Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
Mijn vraag gaat over de aanstelling van onafhankelijke bestuursleden bij de raad van bestuur van de VRT.
Minister, de Vlaamse Regering wenste de raad van bestuur van de VRT te versterken door vier onafhankelijke bestuurders aan te stellen. Dat is een keuze die de Groenfractie genegen is. Dat hebben we al meermaals gezegd. Het mochten er zelfs meer zijn. We zijn in elk geval al blij met deze start.
De leden van de raad van bestuur hebben een controlerende taak en buigen zich over de strategische keuzes. Met de aanstelling van vier onafhankelijke bestuurders krijgt de raad een extra upgrade. Meer diverse expertise zorgt voor meerstemmigheid en een grondig debat. De VRT moet zich immers recht houden in een snel evoluerend medialandschap. Een sterke koers uitzetten en aanhouden, is essentieel. Ervaring en advies van onafhankelijke experten is bijgevolg waardevol.
Op 21 juni 2022 benoemde de algemene vergadering twaalf bestuurders. Hun mandaat ging in op 4 juli 2022. Jacqueline Smit, Joeri Van Den Bergh, Marleen Nijsten en Jo Maes werden aangeduid als onafhankelijke bestuurders. Na het lezen van de aankondiging op de VRT-website kunnen we stellen dat zo goed als iedereen ervaring heeft in de mediasector. Daarnaast is marketingervaring eveneens sterk aanwezig. Ook opvallend: er zetelt in deze raad van bestuur geen enkele onafhankelijke expert of bestuurslid met andere roots of kleur. Bijkomend: alle twaalf bestuurders zijn boven de 45 jaar.
Ik heb de volgende vragen. Op 4 maart 2022 werd een open oproep naar kandidaten gelanceerd door het onafhankelijk en extern benoemingsadviesbureau Schelstraete Delacourt Associates. Geïnteresseerden konden zich kandidaat stellen tot uiterlijk 29 maart 2022. Er reageerden in totaal 136 kandidaten. Is de oproep actief verspreid naar mensen met migratieroots, jongvolwassenen, personen met een beperking? Op welke manier? Hoeveel stelden er zich kandidaat? Hoeveel zaten er, na screening, in de selectiegroep van 24 kandidaten?
Het aantal traditionele, lineaire tv-kijkers is gehalveerd. Het aantal radioluisteraars jonger dan 40 jaar is sterk afgenomen. De VRT moet nieuwe paden bewandelen om jongeren en jongvolwassenen aan te spreken. Professor Raats zegt hierover in Gazet van Antwerpen van 20 mei 2022: "Als je een jongerenpubliek wilt, moet je er dicht bij staan. En hen vooral niet onderschatten.” Acht u het niet noodzakelijk dat er ook een stem van een jongvolwassene aanwezig is in de raad van bestuur?
Op het gebied van bedrijfsvoering en marketing scoort de expertise van de onafhankelijke bestuurders alvast heel goed. Hoe beoordeelt u de variatie aan expertise van de nieuwe onafhankelijke bestuurders? Zullen zij ook voldoende input kunnen geven als het gaat over de maatschappelijke opdracht van de VRT?
Minister Dalle heeft het woord.
Sta me toe om nogmaals kort de procedure en de chronologie te schetsen van hoe de aanwijzing van de vier onafhankelijke bestuurders is gebeurd.
De uittredende raad van bestuur heeft als eerste stap een functieprofiel opgesteld van onafhankelijk bestuurder. Vervolgens heeft diezelfde raad van bestuur de consultant Schelstraete Delacourt Associates aangesteld als onafhankelijk en extern benoemingsadviesbureau.
Op 4 maart 2022 heeft de raad van bestuur de open oproep tot kandidaatstelling gelanceerd, waarover ik dadelijk wat meer vertel. Geïnteresseerden konden zich kandidaat stellen tot uiterlijk 29 maart 2022. Daarop werden 24 kandidaten geselecteerd op basis van een screening van de motivatiebrieven, cv’s en een eerste toets aan de onafhankelijkheidscriteria. 8 kandidaten werden uiteindelijk door het onafhankelijk en extern benoemingsadviesbureau aan de Vlaamse Regering voorgedragen, en dit op grond van 2 elementen.
