Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Minister, recent verspreidde het Departement Omgeving een nieuwsbrief over de uitgevoerde actualisaties bij het Richtlijnenboek Landbouwdieren. Concreet gaat het over de lijst van emissiefactoren die als bijlage gaan bij het richtlijnenboek, meer bepaald de emissiefactoren ammoniak voor runderen. Aan het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) werd immers de opdracht gegeven om een wetenschappelijke studie uit te voeren naar de emissiefactoren die waren opgenomen in het richtlijnenboek. Dit rapport werd opgeleverd in 2018, maar de aanpassingen werden niet onmiddellijk doorgevoerd wegens compatibiliteitsproblemen, zo stelt de nieuwsbrief. De nieuwe waarden werden echter wel gebruikt in EMAV 2.1 (Emissiemodel Ammoniak Vlaanderen), waardoor ze wel reeds zijn meegenomen in het voorliggende plan-milieueffectrapport Programmatische Aanpak Stikstof (plan-MER PAS), dat nu in openbaar onderzoek is, zo lezen we in de brief.
Verder vermeldt de nieuwsbrief dat de impactscore zal worden geactualiseerd, en dit vanaf 2 juni 2022. Vergunningsaanvragen ingediend na 6 juni moeten rekening houden met die nieuwe emissiefactoren.
Minister, gezien het lopende proces had ik daarbij een aantal vragen. Welke waarden, nominatief weergegeven, in de impactscoretool zijn onderhevig aan wijzigingen in de tijd? We hebben in de gedachtewisseling namelijk gehoord dat er nog een aantal factoren zijn, maar we hebben geen volledig overzicht. Vandaar dus de heel specifieke vraag naar de nominatieve opsomming van die waarden. Wat is de te volgen procedure om deze waarden, ook specifiek voor de emissiefactoren in de impactscoretool, te wijzigen?
Waarom gebeurt de aanpassing van de emissiefactoren tijdens het openbaar onderzoek, dat nu loopt? Welke impact heeft het feit dat dit nu wordt gewijzigd op het openbaar onderzoek?
Op basis van welke emissiefactoren werd het G8-scenario doorgerekend? Komen die uit de bijlage bij het MER Richtlijnenboek Landbouwdieren uit de versie van 1 februari 2021, uit de versie van 1 juni 2022 of uit een nog andere versie, en welke dan? Zijn die emissiefactoren exact dezelfde als die van de bijlage bij het MER-richtlijnenboek, of werden ze herberekend? Zo ja, waarom en in welke zin?
Welke emissiefactoren zijn in rekening gebracht om de referentietoestand in 2015, die de basis vormt voor de scenarioberekeningen opgenomen in het plan-MER, te berekenen?
Hoe werden de impactscores voor de piekbelasters berekend, waardoor zij op de lijst van piekbelasters zijn terechtgekomen? Komen de gegevens hiervoor uit EMAV 2.1? Welke emissiefactoren werden gebruikt om de piekbelasters te bepalen? Komen die uit de bijlage bij het MER Richtlijnenboek Landbouwdieren uit de versie van 1 februari 2021, uit de versie van 1 juni 2022 of uit nog een andere versie, en welke dan? Zijn die emissiefactoren exact dezelfde als die van de bijlage bij het MER-richtlijnenboek of werden ze herberekend? Zo ja, waarom en in welke zin?
Worden in de emissiedata van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) steeds dezelfde emissiefactoren gebruikt voor de hele tijdreeks? Zo neen, wat zijn dan de verschillen en waarom?
Welke gevolgen op korte en lange termijn heeft dit voor bedrijven waarop deze specifieke emissiefactoren betrekking hebben?
Minister Demir heeft het woord.
Dank u voor de vraag. Toeval of niet, maar er is door Boerenbond een gelijkaardig bezwaar ingediend tijdens het openbaar onderzoek. We zullen die bezwaren natuurlijk ook allemaal een voor een weerleggen, maar dat neemt niet weg dat ik in de commissie al een begin van antwoord kan geven.
