekomst misschien nog verdere vragen over stellen. Ik heb verder geen bijkomende vragen meer.
De heer De Reuse heeft het woord.
Minister, er is heel wat aanbod in Vlaanderen, maar het is nog altijd ontoereikend. Dat is zeker zo. Vooral vanuit de lokale besturen is er nog heel wat vraag. Maar er zijn ook nieuwe trends. U hebt er een paar aangeraakt. Maar er is ook een nieuwe trend die u nog niet vernoemd hebt, en dat zijn de drugsgebruiksruimten. Vorig jaar is in Brussel de eerste drugsgebruiksruimte geopend, waar verslaafden onder medische begeleiding hun verslaving onder controle kunnen houden, en mogelijk afkicken. Het is eerder een vorm van ‘harm reduction’ dan van preventie. Ik stel me ook heel wat vragen over het signaal naar de bevolking van zo’n ruimtes, zeker in hedendaagse tijden. Het hoofddoel moet toch altijd zijn om van de drugs af te raken, en de drugsproblematiek in zijn geheel aan te pakken. In Vlaanderen zijn er nog geen drugsgebruiksruimten.
Mijn vraag is: wat is uw visie daarop, en wat is meer algemeen de visie van de Vlaamse Regering op drugsgebruiksruimten?
Mevrouw Groothedde heeft het woord.
Minister, ik zou uw aandacht willen vestigen op een deelproblematiek hiervan. Twee jaar geleden heeft collega Vaneeckhout een schriftelijke vraag gesteld over de wachttijden met betrekking tot de drugsproblematiek. Specifiek voor zwangere vrouwen is er maar een heel klein aanbod. Het aanbod zou eigenlijk gevoelig vergroot mogen worden. En dat gaat niet over grote aantallen. Gevoelig vergroten, dat gaat nog altijd om een vrij klein aantal. Maar het is wel een groep waarbij je een problematiek onmiddellijk moet kunnen aanpakken als de bereidheid er is, als de ‘window of opportunity’ er is.
Er waren wachttijden. Het is daar altijd een beetje scharrelen naar bedden. Heel vaak is die hulp ook heel talig en gericht op middenklassenmensen, terwijl heel veel van die mensen eigenlijk – als ik dat zo mag zeggen – gewone mensen zijn die niet zo heel talig zijn en die nood hebben aan een ander soort hulp. Bij wijze van spreken gaat dat in eerste instantie om een kom soep en even kunnen rusten en in een warme ruimte zitten. Is daar intussen iets gebeurd? Beweegt daar iets? Bent u van plan om dat aan te pakken, zodat de mensen die willen, ook effectief hulpverlening kunnen krijgen?
Minister Crevits heeft het woord.
Collega Verheyen, ik ben blij dat u blij bent.
Collega De Reuse, ik kan u alleen maar bevestigen dat wij tot nu toe op de rem gestaan hebben om dat te organiseren, omdat er ook heel veel bedenkingen bij zijn. Dat is vrij helder. Je kunt over alles nadenken. Ik heb er geen probleem mee dat we daar ook een groep voor oprichten en zo, maar op dit ogenblik is dat niet zo.
Collega Groothedde, ik moet even bekijken of daar stappen gezet zijn. Ik zal dat bezien.
De vraag om uitleg is afgehandeld.