Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
Verslag
Mevrouw Van den Bossche heeft het woord.
Minister, ik heb mijn vraag om uitleg een drietal weken geleden ingediend, ik pas ze ietwat aan de huidige situatie aan.
In de loop van de afgelopen weken bleken steeds meer huisartsen en ziekenhuizen overbelast. De piek van de covidgolf lijkt nu achter de rug te zijn, met in de kerstvakantie een halvering van het aantal aangemelde patiënten. Maar we houden toch het best een slag om de arm, in die zin dat de verwachting is dat de cijfers weer kunnen stijgen nu de mensen weer aan het werk zijn en de scholen hernemen na de kerstvakantie.
Bovendien is covid beheersbaar geworden, maar is het de combinatie met griep, andere ziekten en de overbelasting van de eerste lijn die ervoor zorgt dat de druk in ziekenhuizen toch erg hoog blijft. Dat noopt zorgverleners mogelijk opnieuw tot het maken van moeilijke keuzes, tot het eventuele nadenken over triage en het uitstellen van zorg.
Ze deden dan ook een duidelijke oproep naar het publiek om hulp te zoeken indien nodig, maar niet als het niet meteen hoeft, en om voorzichtig te zijn en algemene preventiemaatregelen toe te passen.
En dat brengt me naadloos tot mijn vraag: wat kan en zal de Vlaamse overheid doen om deze oproep vanuit de zorgsector kracht bij te zetten en hen waar mogelijk te ontlasten?
Minister Crevits heeft het woord.
Mijn excuses dat mijn aandacht even wat minder was, maar men had mij mijn telefoon gebracht.
Als u wilt dat ik mijn vraag herhaal...
Ik kan twee dingen tegelijk en u hebt nog een kans op repliek. Dus mocht ik onvolledig zijn in mijn antwoord, laat het mij dan weten. Maar ik was heel blij dat ik mijn telefoon terugkreeg, want die was hier niet en ik moest de hele tijd op een ander scherm kijken, wat vervelend was.
De cijfers evolueren inderdaad heel snel. Wat is momenteel mijn grootste zorg? We zien inderdaad dat we een grote daling krijgen in de circulatie van RSV en SARS-CoV-2, maar er is nog altijd een stijging van influenza. Eind januari verwachten we een grote piek in onze ziekenhuizen op dat vlak. Een groot aantal patiënten meldt zich aan op spoedgevallen en moet nadien ook worden opgenomen in het ziekenhuis. De ziekenhuizen worden ook geconfronteerd met personeelsuitval waardoor niet alle bedden in gebruik genomen kunnen worden, wat gevolgen heeft voor de inplanning van de planbare zorg, rekening houdend met de benodigde capaciteit om ook de niet-planbare zorg op te vangen. Diverse ziekenhuizen hebben reeds zo’n communicatie gedaan.
Het comité Hospital & Transport Surge Capacity is een interfederaal overleg waar vertegenwoordigers van de verschillende gefedereerde overheden en wetenschappelijke experten deel van uitmaken. Het Directoraat-Generaal Gezondheidszorg van de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid staat in voor de coördinatie van dat comité. Zij bekijken welke beleidsmaatregelen we moeten nemen op het niveau van de ziekenhuizen. Ze trachten te komen tot een nationaal gecoördineerde organisatie van de behandelcapaciteit in onze Belgische ziekenhuizen.
Het comité volgt de situatie op en komt wekelijks samen om een evaluatie en eventuele maatregelen te bespreken.
Collega Van den Bossche, het laatste overleg vond plaats op 5 januari. Toen werd aangehaald dat er tijdens de kerstperiode geen terugval was van de activiteit in de ziekenhuizen en dat er zeker de komende weken extra druk kan komen op de ziekenhuizen door het einde van de vakantieperiode en een piek in het aantal patiënten met griep tegen eind januari.
De overbelasting is zeer verschillend tussen de verschillende ziekenhuizen onderling en in de winterperiode stelt zich elk jaar een probleem rond die piekbelasting. Binnen het comité werd afgesproken dat we op dit ogenblik nog niet van overheidswege moeten ingrijpen met bijkomende maatregelen en dat de ziekenhuizen beter geplaatst zijn om de situatie te organiseren op het terrein. Er zal wel een bijkomende registratie gebeuren van het aantal beschikbare geneeskundige en geriatrische bedden. Bij problemen of nood aan uitstel van electieve zorg kunnen de ziekenhuizen contact opnemen met de federale gezondheidsinspecteurs. Hierover heeft het comité gisteren, maandag 9 januari, een communicatie verspreid naar de ziekenhuizen. Die informatie is dus vers van de pers.
Ons agentschap voert elk griepseizoen een campagne om zowel kwetsbare burgers als zorgverleners te sensibiliseren om zich te laten vaccineren tegen griep. Voor bewoners van woonzorgcentra worden er gratis vaccins ter beschikking gesteld.
