Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
De heer De Roo heeft het woord.
Minister, de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) heeft de nieuwste resultaten gepubliceerd van een sorteeranalyse van de restafvalzakken en -containers van 2000 gezinnen in 39 gemeenten. Hieruit blijkt dat organisch-biologisch afval zoals keukenafval, groenafval, groente-, fruit- en tuinafval goed is voor meer dan 40 procent van het huisvuil. De helft hiervan is zelfs te omschrijven als voedselverspilling, dat in totaal in Vlaanderen op meer dan 175.000 ton per jaar wordt ingeschat, of 26,4 kilogram per inwoner.
De Vlaming stopt jaarlijks 51 kilogram organisch afval en 11,5 kilogram hygiënisch afval in zijn huisvuilzak. De OVAM stelt dan ook voor om bioafval en luiers selectief in te zamelen. Er is daar wat aandacht voor geweest in de pers, in Het Belang van Limburg op 22 april van dit jaar. In dat artikel staat ook te lezen dat u beide aanbevelingen wel ziet zitten, dat de selectieve inzameling van bioafval door Europa sowieso wordt verplicht en dat u van de selectieve inzameling en recyclage van luiers een speerpunt hebt gemaakt, waarvoor diverse regelgevende initiatieven zullen worden genomen.
Minister, die Europese verplichting voor de selectieve inzameling van bioafval geldt vanaf 1 januari 2024. Wanneer plant u de implementatie ervan in Vlaanderen? Wat moet er precies nog gebeuren? Welke regelgevende initiatieven zijn hiervoor al genomen of zullen nog worden genomen? Wanneer kan de selectieve inzameling van luiers in Vlaanderen worden gerealiseerd? Wat moet daarvoor precies nog gebeuren? Welke regelgevende initiatieven zijn hiervoor reeds genomen of zullen worden genomen? Wat is de timing daarvoor? Wat zal de kostprijs zijn voor de implementatie van de selectieve inzameling van luiers en bioafval in Vlaanderen? Welke budgetten moeten daarvoor ter beschikking worden gesteld? Welke recyclagemogelijkheden ziet u voor luiers? Op welke termijn zullen bestaande Europese proefprojecten leiden tot capaciteit om te recycleren? Zijn er Vlaamse initiatieven? Zo ja, welke zijn dat dan?
Collega De Roo, ik vind het wel indrukwekkend dat u die vragen stelt terwijl u staat aan te schuiven aan het containerpark. Dat is zeer toepasselijk.
Minister Demir heeft het woord.
De scheiding en recyclage aan de bron, of de selectieve inzameling van bioafval, moet volgens de Europese kaderrichtlijn uiterlijk tegen 31 december van volgend jaar worden gerealiseerd. U stelde vragen naar de timing. Wij zullen die timing uiteraard respecteren. Het uitvoeringsplan is momenteel in opmaak en zal binnenkort in openbaar onderzoek worden voorgelegd. Het is de bedoeling dat de regering het uitvoeringsplan nog dit jaar goedkeurt.
Naast bioafval is ook luierafval een stroom waarop ik in de toekomst wil inzetten om die gescheiden in te zamelen voor recyclage, zodat deze materialenkringloop wordt gesloten. Dat is nog grotendeels pionierswerk. Ter voorbereiding hiervan heeft de OVAM een uitgebreid traject afgelegd, samen met de producenten en partners in deze productketen.
Ik kom tot uw derde vraag. De selectieve inzameling van bioafval en luiers zal gepaard gaan met kosten, maar ook met baten. Baten zijn er onder meer omdat er minder frequent huisvuil moet worden ingezameld en minder restafval moet worden verbrand. Er zijn de afgelopen jaren ook reeds een aantal studies uitgevoerd wat beide stromen betreft. De huidige opmaak van het nieuwe uitvoeringsplan gaat gepaard met de opmaak van een socio-economische analyse. Daarin zullen de kosten en baten voor de selectieve inzameling van beide stromen in detail worden opgenomen, op basis van het eerdere studiewerk en rekening houdend met de precieze keuzes die voor beide stromen in het uitvoeringsplan worden gemaakt.
