Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
Mevrouw Ryheul heeft het woord.
Met mijn schriftelijke vraag nummer 727 van 25 april 2022 vroeg ik onder meer om verduidelijking van de door Elia vooropgestelde kostprijs van 6,4 miljard euro voor een volledig ondergrondse Ventilusverbinding. Ik vroeg ook wat uw reactie was op de alternatieve Ventilusscenario’s die vanuit de stakeholdersgroep werden aangereikt, en wat uw standpunt was omtrent de stelling van Elia dat een volledig ondergrondse Ventilus pas tegen 2035 gerealiseerd zou kunnen zijn.
Op al deze vragen bleef u een antwoord ten gronde schuldig en stelde u dat hieromtrent op uw vraag door de bevoegde federale minister en Elia meer duidelijkheid zou worden verschaft op het op 20 juni 2022 geplande overleg van Energieoverleg (ENOVER) en de afdeling Gebiedsontwikkeling, Omgevingsplanning en -projecten (GOP).
Nu dit overleg ondertussen heeft plaatsgevonden heb ik de volgende concrete vragen voor u, minister:
Wij weten intussen dat dit bedrag van 6,4 miljard slechts een zeer ruwe schatting is en betrekking heeft op zowel een volledig ondergrondse Ventilus- en Boucle du Hainaut-verbinding samen. Hoeveel bedraagt de geraamde kostprijs voor een volledig ondergrondse Ventilusverbinding en in welke mate is dit bedrag nauwkeurig op basis van de gegevens die op het overleg van 20 juni 2022 door Elia werd medegedeeld?
Wat waren het standpunt en de feedback van de bevoegde federale minister en Elia op de alternatieve Ventilusscenario’s die vanuit de stakeholdersgroep werden aangereikt? Zal er verder onderzoek gebeuren naar de alternatieven?
Welke motieven heeft Elia tijdens het overleg aangereikt om de stelling te staven dat een volledig ondergrondse Ventilus pas in 2035 operationeel zou kunnen zijn? Kan die duurtijd ingekort worden en, zo ja, op welke manier?
Ten slotte: u stelde reeds eerder dat, ingeval men opteert voor een ondergrondse Ventilus, het federaal ontwikkelingsplan bijgestuurd dient te worden. Op welke punten is dan een bijsturing vereist en heeft de bevoegde federale minister tijdens het overleg al dan niet blijk gegeven van bereidheid tot dergelijke bijsturing? Wat was de reactie van Elia tijdens het overleg op dergelijke mogelijke bijsturing van het federaal ontwikkelingsplan? Is Elia bereid om alternatieven te onderzoeken als de plandoelstellingen worden gewijzigd en hoeveel tijd is daarvoor nodig?
Minister Demir heeft het woord.
Elia heeft op dit overleg op de hoofdlijnen inzicht gegeven in de manier waarop de cijfers tot stand zijn gekomen. De raming van 6,4 miljard waarover Elia spreekt is de kostprijs van een ondergronds project gebaseerd op de ontwikkeling van vier ondergrondse verbindingen. Ook vereist het aansluiten van deze verbindingen op verschillende punten van het bestaande net bijkomende netversterkingen in het binnenland. De kosteninschatting is gebaseerd op de kosten van de aanleg van gelijkaardige verbindingen uit het verleden gerealiseerd door Elia en net zoals bij Ventilus bovengronds gebaseerd op bestaande raamcontracten voor netwerkinfrastructuur. Het blijft echter een ruwe schatting voor een ondergronds project dat niet voldoet aan de vooropgestelde doelstellingen van het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP) Ventilus. In die 6,4 miljard euro is dus ook de kost richting Boucle meegerekend, zo heeft men ons gezegd.
Elia heeft tijdens het ENOVER/GOP overleg het standpunt bevestigd dat de doelstellingen van Ventilus enkel via een wisselstroomproject gerealiseerd kan worden. In het advies van de intendant werd voldoende ingegaan op de scenario’s die vanuit de verschillende burgerplatformen werden aangereikt. Verder onderzoek van de scenario’s werd door Elia niet nodig geacht. De intendant stelt in zijn rapport immers dat met een ondergronds scenario niet alle doelstellingen van Ventilus kunnen worden gehaald.
Zoals eerder gezegd wil ik dit dossier ook nog bespreken in de schoot van de Vlaamse Regering, en dan zien we verder.