In de communicatie naar de ziekenhuizen, de voorzieningen en de burgers benadrukken wij het belang van algemene preventieve maatregelen.
Er heeft een Interministeriële Conferentie Volksgezondheid plaatsgevonden die op advies van de Risk Management Group een aantal basisprincipes heeft opgesteld en verspreid om de bevolking te sensibiliseren over het voorkomen van luchtweginfecties.
Die basisprincipes werden op 23 december 2022 kenbaar gemaakt via de website en de pers. Via de GovApp werd een bericht met deze boodschap uitgestuurd naar de gebruikers van deze app.
De organisatie van de huisartspraktijkpermanentie en de toegankelijkheid van zorg is een opdracht die op lokaal niveau wordt opgenomen door de huisartsenkringen. We merken dat er te velde veel inspanningen worden gedaan om burgers alsnog toe te leiden naar huisartsenzorg. We hebben ons agentschap gevraagd de aanwezige good practices op te lijsten die de huisartsenkringen kunnen helpen om te gaan met hun huisartsentekort en de patiëntenstops.
Hiermee heb ik u de allerlaatste informatie bezorgd over de hier en daar bestaande acute situatie.
Mevrouw Van den Bossche heeft het woord.
Dank u wel, minister. Het is goed dat de overheden in dit land kort op de bal spelen, zo vaak samenkomen en communiceren om te proberen hier min of meer het hoofd aan te bieden. Maar zoals ik aangaf, mag covid dan wel wat meer onder controle zijn, influenza komt er nog aan, dat zegt u zelf ook, die piek is nog niet achter de rug. We verwachten in principe de komende periode toch nog wat meer overbelasting van zowel de eerstelijnszorg als de ziekenhuizen.
U geeft aan dat dat goed wordt opgevolgd. Dat is prima. Misschien kan ik dan eerder ingaan op het tweede luikje van uw antwoord, de maatregelen ter preventie. U hebt het over de campagne die jaarlijks plaatsvindt ter sensibilisering van vaccinatie. Hoe loopt het met de respons? Hebt u er zicht op of er zich na die hele covidperiode een soort van vaccinmoeheid meester maakt van sommige groepen? En zo ja, moeten wij dan misschien in het licht van de winter die hierna komt, toch eens nadenken over hoe wij die mensen bereiken op een manier waardoor zij mogelijk toch opnieuw zo’n vaccin overwegen? Kunt u nog even doorgaan op dat aspect?
Mevrouw Wouters heeft het woord.
Minister, onze zorgsector staat onder druk door een combinatie van verschillende factoren die we net hebben opgesomd. Maar het gaat vooral over het tekort aan personeel en dat probleem is er al langer en nu uiteraard nog meer, omdat ook het personeel ziek uitvalt.
Zoals mevrouw Van den Bossche terecht aanhaalt, is er inderdaad een enorme druk op die eerste lijn. De werkdruk is vaak zo groot dat het echt niet meer gezond is om te werken. Mensen kunnen niet dadelijk worden geholpen bij de huisarts en gaan dan natuurlijk sneller naar de spoedgevallen.
Maar mevrouw Van den Bossche, het is ook jullie partijgenoot, minister Vandenbroucke, die beslist heeft om vanaf 1 januari dubbel zoveel ingrepen in een dagziekenhuis te laten uitvoeren. Op deze manier wil hij die personeelscrisis in de zorg aanpakken, althans in de ziekenhuizen. Met deze beslissing legt hij echter extra druk op de huisartsen en de thuisverpleegkundigen die nu al overbevraagd zijn. Want er wordt dan op hen gerekend om de patiënten thuis op te vangen en te verzorgen. Minister Vandenbroucke schuift dus taken van de ziekenhuizen door naar de eerstelijnszorg, zonder extra personeel, zonder extra financiering. Dan stel ik mij de vraag hoe die eerstelijnszorg dit zal opvangen.
Kort samengevat: de federale problemen in de zorg worden deels verschoven en zorgen zo voor nog meer druk op onze Vlaamse welzijns- en gezondheidszorg. Ikzelf en veel mensen in de zorg maken ons terechte zorgen over het welzijn van de patiënten, maar ook over het zorgsysteem. Minister, hebt u overleg gehad met uw federale collega over zijn nieuwe plannen? Wat is uw visie daarover? Welke impact zullen deze plannen volgens u hebben op de organisatie van de eerstelijnszorg? Hoe zult u hieraan tegemoetkomen?
Mevrouw Sleurs heeft het woord.
Minister, ik sluit graag aan bij collega Van den Bossche in verband met de griepvaccinatie. Is er, zoals we horen in de wandelgangen en zoals er zou zijn gemeld, een mindere bereidwilligheid bij het zorgpersoneel om zich te laten vaccineren tegen de griep? Kunt u daarover wat duiding geven? Na de covidpandemie is er inderdaad wat vaccinmoeheid, maar in de zorg is die vaccinatie toch wel van belang.
