Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken

De heer Verheyden heeft het woord.

Minister, naar aanleiding van uw verklaring in de plenaire vergadering van 23 november 2022, dat stuurposten in de bussen van De Lijn versneld zouden worden afgesloten, blijkt er toch wel enige nuance te bestaan in de wijze waarop De Lijn deze verklaring interpreteert.

De chauffeurs bij De Lijn hebben dan ook het gevoel dat ze niet au sérieux worden genomen. Uw verklaring werd door de chauffeurs als bijzonder positief ervaren na jaren van tevergeefs ijveren voor afgesloten stuurhutten. De vraag van de chauffeurs werd telkens weer van tafel geveegd wegens onvoldoende budgetten. 

Groot was echter de ontgoocheling van de chauffeurs toen in een bijlage op het intranet van De Lijn verscheen dat uw aankondiging diende te worden genuanceerd. Zo werd vermeld dat uw aankondiging niet betekent dat op alle bussen van De Lijn een afgesloten stuurhut zou worden geïnstalleerd. Bovendien zou het ook niet vaststaan hoe een afgesloten stuurhut er zou uitzien. Bovendien zou het ook niet gaan om een afgesloten stuurhut zoals deze is voorzien in de trams van De Lijn. Ten slotte werd aangekondigd dat het om een langlopend project zou gaan. De procedure zou worden opgestart om te bekijken hoe men dit verder kon uitrollen.

Voor de chauffeurs is dit natuurlijk andermaal een slag in het aangezicht. Ze vragen zich terecht af hoe het kan dat de bussen van de TEC en de MIVB wel afgestoten stuurposten hebben en waarom dit bij De Lijn nog steeds niet gerealiseerd is.

Minister, bent u op de hoogte van deze communicatie en wat is uw reactie? 

Bent u op de hoogte van het feit dat niet alle bussen een gesloten stuurhut zullen krijgen?  

Zo ja, waarom hebt u dan deze verklaring in de plenaire vergadering afgelegd?

Zo neen, zult u dan toch alles in het werk stellen om op elke bus een afsloten stuurhut te laten installeren?

Welke maatregelen neemt u zodat de stuurhutten in de bussen van De Lijn op korte termijn toch kunnen worden geïnstalleerd?

Hoe wilt u in afwachting van de installatie van de afgesloten stuurhutten de veiligheid van de chauffeurs garanderen?

Minister Peeters heeft het woord.

Mijnheer Verheyden, ik heb er voor alle duidelijkheid nog even het verslag van de plenaire vergadering bijgehaald. Naar aanleiding van de vraag van collega Maertens heb ik het gehad over de chauffeurs die zich onveilig voelen naar aanleiding van een aantal gevallen van agressie. Dat keuren wij absoluut niet goed. Ik heb daar duidelijk gesteld welke organisatorische maatregelen De Lijn wil nemen. Ze zijn allemaal opgenomen in het ‘Veilig op Weg’-plan. Een van die organisatorische maatregelen is het afsluiten van de stuurpost. U hebt daar zelf ook aan gerefereerd. Ik heb toen duidelijk gezegd dat alle nieuwe bussen die worden geleverd bij de vervoersmaatschappij De Lijn sowieso voorzien worden van een afsluitbare stuurpost. Ik heb ook duidelijk gezegd dat daarover een overleg moest gebeuren met de vakorganisaties.

U herinnert zich het hele verhaal rond de covidpandemie. Toen hadden we een provisoire afsluiting. We zien daar een duidelijk verschil tussen de bussen van De Lijn en de bussen van bijvoorbeeld de MIVB. Heel veel chauffeurs vonden dat toen niet wenselijk omdat zij geen contact meer hadden met de reizigers.

Alleszins is daarover een overleg geweest. Voor de nieuwe bussen worden de afsluitbare stuurposten sowieso voorzien. De chauffeur kan die stuurpost afsluiten en openen door op een knop te drukken.

Heb ik daar expliciet gezegd dat alle 2300 bussen die De Lijn in regie heeft automatisch, met een vingerknip, van een afsluitbare stuurpost zullen worden voorzien? Ik lees dat niet in het verslag. Ik heb wel gezegd dat daarover moet worden overlegd met de vakorganisaties en met de partners. U weet dat naast die 2300 bussen die in regie voor De Lijn rijden nog heel wat andere bussen rijden via de partners. Daarom kunnen wij niet als dusdanig zeggen dat zij nu onmiddellijk in de lopende contracten al die bussen moeten aanpassen.

