Verslag vergadering Commissie voor Brussel en de Vlaamse Rand en Dierenwelzijn
Vraag om uitleg over de opvang van konijnen
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
Mevrouw Almaci heeft het woord.
Minister, wij hebben de afgelopen jaren enorm veel tandjes bij gestoken met plannen om in ons land het aantal zwerfkatten te verminderen. Dat zit nu genoegzaam in het bewustzijn van de lokale besturen et cetera. Ondertussen blijkt dat er een problematiek aan het ontstaan is bij de opvang van tamme konijnen. Vanuit het veld wordt aangegeven dat als er niet wordt ingegrepen, de problematiek van losgelaten tamme konijnen die van zwerfkatten zal beginnen te imiteren, met overvolle dierenopvangen en stijgende cijfers. Opnieuw is het de vraag of het een corona-effect is, dan wel of het een economische maatregel is omdat men die diertjes geen eten meer kan geven.
Minister, kunt u de cijfers van de afgelopen vijf jaar over de opvang van tamme konijnen in Vlaanderen bezorgen? Kunt u daarbij de evolutie geven? Hoe evalueert u die evolutie?
Konijnen zijn groepsdieren. Veel konijnenleed heeft vaak te maken met een gebrek aan kennis van de aard van dit dier, hoewel ze, na honden en katten, een van de grootste groepen huisdieren zijn. Welke maatregelen zijn er in het verschiet of zijn er al uitgevoerd om daarrond aan sensibilisering te doen bij de kwekers en de houders?
Kent u het initiatief ‘Behandel het huiskonijn beter’, dat in Nederland een vrijwilligersinitiatief is geweest? Het stelt negentien maatregelen voor aan de politiek. Wat vindt u van die negentien maatregelen? Welke van die maatregelen zou u eventueel bij ons willen implementeren?
Indien u de problematiek voldoende groot zou achten, overweegt u dan om een specifiek beleid te voeren met betrekking tot de losgelaten tamme konijnen of zwerfkonijnen, naar het voorbeeld van de zwerfkattenplannen?
De heer Vandenhove heeft het woord.
Ik zal niet alles herhalen. Ik sluit mij graag aan bij de vraag van collega Almaci.
De nadruk van de meeste dierenasielcentra ligt op de opvang van honden en katten. Ze zijn niet zo vertrouwd met de opvang van konijnen. Toch worden ze geconfronteerd met steeds meer tamme konijnen die moeten worden opgevangen, en dat op een ogenblik dat hun opvangcapaciteit al ver overschreden is. Men schaft zich vaak in een impulsaankoop een konijn aan. Maar het zijn geen gemakkelijke huisdieren om te houden. Dat leidt tot het zeer specifieke probleem van het uitzetten van deze dieren. Dat is niet evident, omdat zij in de loop der jaren al hun natuurlijke overlevingsinstincten hebben verloren.
De drempel om een konijn te kopen is zeer laag, onder andere op markten maar ook in dierenwinkels. Er zijn dus te weinig drempels om impulsaankopen te beperken.
Minister, hebt u zicht op de evolutie van het aantal opgevangen konijnen doorheen de jaren? Voor Nederland bestaan er zulke onderzoeken. Zou het niet goed zijn indien we dat ook voor Vlaanderen doen?
Bekijkt u eventueel een verbod op de vrije verkoop van konijnen in winkels en op markten?
Minister, wat denkt u over het eventuele invoeren van een castratieplicht, zoals dat ook geldt voor katten?
Minister Weyts heeft het woord.
Wat betreft de vraag naar cijfers: die staan op de website van Dierenwelzijn. Vroeger hanteerden we een grote categorie ‘knaagdieren’, waar ook de konijnen bij zaten. Sinds 2021 is er een aparte categorie voor konijnen. U kunt op de website lezen dat we, dankzij de Vlaamse asielen, een opvang van 3793 konijnen konden realiseren. Er is, volgens onze informatie, gelukkig geen melding van een overpopulatie.