Het eerste element betreft hun aantoonbare deskundigheid in het algemeen bestuur van de VRT of hun specifieke deskundigheid in de inhoudelijke materie en het beleidsveld waarin de VRT actief is. Het tweede is hun onafhankelijkheid ten aanzien van de deelgenoten en het dagelijks bestuur van de VRT.
Bij de vergelijking werden uiteraard ook de criteria uit de open oproep in acht genomen, in combinatie met het doel om enerzijds een evenwichtige participatie tussen mannen en vrouwen na te streven, alsook een complementaire samenstelling van de raad van bestuur, omdat complementaire kennis, vaardigheden en achtergrond in hoofde van de leden nu eenmaal onmiskenbaar bijdragen aan een professionelere besluitvorming van de raad van bestuur als geheel.
Uit de acht kandidaten die door Schelstraete werden voorgedragen, heeft de Vlaamse Regering tot slot de vier eerst voorgedragen kandidaten voorgedragen aan de buitengewone algemene vergadering van de VRT voor benoeming als onafhankelijk lid van de raad van bestuur. Tot zover nog eens een overzicht van de algehele procedure.
Wat nu uw concrete vragen betreft, kan ik u meedelen dat de raad van bestuur van de VRT het profiel van de kandidaten bewust zodanig heeft beschreven dat een diversiteit van profielen zich kon aanbieden. Er werd daarbij bijvoorbeeld geen leeftijdsvereiste ingeschreven, maar er werd wel een minimumervaring en expertise vereist in de vorm van een ruime ervaring van minimum vijf jaar op directieniveau of als bestuurder in een onderneming of overheidsinstelling, bij voorkeur in de mediasector of een sector die daarbij aanleunt, zijnde telecommunicatie, technologie, reclame – inclusief creative agencies –, gaming, audiovisuele productie, georganiseerde cultuur enzovoort.
De open oproep werd breed gelanceerd, zowel op de communicatiekanalen van de VRT als op de communicatiekanalen van Guberna, ook op mijn eigen kanalen alsook via diverse kranten en gespecialiseerde tijdschriften. De oproep werd verder ondersteund via sociale media, onder meer LinkedIn.
136 personen stelden zich kandidaat, waarvan 103 mannen en 33 vrouwen. Bij de geselecteerde kandidaten waren er 14 mannen en 10 vrouwen. Als we de selectiegroep spreiden per leeftijdssegment, dan zien we het volgende resultaat. Er waren geen personen jonger dan 35 jaar. 5 personen waren tussen 35 en 45 jaar, 9 personen waren tussen 45 en 55 jaar, 6 personen waren tussen 55 en 65 jaar en 4 personen waren ouder dan 65 jaar.
Over de eventuele afkomst van de kandidaten of over hun eventuele fysieke beperking werden er evenwel geen data verzameld wegens privacyredenen.
Als minister van Media én Jeugd ben ik het uiteraard volmondig eens met de stelling dat de VRT voldoende jongeren en jongvolwassenen moet kunnen bereiken. De leeftijd van de bestuurders is daarbij voor mij evenwel niet het meest doorslaggevende element. Wat de doorslag moet geven, is of de bestuurders vertrouwd zijn met het bereiken van jongeren en nieuwe generaties als doelgroep. Die kennis en ervaring is wel degelijk aanwezig bij sommige van de onafhankelijke en politieke bestuurders.
De VRT zet overigens zelf ook sterk in op het bereiken van deze doelgroep via haar aanbod en via haar werking. Er is ook een sterke betrokkenheid van organisaties als de Vlaamse Jeugdraad.
