Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Verslag
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Maandagavond 23 mei werd in de Koninklijke Vlaamse Schouwburg (KVS) een debatavond georganiseerd om de resultaten van het CurieuzenAir-onderzoek in Brussel te bespreken. Thema van deze avond: de toekomst van de luchtkwaliteit in Brussel. Brusselaars konden er in debat gaan met onder andere Brussels milieuminister Alain Maron van Ecolo en Brussels mobiliteitsminister Elke Van den Brandt van Groen.
In de nieuwsbrief van BRUZZ van 24 mei lezen we dat tijdens het debat eveneens het thema van de kilometerheffing werd aangesneden.
Van den Brandt opende met: “We hebben er in de laatste weken weinig over gehoord, maar dat is niet het slechtste nieuws. Brussel heeft een model op tafel gelegd en dat heeft alle juridische toetsen doorstaan. De andere gewesten” – wij dus onder andere – “waren heel kwaad en dan krijg je politiek debat met voor en tegen. Er is in stilte gewerkt en wat eerst een volledige neen was, is nu al een misschien. Op 2 juni volgt een volgend overlegcomité met de gewesten. Daar worden alle eindrapporten op tafel gelegd en komt er een einde aan de federale overlegfase.”
Beide Brusselse ministers benadrukten nogmaals dat ze de kilometerheffing voor personenwagens in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest nog deze legislatuur willen invoeren.
Minister, welke zijn de belangrijkste conclusies en aanbevelingen uit de eindrapporten met betrekking tot de Brusselse kilometerheffing? Kunnen deze rapporten ter beschikking worden gesteld van het Vlaams Parlement?
Wat waren de belangrijkste conclusies en aanbevelingen met betrekking tot de Brusselse kilometerheffing uit de bespreking binnen het Overlegcomité van 1 juni 2022? Welke standpunten heeft Vlaanderen hierbij ingenomen?
De beide Brusselse ministers benadrukten tijdens het debat tevens dat ze de Brusselse kilometerheffing nog graag deze legislatuur willen realiseren. Dat weten we al langer. Is dit de conclusie van het Overlegcomité? Indien ja, wanneer zal de kilometerheffing dan gerealiseerd worden? Indien neen, wat was dan wel de conclusie van het Overlegcomité? Wat was het standpunt van Vlaanderen hieromtrent?
Is de federale overlegfase nu tot een einde gekomen of zijn er afspraken voor verder overleg gemaakt? Zo ja, welke afspraken zijn er nog gemaakt?
Minister Peeters heeft het woord.
Mevrouw Brouwers, ik begrijp uit uw vraag dat u een update wenst van de voortgang van dit dossier dat ons allemaal aanbelangt. Ik kan daar kort over zijn. We kennen de geschiedenis, die moet ik niet herhalen. Ik kan dan ook zeer kort antwoorden op de verschillende deelvragen.
Er is nog geen eindverslag aan het Overlegcomité voorgelegd, ondanks de aankondiging die ik ook heb gelezen. Het dossier werd door het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest niet geagendeerd op het laatste Overlegcomité, en bijgevolg ook niet besproken. Er werden geen nieuwe afspraken gemaakt.
Ik heb kennisgenomen van de nieuwsbrief van BRUZZ waaruit u citeert. We kunnen daaruit afleiden dat sommigen misschien een optimistische indruk willen achterlaten. Zij zeggen dat het alle juridische toetsen heeft doorstaan, en dat er zelfs een evolutie waar te nemen zou zijn van een volledige ‘neen’ naar een ‘misschien’. Ik weet niet waar men die indrukken allemaal haalt.
Alleszins kan ik u duidelijk meegeven dat noch de Vlaamse Regering noch ikzelf, en wellicht ook het Vlaams Parlement, refereren aan de resolutie van eerder. Niemand zal van standpunt veranderd zijn over de beoordeling van SmartMove. We zijn zeker tegen een eenzijdige invoering van een kilometerheffing of stadstol door één gewest. Dat kan voor ons niet. Wij aanvaarden een platte belastingverhoging op de kap van de werkende pendelende Vlaming niet.
Waar men het haalt dat alles positief zou evolueren, weet ik niet. Waarom men het niet heeft geagendeerd vóór de vergadering van 1 juni, ook al verwachtte iedereen dat, weet ik niet. Misschien schat men het toch niet zo positief in. Er is dus eigenlijk geen nieuws, behalve dat het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest het niet heeft geagendeerd op het laatste Overlegcomité, dat het niet besproken werd en dat er nieuwe afspraken gemaakt werden.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Dank u wel, minister. Dat is dan duidelijk. Wij hebben er dan ook het raden naar waarom het dossier, waarover op een debatavond zo enthousiast werd gedaan, dan toch niet geagendeerd werd, maar ja, we weten allemaal hoe politieke debatten verlopen, en dan zeker als het een stukje voor het eigen volk is. Ik kan mij voorstellen dat de mensen die naar het CurieuzenAir-onderzoek in Brussel zijn gaan luisteren deels de achterban van de ministers vormen. Men zal daar misschien vanuit zijn eigen agenda hebben gesproken.