Vandaag zijn twee recyclagetechnologieën van luiers operationeel in Europa. Beide installaties hebben een industriële verwerkingscapaciteit van 10.000 tot 15.000 ton. Dat zijn dus nog veeleer kleine hoeveelheden. In afwachting van het wetgevend kader in Vlaanderen werkt men op pilootschaal ook verder aan andere technologieën, zowel op het vlak van mechanische recyclage als op het vlak van chemische recyclage, waarbij de plastics worden omgezet tot nieuwe grondstoffen voor de kunststofproductie. Ik kan bevestigen dat, dankzij de goede en structurele samenwerking tussen de overheid en de ketenpartners en het daaruit volgende beleidskader de voorbije twee jaar, er ondertussen ook voorzichtig vertrouwen is gegroeid om in Vlaanderen te investeren in die luierrecyclage. Nieuwe initiatieven van ondernemingen die oplossingen hebben om deze materiaalkringlopen te sluiten, wil ik ook financieel ondersteunen. Binnen het recyclagehubproject kunnen we steun verlenen aan ondernemingen die investeren in innovatieve recyclagetechnologieën. Ik hoop dus dat ik met die middelen ook concrete en mature investeringsplannen voor luierrecyclage kan ondersteunen. De tweede call voor de recyclagehubmiddelen start binnenkort.
De heer De Roo heeft het woord.
Voorzitter, voor alle duidelijkheid: het is tussen twee afspraken in. Misschien ook nog een kleine woordelijke correctie: u noemt het containerpark, maar ik probeer het steeds ‘recyclagepark’ te noemen, om het belang van recyclage ook in de verf te zetten.
Bedankt voor uw antwoord, minister. Er moeten dus nog wel een aantal initiatieven worden genomen vooraleer we kunnen overgaan tot de selectieve inzameling. Er is nog wel wat tijd, maar de tijd is natuurlijk ook niet volledig onbeperkt, we moeten er vrij snel zijn.
Iets waarvoor de tijd ook begint te dringen, en dat is mijn bijkomende vraag, is het restafval. Tijdens het eerste jaar van de coronacrisis is dat enorm toegenomen: tot 147 kilogram per inwoner. Tegen het einde van dit jaar moet dat al opnieuw gedaald zijn naar 138 kilogram. De ambitie is om tegen 2030 in Vlaanderen onder de grens van 100 kilogram per inwoner te duiken. Het is ook in dat kader dat de OVAM de aanbeveling doet om luiers, en ook dat bioafval, selectief te gaan inzamelen.
Mijn vraag, minister: voorziet u specifiek voor dit jaar ook nog acties om het aantal kilo’s restafval te doen dalen? Er zijn een aantal structurele maatregelen, die u hebt toegelicht. Voor luiers wordt er gekeken naar bioafval, en dat zal eind volgend jaar worden geïmplementeerd. Maar wat met de doelstellingen van dit jaar? Hebt u daar nog specifieke plannen, of specifieke insteken voor?
Dank u wel. ‘I stand corrected’: het is inderdaad het ‘recyclagepark’, zelfs in Leuven. Maar ik doe daar al langer aan mee, dus ik ben nog blijven hangen in het containerpark.
Mevrouw Perdaens heeft het woord.
Minister, u haalde daarnet al de studie aan van de OVAM over de recyclage van luiers, en het was ook een deel van het antwoord op een van mijn schriftelijke vragen over dit onderwerp, vorig jaar. Ik vermoed dat die studie afgerond is, en ik vroeg me af wat daarvan de belangrijkste resultaten waren.
U zei zonet ook dat er voorzichtig vertrouwen groeit voor investeringen in luierrecyclage in Vlaanderen zelf. Ik vroeg me af waar we daarmee qua tijdspanne ongeveer zitten. Is het plan om, tot dan, de afzonderlijk opgehaalde luiers te verwerken in het buitenland? De twee bestaande recyclagebedrijven bevinden zich eigenlijk, misschien niet op een steenworp, maar ook niet aan de andere kant van de wereld. Is het vooruitzicht dan om ze daar te gaan verwerken?