Wat uw derde vraag betreft, wil ik erop wijzen dat wij vier van de twaalf bestuurders van de raad van bestuur aanduiden. Wat de man-vrouwverhouding betreft, is er pariteit: twee op de vier. Bij de politieke vertegenwoordigers is dat drie op de acht. Het is natuurlijk de taak en de verantwoordelijkheid van elke fractie om daarop toe te zien. Zo heb ik vastgesteld, collega Meuleman, dat jullie een jonge vrouw hebben vervangen door een oudere man. Dat is een keuze van jullie fractie. Maar dat speelt natuurlijk ook mee voor de diversiteit en de samenstelling van de raad van bestuur. Daar ligt dus ook een belangrijke verantwoordelijkheid voor de fracties, naast de verantwoordelijkheid voor de onafhankelijke bestuurders.
De laatste vraag ging over bedrijfsvoering en marketing. Zoals ik al zei, is bij de selectie en de voordracht bijzondere aandacht besteed aan de collectieve deskundigheid van de onafhankelijke bestuurders. Het is bijgevolg mijn overtuiging dat elk van de onafhankelijke bestuurders een belangrijke variatie aan expertise binnen de raad van bestuur zal brengen, die complementair is aan de expertise van de andere onafhankelijke bestuurders en van de politieke leden van de raad van bestuur.
Het is zeker ook niet zo dat de onafhankelijk bestuurders enkel goed thuis zouden zijn in bedrijfsvoering en marketing. De voeling met de maatschappelijke opdracht van de VRT was uitdrukkelijk een van de selectiecriteria van de open oproep. Ook binnen de vervolgstappen van de procedure werd gepeild naar de vertrouwdheid van de kandidaten met de maatschappelijke opdracht van de VRT en het mee toekomstgericht kunnen nadenken vanuit hun onafhankelijke positie over de rol en werking van de VRT in een snel veranderende mediaomgeving.
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Dank u wel, minister. Ik denk dat de aanwerving van de vier experten een unieke gelegenheid was om die raad van bestuur wat te verbreden. Mijn eerlijke mening is dat er misschien een systeemfout zit in de functiebeschrijving die opgesteld werd. Als men al een ‘ruime ervaring als bestuurder’ moet hebben, of als directielid – ik weet niet hoe u het precies verwoord hebt –, dan wordt het wel heel moeilijk om jongeren aan te trekken. Dat blijkt dan ook uit de cijfers: als er geen enkele persoon onder de 35 zich kandidaat gesteld heeft, dan zit de weeffout in feite al in het begin van de procedure. Nochtans weet ik dat we, toen hier de discussie over de samenstelling gevoerd werd, gevraagd hebben om ervoor te zorgen dat er ook jongeren bij zouden zijn, omdat zij de besten zijn om te adviseren over de manier om jongeren te bereiken.
Minister, we waren beiden aanwezig bij het debat in het Hannah Arendt Instituut over feiten en fictie, over fake news en hoe dat te ontmaskeren. U zat daar in het panel en ging er in debat met Amir Bachrouri, die erop wees dat de dingen waarvan wij denken dat ze werken, zoals de traditionele factchecks, bij jongeren niet echt aanslaan. Hij had het over alternatieve manieren die beter zouden zijn om jongeren te bereiken om bijvoorbeeld fake news te ontmaskeren. Als we jongeren willen bereiken – iets wat wij echt belangrijk vinden en wat volgens ons ook behoort tot de essentiële rol van de VRT –, dan denk ik dat dat op een betere manier gereflecteerd moet worden in de raad van bestuur.
En ‘point taken’ wat de aanduiding van de politieke vertegenwoordiger betreft. Ik denk dat daar een evolutie bezig is. Wij proberen zelf intern telkens weer te streven naar expertise, maar ook naar diversiteit en vrouwen. We hebben daarin nog een evolutie door te maken, denk ik, hoewel we, als je het geheel van benoemingen van onze partij zou bekijken, toch erg ons best doen op dat vlak. Maar in dezen kon je vissen uit een toch wel heel grote poel van onafhankelijke experts. Ik denk dus dat die functieomschrijving een volgende keer beter eens onder de loep genomen wordt, om ervoor te zorgen dat jonge mensen kandideren, met een andere dan de traditionele bestuurservaringsexpertise, om hen binnen te brengen bij de VRT.