De impactscoretool is een van de rekentools die de Vlaamse overheid ter beschikking stelt van initiatiefnemers om de stikstofdepositie en -impact van hun project te berekenen. De impactscoretool maakt gebruik van een veelheid aan basiskaarten en modelparameters. De te volgen procedure voor een wijziging of actualisatie van de modelopbouw, brongegevens of getalwaarden verschilt per bron en de entiteit die verantwoordelijk is voor de ontwikkeling en het beheer.
In het kader van zijn referentietaken voor het beleidsdomein Omgeving voert ILVO elke vier à vijf jaar een wetenschappelijke studie uit waarbij wordt nagegaan of de emissiefactoren voor ammoniak, geur en fijnstof zoals opgenomen in de bijlage van het MER Richtlijnenboek Landbouwdieren nog in overeenstemming zijn met de recente evoluties in wetenschappelijke kennis en inzichten. De jongste actualisatie vond plaats in 2018. De aanpassingen inzake emissiefactoren voor geur werden reeds in januari 2019 doorgevoerd in de bijlage van het MER Richtlijnenboek Landbouwdieren. De aanpassingen inzake ammoniak werden toen niet onmiddellijk doorgevoerd, niet in het MER-richtlijnenboek en ook niet in de impactscoretool. Dat is toen politiek zo beslist. De geactualiseerde ammoniakemissiefactoren voor runderen uit 2018 werden wel meteen opgenomen bij de grondige herziening van het EMAV-model, dat onder andere wordt gebruikt voor de opmaak van de jaarlijkse Emissie-inventaris Lucht en bij de Vlaamse rapporteringen in het kader van Europees en internationaal luchtbeleid. Een aanpassing van de bijlage bij het MER-richtlijnenboek was bijgevolg meer dan noodzakelijk. De recente aanpassing van de emissiefactoren ammoniak voor runderen staat bijgevolg ook los van het openbaar onderzoek voor het plan-MER voor PAS. In het plan-MER wordt gebruikgemaakt van EMAV 2.1, waarin rekening werd gehouden met deze meest recente emissiefactoren.
Het G8-scenario is opgezet als een geheel van emissiereducties ten opzichte van de referentietoestand 2015. De toestand 2030-G8 werd niet berekend op basis van een geraamd aantal dieren of dierplaatsen in 2030, en maakt dan ook geen gebruik van emissiefactoren. Voor de berekening van de referentietoestand 2015 in EMAV 2.1 werden de nieuwe waarden voor runderen reeds toegepast.
De piekbelasters werden geïdentificeerd op basis van de referentietoestand 2015. Dat is met EMAV 2.1. EMAV wordt op regelmatige basis geactualiseerd. Dat gebeurt via een doorlopende opdracht binnen de ILVO-referentietaken en/of via een actualisatiestudie in opdracht van de VMM. Alle rekenfactoren in het EMAV-model zijn steeds gebaseerd op de meest recente wetenschappelijke informatie. Zo werden ook de emissiefactoren voor runderen, op basis van de wetenschappelijke studie uitgevoerd door ILVO, in het model opgenomen. Of die emissiefactoren over de hele tijdreeks of slechts vanaf een bepaald jaar worden overgenomen, wordt onder andere beslist op basis van de wetenschappelijke achtergrond van die factoren. Daarvoor wordt steeds gekeken naar de geldende Vlaamse landbouwsituatie in de desbetreffende jaren.
Zo kan het gebeuren dat een actualisatie van een emissiefactor pas gebeurt vanaf een bepaald jaar omdat die niet van toepassing is op de voorliggende jaren. Dat is bijvoorbeeld voor de voormelde emissiefactoren voor runderen het geval. Of en hoe dat gebeurt, daarover wordt onder andere beslist binnen de stuurgroep van de EMAV-actualisatiestudies, met de Vlaamse Landmaatschappij (VLM), de VMM en het Departement Omgeving, al of niet na het inwinnen van advies bij het wetenschappelijk team. In de emissietijdreeksen die de VMM jaarlijks opmaakt in het kader van de Emissie-inventaris Lucht, worden de ammoniakemissies van de landbouwsector vanaf het emissiejaar 2016 berekend met EMAV 2.1. In het kader van het stikstofbeleid en de ontwerp-PAS werden ook de emissiejaren 2014 en 2015 doorgerekend met EMAV 2.1.