Betreffende uw derde en vierde vraag kan ik globaal meegeven dat, in geval van een ondergronds project, het federaal ontwikkelingsplan terug naar de tekentafel moet en effectief in zijn geheel moet worden herzien. Wat nu moet beslist worden is niet of het ondergronds of bovengronds moet. In de startnota van Ventilus, die nog door de vorige regering is goedgekeurd, is het bovengronds. Daarover moeten wij dus geen keuze maken. Dat is een misverstand dat ik hier en daar lees, maar er moet geen keuze gemaakt worden tussen bovengronds of ondergronds. Ventilus, zoals het voorligt, is bovengronds. Als wij zeggen dat we dat niet zien zitten en dat het allemaal ondergronds moet, ook al kunnen we dan niet alle doelstellingen realiseren, dan moet je helemaal opnieuw van nul beginnen. Alles moet dan terug naar de ontwerptafel, en alles moet in zijn geheel herzien worden.
Het is dus niet zo dat bij de keuze voor een ondergronds scenario er bepaalde delen van het federale ontwikkelingsplan apart kunnen worden herzien. Dit moet in zijn geheel gebeuren.
Dat is geen snelle oefening maar zal tijd vragen. Er zullen dan bijvoorbeeld lange radiale west-oostverbindingen worden getrokken, er zal bijkomende onthaalcapaciteit in het binnenland moeten worden voorzien en de bestaande hoogspanningsnetten in onder andere West-Vlaanderen en Henegouwen zullen op andere manieren moeten worden versterkt.
Het opmaken van een federaal ontwikkelingsplan gebeurt conform een procedure die is vastgelegd op federaal niveau. Het kabinet van de bevoegde minister stelde dat een herwerking van het federale ontwikkelingsplan momenteel niet aan de orde is.
Ook het GRUP moet hierop dan aangepast worden en opnieuw vanaf nul opgestart worden, met een nieuwe startbeslissing enzovoort. Ook hier is heel wat studiewerk nodig vooraleer over een startnota kan worden beslist door de Vlaamse Regering. Het doorlopen van de volledige procedure voor het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan vanaf de startnota duurt in het beste geval anderhalf jaar, als alles vlot loopt. Daarna kunnen de omgevingsvergunningen worden aangevraagd. Dan is men voor het hele proces heel lang bezig.
Er werd op het overleg evenmin ingegaan op eventuele concrete aanpassingen van het federale ontwikkelingsplan.
Mevrouw Ryheul heeft het woord.
Minister, dank u wel voor uw antwoorden en voor de duidelijkheid omtrent de cijfers van Elia. Ik stel wel vast dat u zeer summier bent in uw antwoorden. Het is niet de eerste keer dat ik u over Ventilus ondervraag en ik vrees dat het ook niet de laatste keer zal zijn. Iets langer dan een maand geleden stelde u in deze commissie dat u noch voor de ondergrondse noch voor de bovengrondse zou pleiten. Nu zegt u eigenlijk het tegenovergestelde. U zei ook dat u vooral informatie verzamelt om een goed overwogen voorstel te kunnen voorleggen aan de Vlaamse Regering en dat u stilaan uw overlegproces kon afronden en samen met de collega's in de Vlaamse Regering ook een beslissing zou nemen in dit dossier. Daarom vraag ik u nogmaals: tegen wanneer zult u de knoop doorhakken? Hebt u alle informatie die u nodig hebt, verzameld? Zo niet, op welke informatie wacht u nog heel concreet? Welke informatie hebt u de afgelopen maanden nog ingewonnen? Hebt u voor uzelf een deadline opgelegd om het overlegproces af te ronden en een beslissing te nemen in het dossier samen met uw collega's in de Vlaamse Regering?
Ik wil u ten slotte nog op een andere zaak wijzen die enkele dagen geleden aan bod is gekomen in de media en de bezorgdheid van de omwonenden geen goed heeft gedaan, namelijk het feit dat de Nederlandse Gezondheidsraad gewaarschuwd heeft voor een mogelijk hoger risico op leukemie voor wie dicht bij een hoogspanningslijn woont. We moeten daar inderdaad niet te hysterisch over beginnen doen want er zijn geen directe bewijzen vastgesteld door de Nederlandse Gezondheidsraad, maar de raad beveelt wel aan om de voorzorgsmaatregelen die in Nederland worden toegepast, uit te breiden. Zo spreekt de Gezondheidsraad ook over het ondergronds brengen van elektriciteitskabels en transformatorstations en -huisjes. De vicevoorzitter van de Nederlandse Gezondheidsraad stelde ook: “Maar het blijven zeer kleine risico’s. Maar met de elektrificatie die ons nog te wachten staat, zeggen wij ook: houd met deze mogelijke risico’s rekening en ga er voorzichtig mee om.” Minister, neemt u die aanbeveling van de Nederlandse Gezondheidsraad mee in uw beslissing omtrent Ventilus?
Minister, u was onlangs in Wevelgem. U sprak daar heel kort met bouwkundig expert Filip Vanaeken. Volgens hem zou er nog een besloten debat komen tussen u, Elia en het Departement Omgeving. Komt dat debat er nog? Zo ja, wanneer komt het er?
De heer Aerts heeft het woord.