Ik vind wel dat we daar in de toekomst moeten op inzetten. Bij nieuwe bussen moet men daar zeker werk van blijven maken. Van De Lijn zelf heb ik duidelijk de boodschap meegekregen dat zij op dit ogenblik ook voor de bestaande bussen een proefproject hebben lopen om te bekijken hoe men ook daar een afsluiting kan voorzien. Een dertigtal oudere bussen zijn daarmee uitgerust. Men zal bekijken hoe dat wordt ervaren door de chauffeurs en hoe de organisaties daartegenover staan. Ik denk dat iedereen daar op één lijn zit en dat er geen sprake is van een ‘malconversatie’.

Bijkomend kan ik u nog meegeven dat er zeer recent een overleg plaatsvond tussen de Federatie van de Belgische Autobus- en Autocarondernemingen en van Reisorganisatoren (FBAA) en De Lijn, om samen te bekijken hoe men nog meer een aanpak kan uitrollen van agressie op het openbaar vervoer. Die agressie is uiteraard nooit goed te keuren. In het belang van op de eerste plaats de chauffeurs, en van het personeel van zowel de organisatoren van de FBAA en De Lijn, maar ook van de reizigers, moeten wij agressie een halt toeroepen en nog meer inzetten op tal van campagnes en initiatieven om te zorgen voor meer veiligheid, een item dat zowel hier in de commissie als in de plenaire vergadering al meermaals aan bod is gekomen.

Kortom, het hele verhaal rond agressie op het openbaar vervoer staat alleszins heel hoog op de agenda. We blijven sowieso inzetten op alle mogelijke maatregelen: campagnes, meldpunten, lijncontroleurs, infrastructurele maatregelen. We hopen dat we daar voor onze chauffeurs een antwoord op kunnen bieden en dat zij zich in de toekomst veiliger kunnen voelen op het openbaar vervoer. We willen in elk geval met z’n allen een halt toeroepen aan het laakbare gedrag van die enkelen die zich schuldig maken aan fysieke of verbale agressie. Dat is uiteraard nooit goed te keuren.

De heer Verheyden heeft het woord.

Minister, dank u voor uw duiding. U zegt dat u het allemaal niet op die manier hebt gezegd. Maar ik vind het dan wel vreemd dat De Lijn deze communicatie doorstuurt over afgesloten stuurposten op haar bussen. Het klopt dat ze in hun bestekken voor nieuwe bussen inderdaad die afgesloten stuurpost zullen meenemen. Maar u weet evengoed als ik dat de meeste andere bussen de oudere bussen zijn, bussen die geen afgesloten stuurhut hebben. Daar gebeurt ook agressie op. En de chauffeurs zijn nu al zo lang vragende partij voor maatregelen. Het is mijn eerste legislatuur, maar sinds het eerste jaar dat ik hier zat, heb ik niets anders gehoord: agressie, de chauffeurs vragen maatregelen, De Lijn vraagt maatregelen, men vraagt een strenger optreden tegenover agressievelingen. Het duurt, het duurt en het duurt.

Nu kondigt u inderdaad de stuurposten aan. De mensen stellen daar hun hoop op, en dan komt u zeggen dat het nog even zal duren en dat dat en dat nog moet worden bekeken. Genoeg is genoeg, minister. Luister nu eindelijk eens naar die mensen! Die provisoire stuurhutten waren niet echt menselijk omdat de chauffeur geen contact meer had met de passagier. Dan vraag ik mij af of de chauffeur liever op tijd wat klop krijgt. Is dat dan de bedoeling? Ik denk het niet. Treed op! Maak duidelijk dat ook in de oudere bussen die stuurhutten zo snel mogelijk kunnen worden geïnstalleerd. Waarom brengt u die communicatie niet naar De Lijn? Waarom slaat u daar niet op tafel? Het is nodig! Het personeel vraagt het en de vakbonden vragen het.

De heer Maertens heeft het woord.

Minister, het zal voor u geen verrassing zijn dat ik over dit thema nog graag eens tussenkom. Ik zal de discussie niet voeren over de semantiek van de woorden die in de plenaire vergadering werden uitgesproken. Maar ik vind het wel belangrijk dat we alle mogelijkheden onderzoeken, dat we alle zeilen bijzetten om zo snel mogelijk op alle bussen afgesloten of potentieel afsluitbare stuurhutten te hebben. We weten dat er een probleem is dat we echt niet onder de mat mogen vegen. Als we rekening houden met de krapte op de arbeidsmarkt, weten we ook dat het een belangrijk aspect zal zijn om in de toekomst nog chauffeurs aan te trekken.