De aanpassing van de ammoniakemissiefactoren voor runderen betekent voor drie van de zeven rundveecategorieën een verhoging van de emissiefactor. Voor de overige vier categorieën betreft het een daling van de emissiefactor. Het is bijgevolg afhankelijk van het type rundveebedrijf en van de onderlinge verdeling van de aanwezige runderen over de verschillende categorieën wat de aanpassing van de emissiefactoren concreet betekent. Het kan een globale stijging, een status quo dan wel een daling van de emissie betekenen. Bijgevolg is het globaal niet in te schatten wat de gevolgen op termijn zijn voor de vergunningverlening aan die bedrijven. Daarnaast is belangrijk om aan te geven dat bij een vergunningsaanvraag de nieuwe ammoniakemissiefactoren in rekening worden gebracht zowel voor het begroten van de vergunde toestand als voor het begroten van de aangevraagde toestand. De aanpassing geeft onder meer gevolg aan een vraag binnen de sector om steeds te werken met de meest recente wetenschappelijke gegevens.
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Minister, dank u wel voor uw antwoord. Ik wil beginnen met datgene waarmee u startte, dat dit een element zou zijn in het bezwaarschrift van Boerenbond. Dan denk ik dat ik Boerenbond enkel maar een pluim kan geven voor het feit dat zij opmerkingen of bezorgdheden van hun landbouwers ook daadwerkelijk hebben gehoord. Ik heb die vraag althans van landbouwers zelf gekregen, die moesten vaststellen dat ze bij het opnieuw berekenen van hun impactscore plotsklaps met een nieuwe emissiefactor werden geconfronteerd. Die landbouwers waren daar niet van op de hoogte gebracht. Ze zitten in een procedure, doen een berekening en komen daar ‘stommelings’ op uit. Van de ene dag op de andere kregen ze een ander resultaat van hun impactscore, en u weet zeer goed dat die toch wel een effect heeft op landbouwers, op gezinnen en op de mogelijkheden die ze hebben in een procedure. Persoonlijk betreur ik dat. Ik ga ervan uit dat, als de overheid iets wijzigt in een procedure, het haar plicht is om dat zelf ook breed bekend te maken. Ik heb vervolgens inderdaad wel te zien gekregen dat er een nieuwsbrief naar de MER-verantwoordelijken is gestuurd. Daarin werd de uitleg gegeven dat in het verleden inderdaad een aantal elementen niet werden doorgerekend wegens compatibiliteitsproblemen. Het is mij nog altijd niet duidelijk wat dat precies inhoudt.
Minister, mijn vraag was dus ook wat eigenlijk de te volgen procedure is, waardoor die factoren nu dan wel worden aangepast. Ik vind dat wel iets raars, want het openbaar onderzoek is bezig. We zitten midden in een procedure. Alles moet transparant worden meegedeeld. Iedereen kan opmerkingen of bezwaren indienen ten aanzien van een lopende procedure, en toch werd dan vastgesteld dat er eigenlijk in de loop van de procedure een emissiefactor in een tool werd aangepast.
Minister, ik zal uw antwoord zeker nog eens volledig en grondig nalezen, want ik besef zeer goed dat dit een heel technische vraag is. Ik heb een bijkomende vraag wat de procedure betreft. U sprak ook over een wetenschappelijk team waarbij advies werd ingewonnen. Kunt u mij meer inzage geven in wat dat team precies is? Is dat een officieel samengesteld team? Wie behoort daartoe?
Wat de impactscoretool betreft, welke andere waarden zijn er nog onderhevig aan veranderingen? Tenzij ik u niet goed heb gehoord, en dan mag u mij dat ook zeggen, heb ik geen overzicht gekregen van alle waarden in de impactscore die onderhevig zijn aan eventuele wijzigingen in de tijd. Waarom stel ik u die vraag? Ik heb er al eens naar verwezen. Je hebt de bedrijfsvoering op zich. Daar wordt een impactscore van berekend, maar het kan eigenlijk zo zijn dat een bedrijf niets heeft veranderd, maar op een bepaald moment toch een andere beoordeling of score zou krijgen. Het lijkt mij gewoon belangrijk dat wij daar een transparant zicht op hebben: over welke parameters gaat het daadwerkelijk? Kunt u een volledig overzicht geven? Hoe worden die dan aangepast? Dat is dan die procedure. Dat kan ik echter nadien ook nakijken. Ik zou in eerste instantie al willen weten welke elementen onderhevig zijn aan wijzigingen in de tijd.