U hebt gelukkig nog eens herhaald dat wij tegen die platte, eenzijdige belastingverhoging voor de pendelaars naar Brussel zijn, of ze nu uit Wallonië of Vlaanderen komen. Natuurlijk hebben we uit de vorige tussenkomsten wel begrepen dat wij op termijn ook wel wensen te praten over hoe je verder met files en verkeer omgaat, maar het is ook zo dat wij altijd eerst wel de alternatieven gerealiseerd willen zien of toch een serieuze planning willen zien. De fietssnelwegen in Vlaams-Brabant, waar u dan toch voor bevoegd bent, moeten worden gerealiseerd voor er ook maar sprake kan zijn van pendelaars verder te belasten. Men moet ook de alternatieven kunnen aanbieden en dat wens ik nog eens te herhalen.
Maar goed, er is dus geen nieuws. Ik had gehoopt om hier te horen dat die eindrapporten er zijn.
We kunnen misschien wel afspreken dat zodra die eindrapporten er zijn en worden geagendeerd ze ter beschikking kunnen worden gesteld van de leden van de commissie die daarvoor interesse hebben. Ik weet niet vanaf welk moment dat kan? U zult daar nu waarschijnlijk niet onmiddellijk op kunnen antwoorden of dat mogelijk is. Zolang zaken in bespreking zijn, begrijp ik dat, maar ik zou het toch op prijs stellen dat we dat niet allemaal in de pers moeten vernemen.
De minister meldt mij dat zodra het op het Overlegcomité is geweest en is goedgekeurd, het aan ons kan worden overgemaakt.
Dat zou al fijn zijn. Dat is dan mijn bijkomende vraag om het ter beschikking te stellen zodra het kan.
De heer Bex heeft het woord.
Mevrouw Brouwers, toen ik uw vraag begon te lezen, dacht ik: oei, gevaar, cd&v heeft de problematiek van de slechte luchtkwaliteit in Brussel ontdekt. Ze zullen zich daarmee profileren en ze zullen bij de volgende verkiezingen beter scoren in Brussel, maar de rest van uw vraagstelling heeft mij op dat vlak alleszins gerustgesteld. (Opmerkingen)
Het is inderdaad zo dat er in Brussel heel veel gedebatteerd wordt over de luchtkwaliteit en dat het essentieel is om iets aan de autodruk te doen als je de gezondheid van de mensen in de dichtstbevolkte en armere wijken wilt verbeteren. Het is, zoals u wel weet, vanuit die optiek dat dit initiatief is genomen en dat er daarover tussen de verschillende gewesten al veel overleg is geweest. Er is ook een advies van de Raad van State gevraagd, dat zegt dat Brussel dat eigenlijk wel kan doen, maar in de wetteksten zoals die nu voorliggen, zitten wel een aantal aandachtspunten. Ze moeten wat bijgeschaafd en verduidelijkt worden. Het was zeker de bedoeling van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering om dat op het overlegcomité van 1 juni te agenderen, of dat is mij toch alleszins bevestigd, maar er zijn een aantal praktische problemen op het pad gekomen.
Naar wat ik verneem, hoopt men toch dat er nog een Overlegcomité voor de zomer zal plaatsvinden. De premier heeft dat alleszins in het vooruitzicht gesteld. Daar zou het kunnen worden besproken.
Minister, als er in Brussel wordt gezegd dat er toch een zekere opening naar de andere gewesten is, dan is dat zeker niet vanuit het idee dat u staat te juichen bij wat er nu in Brussel gebeurt, maar wel dat u zelf ook al te kennen hebt gegeven, terwijl dat in het begin van de legislatuur absoluut niet in de plannen van de Vlaamse Regering voorkwam, dat er toch verder onderzoek moet gebeuren naar een gebiedsdekkende slimme kilometerheffing. U hebt een bijkomend onderzoek aangekondigd boven op al het andere onderzoek dat in de vorige legislatuur daarover al is gebeurd. Ik wil graag nog eens mijn vraag herhalen: waar staat het met het bestellen van dat onderzoek? U hebt gezegd dat die procedure lopende is. Is dat al in de markt gezet? Kunt u daar iets meer over vertellen?
Ik sluit mij in naam van mijn eigen fractie aan.
Minister, ik was toch ook wel een beetje verbaasd toen ik in BRUZZ las dat de ‘nee’ van de andere gewesten naar eigen zeggen was geëvolueerd naar een ‘misschien’. Maar goed, u hebt duidelijk gemaakt dat die ‘misschien’ zeker niet vanuit het Vlaamse Gewest is gekomen en u hebt nogmaals verwezen naar de resolutie die hier in het Vlaams Parlement door bijna alle partijen werd goedgekeurd en gesteund. Dat was al twee jaar geleden, denk ik.
