Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Vraag om uitleg over de uitstoot door huishoudelijke houtverbranding
Verslag
Welkom terug, ik ben blij om iedereen heelhuids terug te zien.
Minister Demir heeft het woord.
De uitstoot bij reëel gebruik kan, zoals uit verschillende studies reeds is gebleken, vele malen hoger zijn dan wat mag worden verwacht conform de geldende Ecodesign-eisen. Dit is deels het gevolg van de testmethoden die gebruikt worden voor de controle van de naleving van de Ecodesign-eisen, vermits deze methoden niet representatief zijn voor de ganse stookcyclus en het reële stookgedrag. De meetmethodes werden ontwikkeld om verschillende toestellen te kunnen vergelijken, en niet zozeer om de reële emissies te meten. Ik roep de Europese Commissie dan ook op om bij de herziening van de Ecodesign-eisen in 2024 meer representatieve meetmethodes te ontwikkelen en te verplichten en ze moet die ook opleggen om de stofnormen aan te scherpen.
Dan beantwoord ik de vragen over de Green Deal. Die is inderdaad van start gegaan op 22 oktober 2018 en liep ten einde op 22 oktober 2022. De eindevaluatie die conform artikel 10 van de Green Deal na afloop ervan diende te worden opgemaakt, kun je raadplegen via de website van de Green Deal: https://omgeving.vlaanderen.be/nl/klimaat-en-milieu/groene-economie/green-deals/green-deal-huishoudelijke-houtverwarming.
Deel 3 van het eindevaluatierapport bevat de conclusies en de aanbevelingen. Op basis van deze conclusies, en meer in het bijzonder de gemaakte vorderingen in de uitvoering van de Green Deal, beveelt de stuurgroep aan om de Green Deal niet te verlengen. Het beleidsvoorbereidend werk is grotendeels uitgevoerd en het is nu een kwestie om de Green Deal-output te vertalen in concrete beleidsmaatregelen en actie. Een Green Deal is een ideaal vehikel om diverse actoren samen te brengen en te laten samenwerken, maar niet het geschikte instrument om beleid te ontwikkelen. Dat is en blijft in hoofdzaak de taak van de overheid. Het is onze intentie om het vervolgtraject op de Green Deal vast te leggen in de geactualiseerde versie van het Vlaams luchtbeleidsplan 2030, voorzien voor april 2023. Het is de bedoeling om daarin een nieuw en te herzien pakket acties rond houtstook uit te werken en op te nemen.
Verdere kennisopbouw in diverse deelterreinen is zeker aangewezen, alsook het blijven inzetten op communiceren en sensibiliseren over de effecten van houtstook en goed stookgedrag, en de ontwikkeling van een visie op lange termijn.
Wel dienen we rekening te houden met de huidige energiecrisis die ons land in de ban houdt en waardoor houtstook voor veel gezinnen een manier is geworden om zich nog op een betaalbare manier te verwarmen. Hardhandig ingrijpen door te verbieden zou op dit moment op weinig begrip lijken voor de moeilijke situatie waarin velen zich bevinden. Ik vind dat op dit moment niet de juiste aanpak. We hebben wel aan de VMM gevraagd om goed te sensibiliseren om het rond de problematiek van houtstook gezond te houden. En dat hebben ze ook gedaan. We hebben ook gevraagd dat er naar lokale besturen nieuw communicatiemateriaal zou worden aangeboden. Het gaat over advertentie, beeldmateriaal, website en folders.
Er staan op korte termijn nog meerdere sensibiliseringsacties rond houtstook op stapel. We zullen verder inzetten op sensibilisering over de impact van huishoudelijke houtstook en communiceren over Green Deal-publicaties, onder meer naar vrederechters die moeten optreden bij geschillen over hinderklachten. De fiches ‘Bouw Gezond’, die onder meer door architecten geraadpleegd worden, zullen worden geactualiseerd op basis van de output van de Green Deal. We zullen inzetten op communicatie over de wenselijkheid van het verwijderen van oude houtkachels bij de energetische renovatie van woningen.
