Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
Verslag
Mevrouw Schryvers heeft het woord.
Minister, collega’s, vooreerst mijn beste wensen voor het nieuwe jaar.
Minister, recent maakte u bekend een subsidie van 200.000 euro toe te kennen aan GAMS België (Group for the Abolition of Female Genital Mutilation), een vzw die zich inzet voor preventie op het vlak van genitale verminking en van begeleiding en bescherming van meisjes en vrouwen die daarmee te maken kregen of het risico daartoe lopen. Een versterking van de aanpak van genitale verminking kondigde u al aan tijdens de plenaire vergadering van 29 juni 2022.
Bedoeling is dat de vzw vormingen organiseert voor professionals uit verschillende sectoren, maar ook vrijwilligers opleidt die in hun eigen gemeenschap en omgeving kunnen sensibiliseren. Er zouden 15 vrijwilligers in de verschillende provincies worden opgeleid, die elk zo’n 150 personen moeten bereiken.
De juridische dienst van GAMS België ontwikkelde ook een detectiemeter om het risico op vrouwelijke verminking in te schatten en zodoende actie te kunnen ondernemen.
Een aantal jaren geleden keurden we in het Vlaams Parlement een resolutie over deze problematiek goed. Daarin was onder meer opgenomen om ook te leren van de aanpak van genitale verminking in andere landen.
Tijdens de plenaire vergadering van 29 juni 2022 haalde ik al aan dat momenten waarop mensen terugreizen naar hun land van herkomst risico’s kunnen inhouden voor meisjes. U antwoordde daarop dat een huisarts, die gecontacteerd kan worden voor bijvoorbeeld inentingen ter voorbereiding van de reis, mee zou kunnen worden ingezet bij de preventie en in zo’n geval gespecialiseerde welzijnswerkers zou kunnen contacteren.
Op welke manier worden de opleidingen voor professionals in de verschillende sectoren aangeboden en opgevat? Waarop zijn deze opleidingen specifiek gericht? Hoeveel mensen zullen zo kunnen worden bereikt?
Wat wordt precies verwacht van de vrijwilligers wat betreft het geven van vormingen, de duurtijd van hun engagement, enzovoort? Op welke manier worden deze vrijwilligers zelf ondersteund?
Hoe en wanneer wordt de detectiemeter concreet toegepast?
Op welke manier worden huisartsen mee ingezet bij het detecteren van risico’s op genitale verminking?
Hebt u cijfers over hoeveel meisjes de voorbije jaren dankzij preventie, sensibilisering en bemiddeling gespaard zijn kunnen blijven van genitale verminking? Is er ter zake op sommige plekken een cultuurshift merkbaar?
Op welke manier wordt met onder meer buurlanden samengewerkt om deze problematiek tegen te gaan? Hoe worden goede praktijken, ook vanuit Vlaanderen, gedeeld?
Op welke manier worden meisjes en vrouwen die jammer genoeg al te maken kregen met genitale verminking, ondersteund en begeleid?
Minister Crevits heeft het woord.
Collega, het uitgangspunt van de opleidingen die worden aangeboden door GAMS is altijd het verbreden van de kennis omtrent vrouwelijke genitale verminking. In de eerste plaats houdt dit een theoretisch luik in. Hier wordt niet alleen ingegaan op de fysieke, psychologische en seksuologische gevolgen van genitale verminking, maar er wordt ook aandacht gegeven aan socioculturele aspecten zoals waar, waarom en op welke leeftijd het gebeurt. De geldende wetgeving komt ook aan bod.
Naast deze algemene aspecten is er tijdens elke opleiding plaats voor inhoud die afgestemd is op het specifieke publiek. Om enkele concrete voorbeelden te geven: voor een opleiding van huisartsen wordt samengewerkt met een referentiegynaecologe die de medische aspecten uitgebreid belicht, terwijl met eerstelijnswerkers langer wordt stilgestaan bij gespreksvoering.
Ik subsidieer het project ‘Opgroeien zonder vrouwelijke genitale verminking’, dat tot doel heeft het voorkomen van genitale verminking bij meisjes die in België zijn geboren of op zeer jonge leeftijd in België zijn aangekomen.