De heer Vaneeckhout heeft het hoort.
Voorzitter, minister, collega’s, we kunnen erover blijven discussiëren of het probleem zich op federaal dan wel op Vlaams niveau bevindt, en of de ziekenhuizen een tekort aan personeel hebben en er daardoor meer wordt afgeschoven op de eerste lijn. Die analyse kan wel kloppen, maar het grondprobleem blijft natuurlijk het tekort aan personeel. Of dat nu in de ziekenhuizen is of in de eerste lijn, of het nu gaat over huisartsen of thuisverplegers of verpleegkundigen in de ziekenhuizen of in de zorginstellingen: het gaat altijd over hetzelfde, namelijk het tekort aan personeel.
Minister, ik heb niet echt een vraag, maar eerder een oproep aan u. We hebben het debat in deze commissie al honderd keer gevoerd. Mijn oproep is om in 2023 niet te blijven hangen bij grote verklaringen over hoe we die job aantrekkelijker kunnen maken, maar vooral te kijken naar de verloning en de manier waarop deze job werkbaarder kan worden gemaakt, hoe het maatschappelijke statuut aantrekkelijker kan worden gemaakt, hoe er meer erkenning voor kan komen. Daarop moeten er echte antwoorden worden geformuleerd. Zolang het zorgpersoneel die job op een onaantrekkelijke manier dient in te vullen door de omstandigheden die door het beleid worden geschapen, zal het noch op Vlaams nog op federaal niveau opgelost geraken. Dat is een collectieve opdracht van iedereen in dit parlement en ook in de parlementen aan de andere kant van de straat. We moeten fundamenteel beseffen hoe diep we in de miserie zitten met het tekort aan zorgpersoneel. Want dat is de fundamentele analyse die we hier keer op keer maken, maar we moeten eerlijk bekennen dat we er op dit moment niet in slagen om er een echt antwoord op te formuleren.
Minister Crevits heeft het woord.
Collega’s, de vraag van collega Van den Bossche ging over de overbelasting in de ziekenhuizen en we zijn terechtgekomen bij een betere verloning die noodzakelijk is voor het personeel. Neemt u het mij niet kwalijk, maar ik verwijs naar het zevende agendapunt, de vraag om uitleg van mevrouw Vandecasteele over de hoge werkdruk. Voor mij is het een beetje moeilijk om het hele palet te overlopen. De voorzitter zegt dat de parlementsleden het recht hebben om alle vragen te stellen. Ik ben voorzitter van de gemeenteraad in Torhout, ik probeer de mensen bij het thema te houden. Maar iedere voorzitter doet het natuurlijk op de manier die hij wil.
Het gaat ook over meerderheid en oppositie.
En dan zegt men dat alles aan alles hangt en dat is natuurlijk waar. We zouden ook kunnen zeggen dat het onderwijs meer jongeren moet stimuleren om te kiezen voor een job in de zorg. En zo komen we dan bij een gemengde commissie.
Alle gekheid op een stokje. Ten eerste, ik zal de Risk Management Group (RMG) eens bevragen over die vaccinatiemoeheid. Bij ons in de administratie kunnen de mensen ook een griepvaccin halen. Ik zie dat het daar heel druk is. Ik krijg dus niet meteen signalen dat er vaccinatiemoeheid zou zijn. Maar we kunnen de RMG wel vragen om dat eens te bevragen. Ik zal het initiatief daartoe nemen, want ik beschik niet over cijfers die ik zomaar kan meegeven.
Ten tweede, het is niet omdat het wat breed aansluit dat ik niet bezorgd ben over het tekort aan mensen in de zorg. Ik verwijs naar de politiek op zowel het Vlaamse als het federale niveau. Als men beslist om de medewerkers in de ziekenhuizen een betere verloning te bieden, heeft dat een impact op ons. Als men in Vlaanderen een Vlaams intersectoraal akkoord sluit (VIA) sluit, heeft dat ook een impact. Daarom wilden we naar het Instituut voor Functieclassificatie (IFIC) gaan, om daar toch al een balans te hebben en geen verschillen meer tussen de ene en de andere. Ik erken dat we op dit ogenblik in zeer kritieke situaties zitten, op heel veel fronten. Te weinig jongeren kiezen voor een opleiding in de zorg, en er zijn ook mensen die vertrekken uit de sector. En er is geld, het is dus niet alleen een kwestie van budget. We hebben met de sociale partners zeer mooie projecten lopen voor zijinstromers en we zien ook dat mensen de sprong maken. Ik besef absoluut dat er werk aan de winkel is, maar ik denk dat we dat in het kader van een andere bespreking nog eens grondig kunnen opnemen.
Mevrouw Van den Bossche heeft het woord.
Minister, ik dank u om grondig te willen onderzoeken of er inderdaad groepen zijn die wat beginnen te twijfelen over vaccinatie, ook voor influenza. Dat kan relevant zijn voor volgende campagnes.
De vraag om uitleg is afgehandeld.