Naast het communicatiemateriaal dat aan de lokale overheden wordt aangeboden, werd recent een leidraad met een stappenplan voor een betere aanpak van hinderklachten van houtkachels afgerond. Dit omvat tevens een nieuw stappenplan voor lokale toezichthouders en politie, die vaak de klachten van de buren krijgen.
In uitvoering van de acties van de Green Deal lag de focus in de eerste helft voornamelijk op het uitvoeren van het voorbereidend en onderbouwend onderzoekswerk en de kennisopbouw. Een groot deel van dit beoogde werk kon in deze periode worden opgeleverd. De bereikte resultaten vormden in de tweede helft van de Green Deal de basis voor het uitwerken van diverse voorstellen voor concreet beleid en effectieve actie op het terrein. Prioriteit hierbij was de uitwerking van een systeem voor de uitfasering van de oude en vervuilende houtstooktoestellen. Zoals ik eerder al aangaf in andere antwoorden, werk ik samen met mijn administratie aan alternatieve maatregelen. In de tussentijd hebben we alvast ook verder ingezet op communicatie en sensibilisering.
Ik wijs er ook op dat de federale overheid op grond van haar bevoegdheden inzake productnormering bevoegd is voor de implementatie en uitvoering van de Ecodesign-eisen. De federale overheid kan de noodzakelijke maatregelen nemen om via de economische inspectie te controleren of de verkochte kachels voldoen aan de Ecodesign-eisen. De federale overheid zou ook maatregelen kunnen nemen om de houtstooktoestellen te certificeren of te laten installeren door een erkende installateur. Dat zou niet slecht zijn.
De heer Vandaele heeft het woord.
Ook wij zijn verheugd, mijnheer Tobback, dat u heelhuids uit de brandoefening bent gekomen.
Het is zeker een lastige periode, minister, om nu over dit soort thema’s te spreken. Mensen stoken nu weer veel meer hout. We rieken dat als we door de straat lopen. We zien de transporten over en weer van mensen die met hout aan het zeulen zijn omdat de andere brandstoffen momenteel behoorlijk duur zijn.
Desalniettemin kunnen we niet anders dan erover spreken. U hebt gezegd dat productnormering een federale bevoegdheid blijft. Helaas, want een deel van de oplossing zal daarvan moeten komen. De normen moeten worden verfijnd, als dat mogelijk is. We blijven soms hangen in discussies over technieken en technische oplossingen. Maar als er technische oplossingen mogelijk zijn, moeten we die misschien toch, meer dan vandaag, opleggen.
Sensibilisering blijft belangrijk, en is dat altijd geweest. Maar we weten dat het gezellig is om af en toe een houtvuurtje te maken, dat kun je mensen niet ontnemen. Als technische verfijningen en verfijningen van de normen een oplossing kunnen zijn, dan moeten we dat pad bewandelen.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Op het moment dat ik deze vraag stelde, stonden de eindconclusies nog niet online. Ik heb het even gecheckt en ze staan er intussen wel. We gaan ze in detail doornemen en zodra we dat hebben gedaan, zal ik wellicht met nieuwe vragen komen.
Het is goed dat we al in oktober 2022 over deze thematiek hebben gesproken. Ik ben heel blij dat u toen op de suggestie bent ingegaan en dat de lokale besturen effectief communicatiemateriaal hebben ontvangen. Ze zijn er ook iets mee aan het doen want ik heb het hier en daar al zien verschijnen.
Ik kijk uit naar de acties en de maatregelen die op Vlaams niveau zullen worden genomen. Het klopt dat er een luik aan zit voor het federale niveau, maar we moeten ook onze eigen verantwoordelijkheid nemen en doen wat we moeten doen. We zien de verkoopcijfers van de houtkachels fel stijgen. De Noorse studie moet onze ogen openen. We moeten de vergelijking met dieselgate durven te maken. Oké, we kunnen sensibiliseren en communiceren, maar het blijft een ongezond alternatief om te verwarmen. Daar moeten mensen zich bewust van zijn. In de kerstperiode is het niet populair om dat te zeggen, maar we moeten ons daar bewust van zijn. We vinden het allemaal gezellig rond een houtvuur. Maar we moeten de consequenties daarvan kennen.
