Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
Verslag
Mevrouw Sleurs heeft het woord.
Minister, collega’s, de oorlog in Oekraïne is jammer genoeg nog steeds aan de gang, alsook de vluchtelingenstroom. Er zouden momenteel zo’n 25.000 Oekraïense vluchtelingen in België geregistreerd zijn. Deze mensen krijgen het statuut van tijdelijk ontheemden, waardoor er een andere procedure gevolgd wordt dan wanneer een persoon asiel komt aanvragen.
Een belangrijk gevolg van het verlenen van dit statuut is dat de vluchtelingen geen gezondheidsscreening hoeven te ondergaan bij het Klein Kasteeltje in Brussel. Deze taak wordt nu doorgeschoven naar de eerste lijn en de huisartsenkringen. Van de lokale besturen wordt verwacht dat zij de Oekraïners doorverwijzen naar de huisarts. De screening is wel noodzakelijk, want in Oekraïne komen nog ziektes als polio of tuberculose voor, ziektes die we hier minder kennen, en ligt de algemene vaccinatiegraad ook veel lager.
Ik heb u al gevraagd, minister, op welke manier de screening binnen de huisartsenkringen georganiseerd zou worden, maar er bereiken ons berichten dat hier in de tussentijd weinig stappen in gezet zijn. Hoe is de stand van zaken nu, hoe is het nu geregeld, hoe gaat men te werk? Hoe worden de Oekraïners nu gescreend? Wordt er ook gevaccineerd?
Klopt het dat de organisatie nog opgestart moet worden of nog maar deels is opgestart? Zo ja, hoe voorziet u deze mensen alsnog te vatten, nu zij al enkele weken in Vlaanderen verblijven?
Welke gezondheidsrisico’s gaan er gepaard met het vertraagd uitvoeren van de gezondheidsscreenings of vaccinaties?
Minister Beke heeft het woord.
De huisartsenkringen, daar zijn ze. Dat zijn van die zaken waar we er nog meer van nodig hebben. (Opmerkingen van Elke Sleurs)
De huisartsenkringen en bij uitbreiding alle zorgaanbieders werden geïnformeerd via verschillende webinars. Op 5 april, bijna een maand geleden, werd een eerste webinar georganiseerd, waar de zorgaanbieders kennismaakten met gezondheidsrisico’s en het preventief zorgaanbod voor de Oekraïense oorlogsvluchtelingen. Tijdens dit webinar heeft de sector kennisgenomen van het organisatiemodel waarbij aan de huisartsenkringen is gevraagd om het preventieve zorgaanbod in samenwerking met lokale besturen en zorgraden uit te werken. Veel huisartsenkringen, lokale besturen en zorgraden zijn toen reeds gestart met na te denken over hoe ze deze complexe opdracht kunnen uitvoeren.
Op 21 april werden de huisartsenkringen een tweede keer geïnformeerd via een webinar omtrent hun opdracht en welke operationele mogelijkheden ze hebben om taken te delen met expertise aanwezig in de zorgraden en lokale besturen. Tijdens dit webinar bleek algauw dat het overgrote deel van de huisartsenkringen samen met de zorgraden en lokale besturen het zorgaanbod hebben uitgedacht. Daags nadien werd een sectorbrede mobiliserende communicatie uitgestuurd. Het webinar werd beschikbaar gemaakt op de website van Zorg en Gezondheid. Ik vermoed dat u daar zelf ook al naar gekeken hebt. Door goede samenwerking, opgebouwd tijdens de COVID-19-crisis, ben ik ervan overtuigd dat dit zorgaanbod op goede wijze over heel Vlaanderen uitgerold zal worden.
Het startschot voor de organisatie werd dus gegeven op 5 april. Veel Oekraïense ontheemden zullen al dan niet tijdelijk verblijven bij familie en vrienden. Het zal niet evident zijn om deze doelgroep actief te benaderen, maar door de expertise opgebouwd in de eerstelijnszones tijdens de COVID-19-crisis, is men vertrouwd met een populatiegerichte aanpak om specifieke doelgroepen te sensibiliseren om deel te nemen aan preventieve acties. Deze kennis zal nu opnieuw gebruikt worden. Het is belangrijk dat iedereen beseft dat zowel nu als in de toekomst de toeleiding naar het medisch preventief aanbod niet evident is: deze vluchtelingenstroom is een heel dynamisch gegeven en ook heel moeilijk te voorspellen.