Minister Demir heeft het woord.
Collega Rombouts, ik begrijp dat u bepaalde belangenorganisaties napraat die het stikstofakkoord helemaal willen onderuithalen, maar alle technische bezwaren die zijn gemaakt tijdens het openbaar onderzoek, zullen ook worden beantwoord. Ook op dit zal er dus een antwoord komen bij de opmaak van de definitieve PAS. Bovendien wordt in het Richtlijnenboek Landbouwdieren duidelijk aangegeven dat dit enkel van toepassing is op projecten en niet kan dienen voor de opmaak van een plan-MER. Zoals bekend werd door de PAS een plan-MER opgemaakt, zodat ik niet inzie waarom de emissiefactoren van het Richtlijnenboek Landbouwdieren zouden moeten zijn gevolgd. In de loop van de procedure is helemaal niets gewijzigd aan de PAS of het plan-MER. Wij wachten nog altijd op de goedkeuring in het parlement voor de juridische grondslag voor de oprichting van het wetenschappelijk comité. Alles is klaar, denk ik, voor de procedure om het nieuwe wetenschappelijk team aan te stellen. Ik moet opvragen wie er vandaag in dat team zit, maar dat zal zeker niet Boerenbond of zo zijn, denk ik.
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Minister, op welke manier u met het parlement of met parlementsleden omgaat, dat staat u natuurlijk vrij, maar sta mij toe te stellen dat de manier waarop u met mensen omgaat, en zeker ook met dit parlement of met parlementsleden, mij eigenlijk niet aanstaat. Voorzitter, ik hoop dat u daar akte van hebt genomen. Ik vind het ongelooflijk dat u over een parlementslid dat hier gewoon op een correct manier een vraag komt stellen, beoordelingen maakt zoals het napraten van Boerenbond of van de ene of de andere. U kunt daar ten stelligste van overtuigd zijn, maar u helpt daar niemand of niets verder mee, buiten te denken dat u zelf zo superieur bent. Ik vind dat beschamend. U moest zich schamen, echt waar. (Opmerkingen van minister Zuhal Demir)
U zet geen puntjes op de i. U moest zich schamen over de wijze waarop u hier het debat voert. Ik heb louter en alleen een heel duidelijke, terechte vraag gesteld. Rol maar met uw ogen. (Opmerkingen van minister Zuhal Demir)
Het is bijzonder spijtig dat u uw furie niet onder controle kunt houden. (Opmerkingen van Bruno Tobback)
Ik roep helemaal niet. Voorzitter, u hebt daar kennis van kunnen nemen. Ik kan dat alleen maar betreuren. Ik hoop en ik reken erop dat ministers van deze Vlaamse Regering ten minste respect hebben voor hun parlement. (Opmerkingen van minister Zuhal Demir)
Wat het antwoord betreft, ik heb begrepen dat ik over dat wetenschappelijk team nog verder een antwoord zal mogen ontvangen. Wat verder het belang van deze vraag betreft, ben ik inderdaad bezorgd over het goed uitvoeren van het openbaar onderzoek. Ik ben daar bezorgd over omdat we alleen op basis van een correct en goed uitgevoerd openbaar onderzoek tot een goed en juridisch robuust kader kunnen komen. (Opmerkingen van minister Zuhal Demir)
Ik moet vaststellen, of ik leid af, dat er in het plan-MER wordt verwezen naar versies van 2015 en dat er nu nieuwe emissiefactoren zijn. U geeft aan dat dat niet zo is. Ik hoop dat en reken daarop. U hebt dat net ook geantwoord. Als het omgekeerde echter het geval is, dan zou dat willen zeggen dat de inspanningen die moeten worden geleverd, theoretisch worden opgekrikt. Ik ga ervan uit dat dat noch uw bedoeling is, noch die van iemand anders hier in dit parlement, maar het is belangrijk dat we daar duidelijkheid en transparantie over hebben. Zoals gezegd, ik zal uw antwoord dus nog eens zeer graag en diepgaand nalezen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.