Mevrouw Van Werde heeft het woord.
Mevrouw Meuleman, ik wil eerst en vooral zeggen dat de raad van bestuur de procedures uitschrijft. Het is moeilijk om daarin tussen te komen. Voor de rest treed ik de minister bij: de bedoeling van het binnenhalen van onafhankelijk bestuurders is in de eerste plaats expertise. Kwaliteit gaat toch boven persoonlijke kenmerken. We gaan toch niet positief discrimineren. U haalde een ex-collega aan. Ik veronderstel dat het gaat om de heer Bart Caron. Ik kan me moeilijk voorstellen dat hij geen voeling heeft met jonge mensen. Zoals ik hem vijf jaar bezig heb gezien, heeft hij overal oren en ogen. Ik denk dat hij weet wat er leeft in de samenleving. In een groep van twaalf mensen kun je heel moeilijk de diversiteit van de volledige gemeenschap vatten. Zoals de minister zegt, zien we diversiteit liever op het scherm en in de werking van de VRT dan in het bestuur. Als we kijken naar het jaarverslag van de VRT, is de organisatie op dat vlak heel goed bezig. Er is voldoende diversiteit in de werking en op het scherm.
De omroep gaat ook regelmatig in gesprek met belangen- en minderheidsgroepen. Ik maak me sterk dat de zaken die daar worden aangekaart, de weg vinden naar het bestuur en naar het comité.
Ik wil daar nog één ding aan toevoegen: in mijn ogen is 45 jaar nog piepjong.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Ik vind net dat de VRT de laatste tijd meer diversiteit toont. We zien dat een aantal nieuwe jonge schermgezichten worden gelanceerd via onder andere Ketnet. Het valt me echt op dat de diversiteit daar aan het vergroten is. Zoiets heeft natuurlijk ook tijd nodig. Eerlijk gezegd doet een raad van bestuur vrij onzichtbaar werk en maakt het op zich niet zo heel veel uit. We moeten opletten met aan leeftijdsdiscriminatie te doen. Collega Van Werde gaf het voorbeeld van de ex-voorzitter van deze commissie. Jong zijn heeft ook veel te maken met jong zijn in je hoofd en met mentaliteit, en niet alleen met leeftijd. Ik ben er niet echt een voorstander van om leeftijdsdiscriminatie in te voeren of bepaalde quota voor min-zoveel-jarigen of plus-zoveel-jarigen.
Ik wilde gewoon mijn mening even uiten. Ik heb geen vragen voor de minister.
Minister Dalle heeft het woord.
Een van de topprioriteiten van de VRT, op vraag van de Vlaamse overheid en ook ingeschreven in de beheersovereenkomst, is net het versterken van de diversiteit, of het nu gaat over de medewerkers van de VRT of over de mensen die je op het scherm op televisie of online ziet. Daar zijn tal van voorbeelden van. Als het gaat over de aanstelling van Ketnetwrappers, komt bijvoorbeeld mijn vroegere gemeentegenoot Héritier Tipo naar voren, iemand uit Sint-Jans-Molenbeek met een diverse achtergrond. We hebben initiatieven, onder meer in partnerschap met Mediarte, zoals MediaNXT, waarbij we stages organiseren in de diverse mediabedrijven en ook bij de VRT om meer diverse profielen aan te werven als journalisten en medewerkers. Het is absoluut een topprioriteit om jonge mensen aan te werven en diverse profielen, mannen en vrouwen en gelijk welke genderidentiteit. Dat is heel erg belangrijk.
Iets anders is een raad van bestuur. Het is heel belangrijk om ook daar te werken aan diversiteit, maar expertise is natuurlijk wel de basisvoorwaarde om benoemd te worden als onafhankelijk bestuurder. Er zijn vier leden die specifiek vanwege hun expertise worden aangesteld. Het gaat om een expertise in het bestuur van de VRT of een expertise in de domeinen waarin de VRT werkt of in de mediasector. In die zin is het vragen van vijf jaar bestuurservaring in een raad van bestuur, in een directie- of bestuursfunctie niet meer dan logisch. Ik ben een beetje verrast, mevrouw Meuleman, dat u dat niet onderschrijft. Deze commissie heeft het decreet met die vereiste unaniem goedgekeurd.
