Verslag vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Wetenschap en Innovatie
Verslag
Mevrouw Gennez heeft het woord.
Mijn vraag gaat over de cryptomuntenhype. Wie de media een beetje volgt heeft misschien kennis genomen van het ineenstorten van de cryptomuntenbeurs FTX. Die cryptomuntenhype was een jaar geleden 3000 miljard euro waard, een jaar later minder dan 1000 miljard euro en de laatste cijfers geven 700 miljoen euro. Ook de prijs van de bitcoin, de belangrijkste cryptomunt met de ecologische voetafdruk van het land Polen, is met twee derde gedaald. Dit is een beetje exemplarisch voor die hele sector.
Economen en toezichthouders waarschuwen al jaren voor de gevaren van crypto. In het beste geval brengen cryptomunten weinig schade toe, maar ze hebben ook weinig nut als betaalmiddel of belegging. In het slechtste geval, zoals met de bitcoin, zijn ze een ecologische ramp en functioneren ze als puur piramidespel. Ze worden nauwelijks gebruikt om te betalen, maar stijgen enkel in waarde omdat nieuwe zogenaamde beleggers ervan overtuigd worden om in te stappen. De bitcoins zijn ook extreem gevoelig voor fraude, manipulatie en oplichting. Vaak verliezen vooral kwetsbare jonge mensen zo hun zuurverdiende spaargeld. Uit onderzoek dicht bij huis, van KBC, blijkt dat een kwart van de jongeren crypto op één zet als interessantste belegging in 2022.
Onze verbazing was dan ook groot, minister, toen we opmerkten dat de Vlaamse overheid opleidingen over het beleggen in cryptomunten subsidieert via de kmo-portefeuille. De opleidingen worden aangeboden door de cryptoschool in samenwerking met Syntra. Met ons belastinggeld leren – zogenaamd – toekomstige beleggers hoe ze moeten gokken met cryptomunten.
Eerder debatteerden we hier al over problemen met de kmo-portefeuille. Opleidingen als bachbloesemtherapie, kaartleggen en astrologie werden aangeboden. Samen met vele collega’s klaagden we toen aan dat dat toch niet de bedoeling kon zijn van een mogelijk zinvol instrument als de kmo-portefeuille. Terecht beperkte het beleid de voorbije jaren de lijst van gesubsidieerde opleidingen dan ook verschillende keren in. De jongste hervorming dateert van september. U gaf toen aan die lijst in te perken tot opleidingen die in se te maken hebben met een gezonde bedrijfsvoering, wat de logica zelve zou moeten zijn. Tezelfdertijd kondigde u ook een kwaliteitskamer aan waar bijvoorbeeld financiële geletterdheid een van de mogelijke doelstellingen is van de kmo-portefeuille. De opleiding in cryptobeleggen wordt niet gegeven door een onafhankelijke toezichthouder als de Financial Services and Market Authority (FSMA), maar door de cryptoschool, die aangeeft dat er in de cryptomarkt voor de belegger wel heel wat opportuniteiten liggen. Moraal van het verhaal: het lijkt eerder op het promoten van de cryptomunten dan op het bijbrengen van financiële geletterdheid.
Minister, ik heb een aantal heel concrete vragen.
Vindt u dat het tot de doelstellingen van de kmo-portefeuille behoort om ondernemers te ‘leren’ investeren in crypto?
Vindt u het een doelmatig idee om ondernemers te stimuleren hun geld niet in de reële economie, maar in crypto te investeren?
Vindt u dit een goed gebruik van belastingmiddelen? Met andere woorden: past dit in het kader van de hervormde kmo-portefeuille?
Denkt u niet dat het een beter idee is om algemene opleidingen financiële geletterdheid via een van de toezichthouders aan te bieden?
Minister Brouns heeft het woord.
Collega Gennez, dank u wel. Ik denk dat mijn antwoord op de vragen heel kort en duidelijk zal zijn. Zoals ik ook al heb gezegd in mijn reactie in het artikel in De Morgen, ik vind het absoluut niet de taak van de overheid om ondernemers te leren beleggen in cryptomunten. Het antwoord op uw eerste, tweede en derde vraag is dan ook driemaal neen. Laat dat heel duidelijk zijn. Bijkomend heb ik intussen ook het Agentschap Innoveren en Ondernemen (VLAIO) de opdracht gegeven om die opleiding verder te laten nakijken door de inspectie.