De afdeling Dierenwelzijn legt momenteel, via verschillende wegen en kanalen, de klemtoon op informatieverstrekking en sensibilisering over het houden van konijnen. Ik kan u daar heel veel voorbeelden van geven. We geven uitgebreide informatie over het houden van konijnen en hun noden op onze website www.huisdierinfo.be, waar er een fiche over elke diersoort is. Die fiche geeft info over de vereisten om bepaalde dieren te houden, gelet op hun welzijn. Dat gaat over voeding, huisvesting, verzorging en gezondheid, ook van konijnen. In 2021 hebben we een campagne gevoerd over het belang van het verrijken van je huisdier, in samenwerking met Radio 2. Er werden filmpjes gemaakt over verrijking bij konijnen en andere diersoorten zoals reptielen, katten en geiten. Daarnaast zijn er verschillende campagnes geweest waarbij ook het aanbod van konijnen in het asiel in beeld kwam. Tijdens de campagne ‘De perfecte klik’, over asieldieren, was het konijn een van de campagnebeelden. We gaan dat hernemen in een volgende campagne. In de campagnes met Radio 2 werd, zowel in 2019 als in 2020, tijdens de uitzending een nieuwe thuis gezocht voor een konijn uit het asiel, waarbij telkens een expert vertelde over de noden van een konijn en de vereisten bij het houden van een konijn. Eind 2021 was er de campagne over de doordachte aankoop, waarmee we impulsaankopen wilden tegengaan. Ook daar speelden konijnen een rol.
Het initiatief in Nederland betreft een petitie waarbij een groep van particulieren, dierenartsen en asielen vragen om negentien specifieke maatregelen te nemen met betrekking tot de konijnenhouderij. Ik overloop enkele van die maatregelen en geef een reactie, maar verschillende van de voorgestelde maatregelen hebben al een toepassing gevonden in Vlaanderen.
Wat betreft de maatregelen over het vergroten van de kennis: daarover heb ik al voorbeelden gegeven. Ook de maatregel om goede opvang te erkennen met een beschermde titel, doen we met de erkenning van asielen.
Deze maatregel is misschien iets meer controversieel. Voor de voorgestelde maatregel om de invoer van konijnen uit het buitenland te verbieden, zitten we meteen bij het vrij verkeer van goederen in de Europese Unie. Het is in dit geval van een totaal andere orde dan in het geval van honden. We hebben geen indicatie dat dit vandaag een overvloedige problematiek is op het vlak van welzijn.
De invoering van een persoonsgebonden ‘konijnenhoudbewijs’, net zoals het rijbewijs met een minimumleeftijd van 18 jaar, is een disproportionele maatregel en valt bovendien moeilijk te controleren. Dat je een rijbewijs moet hebben om een konijn te kunnen houden, is disproportioneel en van dien aard dat dit het maatschappelijk draagvlak voor dierenwelzijnsmaatregelen erodeert. Ook over een fok- en houdverbod voor scholen, zorginstellingen en dergelijke, worden ons geen problemen gemeld. Eerder het tegendeel is waar: het kan een sterk sensibiliserend effect hebben voor kinderen. Zo leren ze verantwoordelijk om te gaan met dieren, in dit geval met konijnen.
Er was ook de vraag of we geen maatregelen kunnen opleggen voor konijnen, zoals we doen voor zwerfkatten. Het louter toepassen van de wetgeving op zwerfkatten op konijnen, is een al te simplistische oplossing. Een konijn is een ander dier dan een kat, met een andere behoefte en een andere fysiologie. Het wordt ook op een andere manier en via andere kanalen verhandeld. Gelukkig kampen we niet met overpopulatie of een problematiek van zwerfkonijnen. Dat is niet vergelijkbaar met de problematiek van zwerfkatten. Ook het opleggen van een sterilisatieplicht is buiten proportie en moeilijk te controleren, gelet op de diverse kanalen via dewelke konijnen worden aangeboden. We stellen ook vast dat dierenasielen konijnen in eigen opvang niet steriliseren. Dit illustreert dat er tussen droom en daad bij deze praktijk wel wat in de weg staat.
Het is duidelijk dat de maatregelen die in de Nederlandse petitie worden voorgesteld, niet altijd implementeerbaar zijn. Daarnaast moet steeds nagegaan worden op welke wijze mogelijke regelgevende initiatieven, die op papier interessant lijken, gehandhaafd kunnen worden. Konijnen zijn, na honden en katten, wellicht het meest gehouden huisdier. Indien de inspectiedienst welzijnsproblemen vaststelt bij konijnen, wordt er gepast opgetreden.