Ik heb in dat kader nog iets helemaal anders. Een week of twee geleden was er hier een terugkomdag van de Voka-stages (Vlaams netwerk van ondernemingen). Vorig jaar had ik een Voka-stage bij een onderaannemer van De Lijn. Die man was hier ook. Hij zei me dat de chauffeurs in het kader van de veiligheid geen dashcam mogen installeren op hun bussen. Niet op de bussen van De Lijn en ook niet op de bussen van onderaannemers. Nochtans zou ook dat een instrument kunnen zijn ter preventie of, nadien, ter controle of evaluatie van wat is misgelopen met een auto die ervoor rijdt, met een incident buiten de bus en dergelijke meer. Minister, ik ga ervan uit dat die man, een gerenommeerd onderaannemer van De Lijn, de waarheid spreekt. Welke regels zijn daar van toepassing? Klopt het dat die chauffeurs of die onderaannemers geen dashcam mogen installeren? Of is het vooral iets wat te maken heeft met de beelden nadien?

Mocht u niet meteen een antwoord hebben, dan vragen we dat schriftelijk op, maar ik vond het toch belangrijk dit hier mee te geven.

Minister Peeters heeft het woord.

Mijnheer Maertens, de uitrol van de camera’s op de bussen is volop lopende. U weet dat wel. Met betrekking tot de dashcams moet een en ander nog juridisch worden uitgeklaard. Daar kunnen we vandaag niet verder op ingaan. De veiligheid van zowel de chauffeur als van de reiziger is alleszins van essentieel belang. Daar moeten we op blijven inzetten.

Mijnheer Verheyden, ik wil alleszins geen polemiek voeren, ik wil geen spelletjes spelen. Ik vind het eigenlijk een beetje triest dat u op de kap van de chauffeurs als het ware zieltjes wilt winnen en dat u zegt dat ik aan aankondigingspolitiek doe en dat ik voor de rest niets doe. Neen, integendeel. Wij hebben met betrekking tot alle nieuwe bussen die worden besteld gezegd dat men moet zorgen voor een afsluitbare post, zodat dat in de toekomst veel makkelijker te organiseren valt. Mijnheer Verheyden, ik denk dat u zelf in de covidpandemie, of erna, vragende partij was om zo snel mogelijk de tijdelijke afsluiting die we toen tussen de chauffeur en de reiziger hadden geplaatst, weg te doen, om nu juist het contact tussen de chauffeur en de reiziger mogelijk te maken.

Nu, soit, ik zal daar niet op blijven hameren. Ik weet alleszins dat De Lijn het voor nieuwe bussen voorziet en dat we daar dezelfde opstelling hebben als bij de TEC, waarbij er vlak naast en niet meer achter de chauffeur een afsluitpost komt, zoals ook de bussen van de MIVB zijn uitgerust. Dat is één. Ten tweede, u weet dat wij een nogal verouderde vloot hebben bij De Lijn. Ik denk dat het weinig zin heeft, zeker als die bussen binnen de kortste keren uit het circuit worden genomen, om daar nog veel investeringen te doen. Maar De Lijn bekijkt alleszins, in samenspraak met de vakorganisaties en de chauffeurs, hoe men kan zorgen voor meer veiligheid op de bussen tout court. Op welke manier ook, of dat nu infrastructureel is met camera’s of welke maatregel ook: ze zullen daarop blijven inzetten.

Opnieuw, elke vorm van agressie tegen de chauffeurs is absoluut onaanvaardbaar. De Lijn zal er altijd op blijven inzetten om dat een halt toe te roepen.

De heer Verheyden heeft het woord.

Minister, ik vind het bijzonder goedkoop dat u zegt dat u begaan bent met de veiligheid van de chauffeurs, om dan uiteindelijk niet veel uit te voeren. Die vraag over de dashcams wordt elk jaar gesteld. U zegt dat er juridisch nog een en ander moet worden uitgeklaard. Hoelang moet dat allemaal duren?

U zegt dat we strenger moeten optreden tegen gevallen van agressie. Ik heb u twee weken geleden nog gevraagd om uw federale collega van Justitie aan te spreken. Het is trouwens uw partijgenoot. Ik kan niet geloven dat u hem nooit tegenkomt. Spreek hem aan! Maak werk van dat lik-op-stukbeleid! Dat vragen de chauffeurs en de vakbonden ook.

En ten slotte, we hebben het al gehad over het aantal chauffeurs dat wegloopt bij De Lijn. Ja, het is niet moeilijk. Chauffeurs sturen mij zelfs mails waarin ze zeggen dat als wij niets doen aan de veiligheid, wij binnenkort geen enkele chauffeur meer zullen hebben om de nieuwe bussen te besturen. Vorige maand nog liep een chauffeur van De Lijn in Brugge een oogkasbreuk op na een aanval door een agressieveling. In Gent brak een staking uit naar aanleiding van een geval van agressie. Minister, de veiligheid van onze buschauffeurs is te belangrijk om op een goedkope, politieke manier aankondigingen te doen en daarmee zieltjes te winnen. U bent het die zieltjes wint! Het volstaat niet, ik blijf erbij, om prematuur zaken aan te kondigen. Er moet worden opgetreden.