Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Uit een Brits onderzoek werd duidelijk dat longkankers niet enkel door opgestapelde mutaties in de genetische code veroorzaakt worden, maar dat er een tweede stap nodig is na de opeenstapeling van mutaties, namelijk een ontstekingsreactie die ervoor zorgt dat die de gemuteerde cellen als het ware geactiveerd worden. Dat is heel ingewikkeld, maar het komt er eigenlijk op neer dat deze ontstekingsreacties veroorzaakt worden door het inademen van fijnstofdeeltjes. Dit type van fijnstofdeeltjes wordt in Vlaanderen hoofdzakelijk veroorzaakt of uitgestoten door huishoudens, transport en industrie. Dat fijnstof vooral voor de ontsteking zorgt en niet voor de mutatie betekent dat chronische blootstelling aan fijnstof anders ongevaarlijke mutaties tot kankercellen laat ontwikkelen. Dat is een belangrijk inzicht dat toch wel voor de nodige urgentie zou moeten zorgen.
De resultaten van het onderzoek tonen nog maar eens aan dat de gezondheid van het klimaat, en meer bepaald de luchtkwaliteit in dit geval, en de gezondheid van mensen nauw verbonden zijn. Dat zou het beleid tot urgentie en tot het nemen van acties moeten aanzetten.
Milieuorganisatie Greenpeace spande vijf jaar geleden al een zaak aan tegen de Vlaamse overheid omdat de Vlaamse overheid te weinig zou doen om haar inwoners te beschermen tegen ongezonde luchtvervuiling. Wat volgde was een lange juridische strijd. In mei jongstleden oordeelde de rechter dat de Vlaamse overheid dwangsommen moet betalen voor het niet naleven van de Europese regelgeving inzake luchtkwaliteit. Greenpeace lanceerde zeer recent het Fonds Gezonde Lucht, dat lokale projecten zal steunen voor een betere luchtkwaliteit en een gezonde leefomgeving. Het fonds wordt gespekt met de dwangsommen van de Vlaamse overheid.
Het Vlaams luchtbeleidsplan 2030 werkt op verschillende fronten: houtverbranding, transport, industrie en energie en landbouw. Minister, in antwoord op een vraag om uitleg gaf u aan dat u bij de collega's verantwoordelijk voor de verschillende beleidsdomeinen nog moest opvragen wat er uit de bus zou komen om op die verschillende beleidsdomeinen werk te maken van een lagere uitstoot. U hebt dat al een paar keren herhaald en u zou in overleg gaan met de verschillende administraties om de verschillende insteken van de collega’s en de adviesraden te verwerken.
U gaf ook in het antwoord op een schriftelijk vraag aan dat u niet beschikt over de beoordeling van de luchtkwaliteit van het afgelopen jaar 2021. De Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) zou geactualiseerde luchtindicatoren, met onder andere de berekeningen van de blootstelling aan stikstofdioxide (NO2) en fijnstof in 2021, in het najaar van 2022 publiceren op de website.
Minister, u verstuurde in april 2021 ook een brief naar de Europese commissaris bevoegd voor het milieu, de oceanen en de visserij als antwoord van het Vlaams Gewest op het met redenen omkleed advies. Daarin verzoekt u in een paginalange argumentatie om de inbreukprocedure wegens de veronderstelde niet-naleving van artikel 3 in de luchtkwaliteitszone van de Antwerpse agglomeratie op te schorten. Dit omdat volgens u pas in 2024 beoordeeld zal kunnen worden of de maatregelen uit het Vlaams luchtbeleidsplan 2030 passend waren.
Minister, ik heb vragen naar aanleiding van al die verschillende elementen die betrekking hebben tot het luchtbeleid.
Hoever staat u met de aangekondigde vierjaarlijkse evaluatie van het luchtbeleidsplan die dit najaar afgerond zou moeten zijn? Tegen wanneer kan het eindresultaat verwacht worden?
Op welke manier verloopt de samenwerking met de ministers en de verantwoordelijken van de verschillende beleidsdomeinen die mee instaan voor de uitstoot van fijnstof? Kan er bijkomend beleid verwacht worden?
Hoever staat u met het verwerken van de extra maatregelen van uw collega-ministers en adviesraden? Over welke maatregelen gaat het?
Hebt u al antwoord van de Europese commissaris ontvangen, een reactie op de aankondiging van een mogelijke ingebrekestelling? Op welke manier bent u het advies van de commissie aan het implementeren in het beleid?
Minister Demir heeft het woord.