U zei daarnet heel duidelijk: ‘Wij aanvaarden een platte pestbelasting op de kap van de pendelende en werkende Vlaming niet.’ Ik ben er echter vrij van overtuigd dat die slimme kilometerheffing, SmartMove, er wel nog voor de verkiezingen zal komen in Brussel. Niet alleen cd&v wil immers goed scoren, maar ook Groen en Ecolo, en dat is een verkiezingsbelofte van hen. Ze willen goed scoren in Brussel, dus ik ben bang en zelfs vrij zeker dat die er toch zal komen, nog voor de verkiezingen van 2024.
Dan heb ik de volgende vraag aan u en de voltallige Vlaamse Regering. U zegt ‘no pasaran’, dat dit dus niet mag passeren, maar wat zult u dan doen? Wat zult u eisen? Welke tegenmaatregel zult u nemen om onze eigen pendelaars te vergoeden voor die pestbelasting vanuit Brussel?
Minister Peeters heeft het woord.
Ik ga alleszins niet vooruitlopen op feiten waaromtrent vandaag nog geen duidelijkheid is. Op 2 februari heeft het Overlegcomité sowieso de opdracht gegeven aan het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest om het overleg verder te zetten en daarover verslag uit te brengen. Dat is toen duidelijk gesteld. Er is ook heel uitdrukkelijk bij bevestigd dat zelfs het afronden van het overleg en het neerleggen van het eindverslag door het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest – hetgeen tot op de dag van vandaag nog altijd niet gebeurd is, en zelfs als dat gebeurd zou zijn … – nog altijd geen instemming of impliciet akkoord is van de andere gewesten om verder te gaan met de invoering van het SmartMoveproject. Dat is op onze vraag heel duidelijk opgenomen in de besluitvorming van het Overlegcomité van 2 februari laatstleden.
Tot op heden is er dus geen verslag ingediend, we gaan er dan ook van uit dat het overleg niet formeel is afgerond. Dat is de huidige stand van zaken. Ik ga er nu niet op anticiperen dat het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest het toch vlak voor de verkiezingen nog zal willen invoeren, ik ga er niet op vooruitlopen. We hebben altijd gezegd, en dat heb ik ook al verschillende keren gezegd in het parlement, dat als men hier zonder meer eenzijdig vooruitgang mee wil boeken, wij onze maatregelen zullen treffen en desgevallend ook juridische stappen zullen ondernemen. Dat heb ik altijd gezegd en blijf ik ook benadrukken.
Als sommigen denken dat wij evolueren naar een ‘misschien’ of dat onze geesten gerijpt zijn en we nu zonder meer toch een kilometerheffing willen – dan wordt ook gevraagd naar de studie –, dan moet ik opnieuw herhalen wat ik ook al heel vaak gezegd heb in deze commissie: bij de opmaak van ons Fit for 55-plan van november 2021 hebben we zelf op tafel gelegd dat een slimme, gebiedsdekkende, gewestgrensoverschrijdende kilometerheffing – dus op niveau van België, naar analogie van de kilometerheffing voor vrachtwagens – sowieso wel een sturend effect zou kunnen hebben, mits ze ook gepaard gaat met een taxshift. Wat dat betreft moet ik ook andermaal herhalen dat de studie van de vorige legislatuur geen eindstudie was en dat daar sowieso nog een vervolg op zou moeten volgen qua modaliteiten en taxshift. Dat vervolg is er op dit moment nog niet.
In navolging van ons klimaatplan van november 2021 is toen ook duidelijk in de regering gezegd dat de sturende verkeersfiscaliteit zou worden getrokken vanuit Financiën en Begroting, in navolging van de kilometerheffing voor vrachtwagens. Een aantal andere studies worden vanuit het Departement Mobiliteit en Openbare Werken getrokken. Wij hebben onze studies in de markt geplaatst en het is aan collega Diependaele om werk te maken van de sturende verkeersfiscaliteit.
Kortom, tot op heden was er nog geen beslissing noch agendering op het Overlegcomité. Ik weet niet zeker of er begin juli nog een Overlegcomité zal plaatsvinden, daar heb ik nog geen zicht op, maar men kan de partijen natuurlijk samenbrengen. Zodra het eindverslag geagendeerd en besproken is op het Overlegcomité, neem ik aan dat het ook perfect kan worden overgemaakt aan de commissieleden. Mocht dat niet zo zijn, kom ik daar zeker nog op terug, maar ik neem aan dat het sowieso naar buiten mag komen als het daar besproken is.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Bedankt, minister, voor het heel duidelijke bijkomende antwoord.
Aan collega Bex wil ik gewoon zeggen dat wij uiteraard ook voor een goede luchtkwaliteit zijn, maar dat die kilometerheffing daar op zich slechts beperkt toe zal bijdragen. De lage-emissiezone – die er nu al is, die bepaalde auto’s weert uit Brussel en in de toekomst nog meer types zal weren – heeft waarschijnlijk een groter effect dan een kilometerheffing. Een kilometerheffing moet vooral de files tegengaan, maar daarvoor moeten de alternatieven waar ik naar verwees er net zijn. Uiteraard kan het ook niet dat we de mensen dubbel gaan belasten. U hebt het verwoord als taxshift, denk ik. Maar goed, we komen er zeker nog op terug.
De vraag om uitleg is afgehandeld.