Nog een aantal zaken ter verduidelijking. Er is inderdaad die opleiding beleggen in cryptomunten, gesteund via de kmo-portefeuille. Dat zou gaan om een steun van 789,9 euro de voorbije drie jaar. Volgens de omschrijving van deze opleiding door de opleidingsverstrekker is dit geen reclame of verkooppraatje, maar is het doel ervan net te vermijden dat ondernemers zich zonder voorkennis storten op de cryptomarkt, en komen de risico’s ook uitgebreid aan bod. Het nagaan of die omschrijving ook daadwerkelijk strookt met wat er in de praktijk wordt aangeboden, is precies de taak van de nieuwe kwaliteitskamer. Daar kom ik zo dadelijk nog even op terug. Ik vind dat toch wel belangrijk. Dat is nu net de essentie daarvan. We hebben dit verscherpt. Het is meer thematisch geworden. De strengere controle op inhoud is nu net de kerntaak van die nieuwe kwaliteitskamer.
De hervorming van de kmo-portefeuille, waarnaar u ook in uw vraag verwijst en die in deze commissie ook al aan bod is gekomen, wordt morgen voor definitieve goedkeuring voorgelegd aan de Vlaamse Regering, met het oog op inwerkingtreding in januari van volgend jaar. Naast de reeds bestaande zwarte lijst zal daarmee dus die thematische focus waarnaar ik verwees worden ingevoerd, net als die kwaliteitskamer, die voor het eerst ook inhoudelijk voor elke individuele opleiding zal kunnen beoordelen of de opleiding kwaliteitsvol is en beantwoordt aan de criteria van die thema’s. Ik vind het cruciaal om dat te benadrukken. Ik ga er ook van uit dat zij in de toekomst al die opleidingen nog fijnmaziger zullen kunnen uitkammen, zodat alles wat niet onder die thematische focus valt, eruit zal worden gehaald.
Ten slotte herhaal ik nogmaals dat het vanzelfsprekend niet de bedoeling is dat een opleiding die gericht zou zijn op het aanleren van vaardigheden om te beleggen in cryptomunten, de controle van de kwaliteitskamer kan doorstaan. Het nieuwe thema ‘financiële geletterdheid’ wordt gedefinieerd als “de financiële en boekhoudkundige kennis die nodig is om een onderneming succesvol te beheren”. Aan die definitie voldoet zo’n opleiding niet, en deze nieuwe kwaliteitskamer zal dus de bevoegdheid krijgen om dat desnoods op eigen initiatief vast te stellen en VLAIO vervolgens te adviseren over te gaan tot de schrapping van die opleiding.
Mevrouw Gennez heeft het woord.
Minister, dank u wel. Ik ben heel blij met uw doortastende antwoord. Als we de kmo-portefeuille als een duurzaam instrument voor het verhogen van de bedrijfsexpertise bij onze kmo-ondernemers willen inzetten, dan moeten alle onnozelheden er inderdaad uit. Dit is zo’n onnozelheid. Ik ben dan ook heel blij dat u zegt dat de kwaliteitskamer haar rol ten volle moet spelen, en dat de Vlaamse Regering morgen die hervorming van de kmo-portefeuille – hopelijk – zal goedkeuren en dat die in januari ingaat.
Ik heb nog een bijkomend vraagje, aansluitend op wat we in deze commissie op 6 oktober bediscussieerden, ook naar aanleiding van de kmo-portefeuille. Toen hadden de werkgeversorganisaties Voka en UNIZO aangegeven niet veel meerwaarde te zien in die kwaliteitskamer. Ik had dat toen bij u aangekaart, en u zei dat u dat zeker nog met hen zou opnemen. Hebt u ondertussen meer draagvlak gevonden, ook bij de werkgeversorganisaties, om die kwaliteitskamer echt haar werk te laten doen en zo dit soort idiotieën qua zogenaamde opleiding uit de kmo-portefeuille te halen?
Minister Brouns heeft het woord.
Wat mij betreft, kan er geen discussie zijn. Dit soort voorbeelden, zoals aangehaald in uw vraag, tonen aan dat het meer dan noodzakelijk is dat we een kwaliteitskamer installeren, dat we heel kritisch zijn ten aanzien van het aanbod, en dat het noodzakelijk is dat, als we meer op thema’s gaan focussen, de controle op die thema’s ook goed kan gebeuren. We zullen met VLAIO de werkgevers daarbij blijven betrekken. Zij zijn ter zake natuurlijk belangrijke partners, ook om het draagvlak voor de kmo-portefeuille te kunnen behouden. Ze moeten daar massaal van blijven gebruikmaken, want dat blijft iets belangrijks ter ondersteuning van onze kmo’s. Ze zijn vragende partij. Ik ga er dus ook van uit dat er voldoende draagvlak zal zijn en blijven voor die kwaliteitskamer.
Mevrouw Gennez heeft het woord.
Ik hoop dat met u. We zullen het zeker opvolgen wanneer de nieuwe, hervormde kmo-portefeuille in werking treedt.
De vraag om uitleg is afgehandeld.