Mijn administratie is volop bezig met de vierjaarlijkse evaluatie. Voor alle duidelijkheid, vier jaar na 2019, het jaar waarin het luchtbeleidsplan werd goedgekeurd, is 2023. De VMM werkt tegen eind dit jaar een eerste ontwerp uit. Begin volgend jaar zullen hierover de politieke besprekingen volgen.
Er lopen momenteel verschillende parallelle sporen: emissieprognoses afgestemd op de energie- en klimaatprognoses, nieuwe prognoses van de luchtkwaliteit en de actualisatie van de maatregelen. Hierbij wordt nauw samengewerkt tussen de administraties, zowel wat betreft de prognoses als het bekijken van mogelijke aanvullende maatregelen. Ik kan natuurlijk nog niet vooruitlopen op deze procedure. Zoals aangegeven, lopen de verschillende analyses nog volop en zal het eerste resultaat op ambtelijk niveau eind dit jaar beschikbaar zijn.
Er is nog geen antwoord van de commissie gekomen op de brief die ik in april 2021 aan de commissie gestuurd heb. Op de website van de VMM is de situatie van 2021 ondertussen gepubliceerd. Net zoals in 2020 worden er geen overschrijdingen van de NO2-grenswaarde gemeten. Er worden wel nog beperkt overschrijdingen van de Europese jaargrenswaarde gemodelleerd langs de ringwegen rond Antwerpen en Gent en ook soms langs drukke binnenstedelijke verkeersaders. Begin 2023, na de evaluatie van het luchtbeleidsplan, gaan we kijken welke bijkomende maatregelen we kunnen nemen om tegemoet te komen aan de bezorgdheden van de Europese Commissie, maar vooral wat we nog verder moeten doen.
We gaan ook bijkomende maatregelen nemen tegen emissiefraude. Een voorstel hierover zal ook voor het einde van dit jaar worden gedaan. We gaan ook lokale besturen bijstaan in de opmaak van een lokaal luchtbeleidsplan en veel fijnmaziger meten.
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Minister, ik heb hierbij nog twee vragen. De Vlaamse Regering heeft voor 850.000 euro dwangsommen betaald door de rechtszaak van Greenpeace. Greenpeace heeft dat bedrag volledig ontvangen. Ze heeft daar een fonds mee opgericht. Greenpeace heeft al laten weten dat ze opnieuw een deurwaarder stuurt naar de Vlaamse Regering omdat het dat addendum dat opgemaakt is, onvoldoende acht. Wat is uw reactie daarop? Is het niet zinvoller om sneller vaart te maken van een aanscherping van het luchtbeleidsplan dan te moeten wachten op nog maar eens dwangsommen? Gisteren lazen we met z’n allen in de krant dat er negen burgers naar de rechtbank trekken. Die eisen dat de Vlaamse luchtkwaliteitsnormen afgestemd worden op de gezondheidsnormen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO). Wanneer zult u die stap zetten?
De heer Pieters heeft het woord.
Minister, zoals de collega al aangaf: 49 procent van dat fijnstof komt uit de huishoudens, waarvan 85,51 procent door houtverbranding. Ik neem aan dat die cijfers geverifieerd kunnen worden. Hoe kunt u dat dan in evenwicht brengen met de energieprestatiecertificaten (EPC’s) waar u toch zeer fel op inzet? De luchtcirculatie in huizen telt mee voor een EPC. Door het aantrekken van verse lucht van buiten brengen ze natuurlijk veel fijnstof binnen in de woningen. Hoe gaat u dat met elkaar in verband brengen? Wat gaat u daartegen doen?
Minister Demir heeft het woord.
Collega Schauvliege, we hebben inderdaad ook gezien dat men naar het middel van de deurwaarder gegrepen heeft. Wij gaan sowieso vragen om in overleg te gaan. Dat is beter. Ook met ClientEarth gaan we in overleg. De luchtkwaliteitsnormen zijn ook Europees bepaald. Het is ook de Europese Commissie die de waarde van de WGO moet omzetten, maar wij zullen hun vragen om te gaan overleggen.
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Minister, zorgen voor propere lucht is zorgen voor de gezondheid van de Vlaming. Ik ben heel tevreden dat u aankondigt om in overleg te gaan met de verschillende organisaties, want we moeten echt wel zorgen voor een gezonde luchtkwaliteit. Want als we dat niet doen, is zeker de kwetsbare Vlaming de pineut. Zonder actie zou die dubbel gestraft worden, niet alleen met een slechte gezondheid, maar dan moet er ook nog betaald worden. Dat kunnen we missen als kiespijn. Minister, ga dus zo snel mogelijk aan tafel. Zorg dat het luchtbeleid verstrengd wordt en afgestemd wordt op de gezondheidsnormen, zodanig dat we voor iedere Vlaming een gezonde leefomgeving kunnen garanderen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.