Dat is niet onlogisch. Het gaat hier niet over een kleine organisatie of een vzw. Het is een nv van publiek recht met tweeduizend medewerkers met een omzet van een half miljard euro. Dat gaat over bijzonder zwaarwichtige verantwoordelijkheden. Als je vier van de twaalf bestuurders aanstelt vanwege bijzondere expertise, dan is dat bepalend. Daar mogen zeer graag jonge mensen bij zijn. In elk geval, collega Meuleman, niets belet uw fractie om ook een jonger iemand aan te stellen. Ik weet niet hoe ik uw houding hier moet definiëren. Is het hypocrisie of cynisme? Ik weet het niet. Ik heb alleen vastgesteld dat uw fractie een uitstekend iemand in de raad van bestuur had, namelijk een vrouw van 43 jaar oud, met een schitterende expertise en competentie ter zake en dat u die hebt vervangen door een man die toen 64 jaar was. Ik heb geen enkele commentaar op de persoonlijkheid en de competenties van de persoon in kwestie. Ik zal me daarover niet uitspreken. Maar het is wel een beetje cynisch om hier te komen klagen dat er onvoldoende jonge mensen in de raad van bestuur zijn. Het staat uw fractie vrij om andere voorstellen te doen voor uw eigen aandeel.
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Minister, u hoeft zich niet zo op te winden. Er zijn twee zaken. De VRT doet inspanningen op het vlak van diversiteit en het bereiken van jongeren. Dat is absoluut zeer duidelijk. Maar er is een evolutie in raden van bestuur en hoe die samengesteld zijn. Vroeger waren het bijna allemaal oudere mannen die zetelden in raden van bestuur, ook van bedrijven in de privésector. Men is dan beginnen vinden dat het toch interessant is om daar een genderbalans te hebben. We hebben eigenlijk heel weinig vrouwelijke bestuurders. Het maakt het rijker als vrouwen deel uitmaken van de raad van bestuur, uiteraard met expertise. (Opmerkingen van minister Benjamin Dalle).
U hoeft niet zo boos te zijn. Ik probeer rustig het woord te voeren. (Opmerkingen van minister Benjamin Dalle)
Oké, ‘point taken’. Ik denk dat we volgende keer inderdaad op zoek zullen gaan naar een jongere, maar u moet hier niet de rekening maken van de interne keuken van mijn partij. Als ik begin met de rekening te maken van de interne keuken van uw partij en wat daar allemaal is gebeurd, dan kan daar ook een en ander over worden gezegd. Dat gaan we toch niet doen? U gaat toch niet de rekening maken van waarom Freya Piryns is vervangen door Bart Caron? Dat gaan we toch niet doen in de commissie? (Opmerkingen van minister Benjamin Dalle)
Ik stel vragen over de procedure die gelopen heeft over de aanduiding van vier onafhankelijke experts. Dat was niet op hetzelfde moment als de politieke bestuurders zijn aangeduid. En ik mag daar blijkbaar geen vraag over stellen, want dat ligt blijkbaar te gevoelig – ofwel is het te moeilijk. Ik denk dat het een meerwaarde zou zijn om ook jongeren als experts aan te stellen in de raad van bestuur. En dat heeft niets te maken met de aanstelling van de politieke bestuurders, die op een ander moment is gebeurd. (Opmerkingen van minister Benjamin Dalle)
Ik vind het flauw dat u zo doet en ik vind het ook ongehoord dat u hier de rekening zit te maken van twee mensen uit mijn partij. Er zijn daar wonden geslagen, en dat u dat nu hier doet, is – om eerlijk te zijn – echt ongehoord.
De vraag om uitleg is afgehandeld.