In de afgelopen 5 jaar heeft GAMS in heel België meer dan 6500 professionals opgeleid uit de asiel-, gezondheids-, sociale, justitiële en onderwijssector. De extra subsidie voorziet extra mogelijkheden om in te zetten op verdere opleidingen in Vlaanderen.
Met deze subsidie heeft GAMS ook besloten om een bijkomend steunpunt te openen in Antwerpen.
Met de extra subsidie kan GAMS een nieuwe medewerker aanwerven, die specifiek verantwoordelijk zal zijn voor het coördineren en begeleiden van de vrijwilligers, ook wel bekend als de ‘Community Voices’. De vrijwilligerswerking in Vlaanderen zal zo ook kunnen worden uitgebreid. In het kader van het project zal de nieuwe medewerker een opleiding organiseren voor de vrijwilligers die zelf deel uitmaken van de gemeenschappen waar vrouwelijke genitale verminking voorkomt. Ook na de opleiding worden zij begeleid door hun verantwoordelijke. De voornaamste taak van de Community Voices is sensibiliseren. Zij gaan daarbij contacten aan met socioculturele organisaties die mensen samenbrengen van gemeenschappen waar genitale verminking voorkomt. Vanuit hun eigen ervaring en opleiding zijn de Community Voices namelijk de ideale personen om met de betrokken gemeenschappen aan de slag te gaan rond het thema en bijgevolg het bewustzijn over de gevolgen en de risico’s ervan te vergroten.
Collega, het is de eerste keer dat we op zo’n schaal een sensibiliserende preventieactiviteit zullen laten plaatsvinden. De subsidie zal GAMS toelaten deze activiteiten uit te werken.
Tijdens elke opleiding worden de signalen besproken die kunnen wijzen op een risico op genitale verminking, bijvoorbeeld de aankondiging van een reis naar het land van herkomst, een lange afwezigheid op school, zeer pijnlijke en langdurige menstruatie. Hierbij wordt telkens de detectiemeter gebruikt. Deze onderscheidt vijf risiconiveaus en bundelt per niveau de signalen waarvoor er aandacht moet zijn en de stappen die professionals kunnen ondernemen. GAMS geeft de aanwezigen van haar opleidingen een fysiek exemplaar van de detectiemeter, zodat ze die kunnen gebruiken in hun eigen praktijk.
In 2022 ontving Domus Medica een projectsubsidie voor het versterken van de multidisciplinaire aanpak door huisartsen van intrafamiliaal geweld. Een van de opdrachten in dit project bestond erin proactief samenwerking te zoeken met zusterprojecten rond geweld, zoals projecten rond genitale verminking. Specifiek voor dit thema is er een mogelijke samenwerking met GAMS. Dit aanbod werd kenbaar gemaakt op de website van Domus Medica en werd verspreid via hun nieuwsbrief.
Daarnaast wordt ingezet op de aanpak door huisartsen van seksueel geweld, kindermishandeling, ouderenmishandeling en partnergeweld door middel van webinars, het aanbieden van wetenschappelijke informatie op de website, e-learnings, LOK-pakketten (lokale kwaliteitsgroepen) en multidisciplinaire vormingen op eerstelijnszoneniveau.
Huisartsen maken een belangrijk deel uit van het Vlaamse publiek dat opleidingen volgt bij GAMS. Zij zijn ideaal geplaatst om signalen op te vangen. Om huisartsen te ondersteunen, ontwikkelde Sensoa de ‘Onder Vier Ogen’-methode. Deze methodiek wordt gegeven in de opleiding van de huisartsen zelf en als navormingspakket gegeven door een duo van een seksuoloog en een huisarts. Dit wordt zeer positief geëvalueerd.
In de afgelopen 5 jaar heeft GAMS 862 meisjes opgevolgd van wie de moeders of ouders een verklaring op eer hadden ondertekend om hun kind te beschermen. Sinds haar oprichting heeft GAMS naar schatting 4500 meisjes helpen beschermen tegen genitale verminking.
Onder de vrouwen die begeleid worden door GAMS zijn er een aantal die zich op termijn inzetten als vrijwilligers en co-bemiddelaars om andere families te sensibiliseren.