Ik bekijk sowieso stelselmatig of er nood is aan bijkomende voorschriften en verplichtingen. Los daarvan blijven we doorgaan met sensibiliserende campagnes, zoals er eerstdaags opnieuw twee op stapel staan.
Mevrouw Almaci heeft het woord.
Minister, wat de cijfers betreft heb ik effectief op de website gekeken. Maar voor 2019 staat er gewoon een categorie ‘andere’. Het gaat over honden, katten en ‘andere’. In 2020 werden er 3150 konijnen binnengebracht, in 2021 3793. Wat mij vooral opviel – en dat is de reden waarom ik de vraag naar evolutie stelde – was dat naast de instroom ook de uitstroom wordt weergegeven. In 2020 was er een verschil van misschien 300 of 400, in 2021 ging het over meer dan 1000. Die cijfers bevestigen het gevoel dat heerst in het veld, namelijk dat de problematiek aan het stijgen is. Want wat gebeurt er als de dieren geen nieuwe plek krijgen? Die worden natuurlijk geëuthanaseerd. Vanwege die grote kloof tussen in- en uitstroom in 2020 en 2021, heb ik die vraag gesteld.
Ik kan alleen maar onderstrepen wat u zegt, namelijk dat konijnen naast honden en katten een van de grootste groepen huisdieren zijn. Sensibilisering daarrond is dan ook heel belangrijk.
Over de negentien maatregelen: het zal u niet ontgaan zijn dat we in de codex voor dierenwelzijn die wij vorig jaar hebben ingediend, hebben aangegeven dat we, net zoals in Wallonië het geval is met mensen die dieren hebben mishandeld, willen overgaan tot een bewijs van verantwoordelijkheidszin. Dat is een soort van rijbewijs. Ik begrijp dat u zegt dat het te streng is zoals men het nu in die negentien maatregelen voorstelt. Ik kan u daarin volgen. Maar we moeten overwegen of we toch niet het Waalse voorbeeld moeten volgen om aan eigenaars van dieren, op zijn minst op het moment dat zij al eens veroordeeld zijn, toch op een of andere manier de verantwoordelijkheid tot het houden van dieren te ontnemen totdat zij zich beter gedragen. Maar dat is een ander debat.
Ik ben blij dat we al een aantal toepassingen hebben in Vlaanderen. Ik maak mij zorgen over de stijgende cijfers. Ik zou niet graag hebben dat we over een aantal jaren vaststellen hoe de problematiek ons boven het hoofd aan het groeien is. Het zou kunnen dat asielen vandaag niet castreren omdat ze de overweging maken dat het te veel kost. Ze richten zich misschien op de andere dieren. Ik kan die kwalitatieve evaluatie niet maken omdat ik daarover met hen nog niet in debat ben gegaan. Maar ik hoop dat we in ieder geval goed monitoren dat het niet dezelfde richting uitgaat als de zwerfkatten, met alle gevolgen van dien. Ik heb begrepen dat het op uw radar staat.
De heer Vandenhove heeft het woord.
Ik heb relatief weinig toe te voegen aan de antwoorden en de bijkomende vragen van de collega. Er gebeurt effectief veel sensibilisering en preventie. Het is goed dat dit herhaald en voortgezet wordt, zoals u met een aantal concrete acties heeft aangegeven.
Ik blijf mijn twijfels hebben of dat voldoende is en of we niet moeten kijken naar de bijkomende voorstellen die ikzelf en mijn collega hebben gedaan. Het gaat dan enerzijds over een verbod op de vrije verkoop, en anderzijds over die castratieplicht. Ik verschil hierover met u van mening. Ik denk dat dit niet buiten proportie is en dat het goed is dat we effectief de cijfers in het oog houden. Iemand die met een dierenasiel bekend is, weet dat ze hoofdzakelijk gefixeerd zijn op katten en honden, en veel minder op andere dieren, waaronder konijnen.
Ik volg alleszins verder op in welke mate sensibilisering en preventie helpen, en of het toch niet nuttig is om naar een aantal bijkomende maatregelen te gaan die zaken opleggen. Mij lijkt dat in dit geval niet disproportioneel. Maar goed, dat is een kwestie van van mening te verschillen.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.