De intendant van het Ventilusproject heeft ondertussen zijn rapport al een hele tijd geleden opgemaakt. Het is zelfs al een hele tijd bekend. Er zat enige tijdsspanne tussen. Het belang van het Ventilusproject is daarin naar boven gekomen. Het onderzoek van Elia is daarin onderzocht. De conclusies van dat rapport liegen er niet om. Het is belangrijk om de offshore hernieuwbare energie aan land te krijgen. In internationale context is dat meer dan ooit van cruciaal belang. Het is ook belangrijk voor de stabiliteit van het West-Vlaamse energienet en bij uitbreiding het Vlaamse en het Belgische net en zelfs in Europa is het van belang dat we daar niet met problemen worden geconfronteerd. Zoals gezegd, ligt alles op tafel en is het hoog tijd om een beslissing te nemen.
Minister, als ik mij niet vergis hebt u gezegd dat u voor het zomerreces een beslissing zou nemen. Ik heb het nog niet zien staan op de agenda van de ministerraad van komende vrijdag die wij hebben doorgestuurd gekregen. Dus is er nog maar een andere optie, tenzij het nog wordt toegevoegd. Zult u uw ambitie om die beslissing effectief te nemen voor het zomerreces kunnen waarmaken? Dat is heel belangrijk, niet alleen voor de energietransitie maar ook voor alle mensen die daar wonen zodat ze duidelijkheid krijgen en kunnen weten of ze wel of niet zullen worden getroffen. Er zijn immers nog altijd heel veel verschillende tracés die veel mensen raken maar het uiteindelijke tracé zal veel minder gezinnen raken. Dan zal het zeker belangrijk zijn om de mensen die getroffen worden op een goede manier te vergoeden zodat ze kunnen verhuizen als ze dat wensen en indien het nodig is.
Minister Demir heeft het woord.
Collega, het klopt inderdaad dat het nog niet geagendeerd is op de ministerraad. Dat betekent niet dat we daar niet mee bezig zijn.
Mevrouw Ryheul, ik weet dat u tegen alles bent. U bent ook tegen de windmolens en waarschijnlijk ook tegen zonnepanelen en tegen stikstof. Ik kan een hele lijst maken van waar u allemaal tegen bent. Zo kan men natuurlijk geen beleid voeren. Als het heel simpel was, dan zouden we daar ook veel sneller door geraken. Ik laat me niet de druk opleggen die u mij wilt opleggen. Ik ben wel van mening dat we duidelijkheid moeten geven, en liefst zo snel mogelijk, aan eenieder die daar woont. Ik hoop dat we dat vrij snel kunnen doen.
Mevrouw Ryheul heeft het woord.
Minister, u stelt mij vandaag bijzonder teleur in uw antwoorden. Ik vind het bijzonder frappant dat u vandaag geen exacte timing kunt geven en dat u nu een valse keuze vooropstelt, namelijk dat het niet gaat over het ondergrondse of het bovengrondse traject. Ik heb dezelfde bedenking. Ik heb hier op 31 mei dezelfde vraag gesteld. Toen hebt u gecommuniceerd dat u zeker voor de zomer een beslissing zou nemen. Ik houd de agenda ook nauw in het oog. (Opmerkingen van minister Zuhal Demir)
‘Voor de zomer’ had u gezegd. ‘Voor de zomer’. De zomer is wat mij betreft al begonnen. (Opmerkingen van minister Zuhal Demir)
‘Voor de zomer’. Ik denk dat ik hier de eindrepliek mag geven? (Opmerkingen van minister Zuhal Demir)
Ik ga daar niet op in. U kent mij blijkbaar zelf beter dan ik mezelf ken. Ik blijf op mijn honger zitten, ook wat betreft de exacte timing. Ik hoef al de mensen niet op te sommen die bijzonder teleurgesteld zijn dat u nog altijd geen beslissing hebt genomen. Veel mensen wachten daarop.
Collega's, omdat de kracht van de boodschap ook schuilt in de herhaling, wil ik hier nog eens van de gelegenheid gebruikmaken om ons standpunt in dit dossier nog maar eens te beklemtonen. Minister, ondertussen is het duidelijk dat de Ventilushoogspanningslijn ondergronds kan worden gerealiseerd. Voor onze partij mag het wat meer kosten. De volksgezondheid is voor ons het allerbelangrijkste. Geld gaat voor ons niet boven de gezondheid. Er moet een oplossing worden gevonden die daar niet ten koste van gaat. Dus, minister, neem uw eindverantwoordelijkheid, hoe moeilijk dit dossier ook is. Hak die knoop door en bespaar de Vlaamse Regering een juridische veldslag door de juiste en gezonde beslissing te nemen en te kiezen voor de ondergrondse Ventilusverbinding.
De vraag om uitleg is afgehandeld.