Ik heb nog een derde vraag, minister. Wanneer we kijken naar de Ladder van Lansink, dan staat hergebruik natuurlijk nog hoger dan recyclage. Ik vroeg me af of er nog proefprojecten lopen in het kader van hergebruik? Alvast bedankt voor uw antwoorden.
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Ik wil graag even tussenkomen op deze zeer interessante vraag over luierafval. Ik heb u daarover in maart 2021 gevraagd of u bereid zou zijn om te bekijken wat de mogelijkheden in Vlaanderen waren, minister. U hebt op dat moment aangegeven dat u de bedoeling had om tegen het einde van het jaar, van 2021 dus, alle ophaalscenario’s in beeld te brengen, en die vervolgens ook te testen. Dan zou er gekeken worden met welke sectoren men aan tafel zou zitten om die selectieve inzameling te kunnen doen. Dat is natuurlijk ook belangrijk om de recyclage te kunnen realiseren.
Ik heb de indruk, minister, dat er wat vertraging is. Hebt u een idee wat de reden is waarom daar een vertraging is?
Kunt u ten tweede nu een duidelijke timing meegeven van wanneer u echt zicht gaat hebben op die ophaalscenario’s en het testen in de praktijk? Wanneer kan er effectief met de sectoren aan tafel gezeten worden en hoe zal dat georganiseerd worden? Is er al klaarheid over met welke sectoren u dat wenst te doen? Hoe wilt u daar verder mee aan de slag?
Minister Demir heeft het woord.
Mijnheer De Roo, de acties met het oog op een daling van het restafval staan in het nieuwe uitvoeringsplan dat binnenkort in openbaar onderzoek gaat. We hebben recent ook de heffing op verbranding stevig verhoogd.
Collega Perdaens, de resultaten zijn dat de recyclage effectief veilig inzetbaar zou zijn en dat er zeker bij de inzameling, bijvoorbeeld bij kinderdagverblijven en woonzorgcentra, een maatschappelijke baat is. De interesse wordt ook zeer concreet. Er is momenteel een project gekend bij de OVAM dat vrij ver staat en waarvan we verwachten dat het zich waarschijnlijk op zeer korte termijn zal aanmelden. De uitvoer naar het buitenland is in principe dan ook niet nodig.
Proefprojecten rond herbruikbare luiers worden ook maximaal ondersteund door de OVAM.
Collega Rombouts, er zijn inderdaad ophaalscenario’s in beeld gebracht. Hieruit komt voort dat een huis-aan-huisophaling niet noodzakelijk de beste manier is. Het omzetten van de scenario’s in de praktijk zal er komen zodra er ook een aanvaardingsplicht wordt ingevoerd.
Het proces met de stakeholders is nu lopende in het kader van het Vlaams reglement betreffende het duurzaam beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen 9 (VLAREMA 9) waarin we hierrond een aantal zaken willen veranderen.
De heer De Roo heeft het woord.
Minister, ik dank u voor de bijkomende antwoorden. De selectieve inzameling is de weg die we moeten bewandelen. We zijn vandaag ook een van de betere leerlingen van de klas op het vlak van sorteren en het zou goed zijn als we daar verder in kunnen gaan.
De opmerking van collega Rombouts is zeker terecht. Bij luiers moeten we heel goed opletten dat het recipiënt waarin die worden verzameld aangepast is aan de nood van bijvoorbeeld jonge ouders maar evengoed van zorgenden en aan de plaats waar zij wonen. Ik heb het dan over geuropbergmogelijkheden, compatibiliteit met een aantal systemen of een aanbod vanuit winkels en dergelijke meer. Dat is iets wat we zeker niet uit het oog mogen verliezen.
We moeten er ook vooral voor zorgen dat de recyclage verder doorgaat in die keten. Ik hoor u zeggen dat u zult investeren zodat we op voldoende grote schaal kunnen recycleren. Dat is zeker nodig. Het is nog niet zo lang geleden dat een aanzienlijk deel van het gesorteerde pmd-afval werd verbrand in onze verbrandingsovens. Dat is iets wat we zoveel mogelijk moeten vermijden om het draagvlak voor recyclage niet te ondergraven. Ik dank u voor de initiatieven die u daarrond neemt.
De vraag om uitleg is afgehandeld.