Minister, mijn volgende vraag is welke maatregelen u zult nemen en welk overleg u zult plannen met uw federale collega? Dit gaat hand in hand. Het zou het beste zijn dat u stappen zet om samen deze problematiek aan te kaarten.
De heer Pieters heeft het woord.
Minister, we hebben het er al eerder over gehad en toen vond u mijn commentaar niet zo interessant. Fijnstof zit ook aan de binnenkant, ook binnen in het huis is er fijnstof bij houtverbranding. Productnormering is inderdaad een federale bevoegdheid. We kunnen daar wel een Vlaamse oplossing aan geven, dat doen we namelijk ook met gas. Gas gaan we controleren als het gelegd is in het huis. Een houtverbranding heeft veel variabelen. Je hebt geen garantie, zelfs niet als je de kachel controleert of normeert. Het gaat over de verbranding. Er zijn veel variabelen: de schoorsteen, de kachel zelf en het materiaal dat je aan het verbranden bent. Als dat optimaal is, heb je min of meer de mogelijkheid om minder fijnstof of minder uitstoot te hebben. Het is dus belangrijk dat we controleren vanaf het moment dat de kachel geïnstalleerd is.
Maar dan krijgen we natuurlijk een volgende moeilijkheid en dat is de volgende. Heel veel kachels worden in de winkel gekocht en zelf geïnstalleerd. We weten niet hoe de verbranding juist verloopt. Je moet daar goed op letten want je krijgt ook nog een CO2-vergiftiging als ze niet goed geïnstalleerd is. Het is heel belangrijk om binnenshuis te controleren, na de installatie van de kachel. Men moet dan kijken of er een optimale verbranding gebeurt.
Het gaat technisch gezien over CO-vergiftiging, en niet over CO2.
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Dank u wel voor de vragen, dit is een heel belangrijk thema. Het klopt dat er de voorbije periode heel wat nieuwe kachels zijn gekocht. De manier waarop ze geplaatst worden, maar ook de manier waarop ze onderhouden worden, is zeer belangrijk om ervoor te zorgen dat de verbranding optimaal gebeurt.
Ik heb een bijkomende vraag, minister. U geeft aan dat er federale wetgeving is, maar er kan ook een heel pak Vlaamse wetgeving worden genomen. Wat denkt u bijvoorbeeld van een Vlaamse registratie van nieuwe toestellen bij verkoop en een registratie van onderhouds- en keuringsattesten van nieuwe en bestaande toestellen? Zo weet je wat er gebeurt en kun je controleren of die toestellen op een goede manier werken. Is dat een van de maatregelen die in het vernieuwde luchtbeleidsplan zullen worden opgenomen?
Minister Demir heeft het woord.
Dank u, collega’s, voor eenieders bijkomende suggesties.
We zijn op dit moment aan het kijken om in 2023, als we het luchtbeleidsplan actualiseren, bijkomende maatregelen te nemen. Alle suggesties die in deze commissie gedaan zijn, zullen we bekijken. Ik ga dat zeker ter hand nemen. In 2024 moet de Europese Commissie de producteisen nog eens bekijken. We zullen de drie methodes voorleggen die op dit moment mogelijk zijn. Twee daarvan zijn eigenlijk niet zo goed naar effectieve uitstoot toe. We zullen daarover onze inbreng doen. Op Vlaams niveau zullen we de maatregelen nemen die we moeten nemen.
Mijnheer Vandaele, hebt u nog een slotwoord?
Neen, dank u, voorzitter.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Minister, het is inderdaad belangrijk dat dit op Europees niveau wordt aangekaart. Maar het is even belangrijk om onze eigen verantwoordelijkheid te nemen. U hebt daarop gewezen. Om de samenhang met het federale niveau te maken, moeten de nodige contacten worden gelegd. Er moet worden samengewerkt om dit probleem aan te pakken.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.