GAMS werkt op verschillende niveaus samen met buitenlandse partners. Zo maakt GAMS sinds 2014 deel uit van het Europese netwerk End Female Genital Mutilation (End FGM). Op breder internationaal vlak coördineert GAMS de Community of Practice (CoP). Verder werd GAMS in 2021 en 2022 gevraagd door het Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ).
Wie al te maken kreeg met genitale verminking, kan bij GAMS zowel individuele begeleiding als begeleiding op groepsniveau krijgen. De begeleiding begint altijd met een eerste onthaal, waarbij een sociaal werker in gesprek gaat met de persoon in kwestie. Langs de ene kant geeft de sociaal werker uitleg over hoe GAMS ontstaan is en welke diensten GAMS aanbiedt, langs de andere kant krijgt de vrouw of het meisje de ruimte haar verhaal te vertellen op de manier die ze zelf verkiest. Zo wordt afgetoetst welke verdere begeleiding kan worden aangeboden binnen GAMS, of voor welke hulpvragen warm zal worden doorverwezen. Een individuele begeleiding binnen GAMS kan worden opgestart met een sociaal werker en/of met de psycholoog. Verder kan men terecht bij een jurist voor vragen van juridische aard.
Dat was een hele boterham, maar er waren ook heel veel vragen, en we hebben ook goed nieuws te melden.
Mevrouw Schryvers heeft het woord.
Minister, inderdaad. Dit is een heel belangrijk thema. Het is toch wel een substantiële subsidie die u bijkomend hebt gegeven. Ze biedt GAMS heel wat meer mogelijkheden om een aantal belangrijke taken op te nemen. Er is bijvoorbeeld het extra steunpunt in Antwerpen. Maar er zijn ook de Community Voices. We kunnen in dit parlement zeggen dat we vrouwelijke genitale verminking de wereld uit willen, maar daarmee is het niet gerealiseerd op het terrein. In de gemeenschappen zelf moeten de mensen elkaar overtuigen. We moeten ook heel alert zijn voor bepaalde risico’s, bijvoorbeeld het reizen naar het land van herkomst. GAMS doet daar belangrijk werk. Maar ze moeten dat ook kunnen doen. Daarom is het absoluut heel goed dat u die bijkomende subsidie hebt voorzien. Daarmee kunnen zij een aantal bijkomende acties uitvoeren.
U noemt de cijfers. Het is toch wel indrukwekkend hoeveel professionals daar al zijn opgeleid om signalen te herkennen, maar ook hoeveel meisjes bij wie we genitale verminking hebben kunnen voorkomen. Dat is elke keer een drama. Dat draagt men de rest van zijn leven met zich mee. Dat heeft op heel veel domeinen een enorme impact.
We moeten dit ook blijven doen. We mogen niet versagen. Spijtig genoeg blijft dit een thema dat moet worden opgevolgd, zeker ook bij nieuwkomers die daarover moeten worden gesensibiliseerd.
Minister, hoe worden de effecten van de nieuwe acties die nu zijn uitgewerkt en waarvoor u bijkomende middelen hebt gegeven gemonitord? Hoe weten we dat het vooropgestelde aantal meisjes en vrouwen wordt bereikt?
Minister Crevits heeft het woord.
Collega, eerst en vooral bedankt voor de grote appreciatie. In de strijd die we voeren, kan dit inderdaad een heel belangrijke extra stimulans zijn voor GAMS. Er is blijvende aandacht nodig, want er blijven nieuwkomers bij komen. We moeten telkens opnieuw die strijd voeren.
Ik zal mij informeren over de manier waarop de nieuwe acties worden gemonitord. Voorzitter, als dat mogelijk is, zullen wij dit nog aanvullend meedelen.
Mevrouw Schryvers heeft het woord.
Minister, dank u voor die toezegging. We moeten al het mogelijke doen om alle meisjes hiertegen te beschermen. We moeten ook de vrouwen die het hebben meegemaakt, ondersteunen en begeleiden. Dit geeft hiertoe meer mogelijkheden. Dat is absoluut positief.
De vraag om uitleg is afgehandeld.