Zoals bleek tijdens ons eerste webinar zijn er al veel regio’s aan de slag gegaan om het medisch onthaal van de vluchtelingen lokaal te regelen. Sommige regio’s werken samen met enkele huisartspraktijken, sommige voorzien een eerste medische onthaalruimte bij een collectiviteit, meer stedelijke regio’s kiezen voor een zorgpunt.
Op 7 april 2022 hebben de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en het European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) een gezamenlijk statement gepubliceerd waarbij gesteld wordt dat systematische screening op tuberculose niet per se noodzakelijk is. Dit betekent hoe dan ook dat er geen risico verbonden is aan het niet of niet onmiddellijk screenen op tuberculose – aanvankelijk kregen we andere signalen, zoals u wel weet. Wel is het belangrijk dat bepaalde doelgroepen gescreend worden, zoals mensen met verminderde immuniteit door HIV en natuurlijk ook contactpersonen van tuberculosepatiënten.
In Vlaanderen blijven we er momenteel voor opteren om de tuberculosescreening toch zoveel mogelijk aan te bieden bij kinderen vanaf 5 jaar en volwassenen. We gaan dus verder dan wat de Wereldgezondheidsorganisatie als algemene richtsnoer naar voren heeft geschoven. Dat doen we ook voor andere vluchtelingen uit landen met een vergelijkbare incidentie, al is dat niet zo evident te organiseren. Voor mensen die een officiële asielaanvraag indienen, is dit eenvoudiger te doen, aangezien zij op een vaste plaats de eerste contacten hebben in het Klein Kasteeltje en er daar ter plaatse een longfoto genomen kan worden en de eerste vaccinaties er toegediend kunnen worden. Voor de ontheemden uit Oekraïne moet dit decentraal worden georganiseerd, wat het complexer maakt.
De weg die een ontheemde uit Oekraïne normaal doorloopt is de volgende. Hij moet zich eerst aanbieden bij Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) in Brussel. Vervolgens moet hij zich inschrijven in de toegewezen gemeente. Via de integratieambtenaar van de gemeente wordt hij dan toegeleid naar het preventieve gezondheidsaanbod dat lokaal wordt georganiseerd door de huisartsenkringen in samenwerking met de zorgraden en de lokale besturen.
Maar elk consult, om welke reden dan ook, kan een aanleiding zijn om ook de preventieve aspecten te bespreken en na te gaan of een tuberculosescreening opportuun is. Ook ter gelegenheid van een consult of controle van kinderen bij de consultatiebureaus van Kind en Gezin of de centra voor leerlingenbegeleiding (CLB’s) kan dit nagevraagd worden en kunnen mensen toegeleid worden naar de contactpunten van de huisartsenkringen.
Mevrouw Sleurs heeft het woord.
Dank u wel voor uw uitgebreid antwoord, minister.
Ik hoor dat er al heel wat werk is verzet en dat de lokale besturen hun werk zeer actief regelen, met een zorgpunt en een zorgpad, alle mogelijke zaken om dit in goede banen te leiden. De organisatie op zich is zeker niet gemakkelijk. Onze dank gaat dus uit naar de eerste lijn en alle zorgverstrekkers daar die dit in goede banen proberen te leiden.
Een ander probleem is wel dat de Oekraïense bevolking heel argwanend staat ten opzichte van vaccinatie, zo heeft de covidpandemie ons toch geleerd. Een bijkomende vraag is dan of daar ook aan gewerkt wordt. De bereidheid in Vlaanderen was zeer groot, maar de Oekraïense bevolking heeft daar een andere visie over. Is er een specifieke aanpak voorzien om ook hen te informeren en te overtuigen van het belang van onder andere routinevaccinaties, maar zeker ook de covidvaccinatie?
Mevrouw De Rudder heeft het woord.
Ik heb ook een vraag rond vaccinatie tegen polio en mazelen. We weten dat de vaccinatiegraad bij de doelgroep heel laag is. Hoe wordt dat gemonitord? Volgen de lokale besturen dit verder op? Of is dit ook iets wat de huisartsen en de zorgpunten meenemen? Dit is een belangrijk gegeven. Lokale besturen moeten weten waar en hoe ze vluchtelingen in hun gemeente kunnen informeren over die vaccinaties. Hoe gebeurt die monitoring?
Minister Beke heeft het woord.
De eerste signalen uit het veld leren ons dat de andere vaccins goed worden geaccepteerd, maar dat de vaccinatietwijfel rond het covidvaccin toch wel groter is bij mensen uit Oekraïne. Dat hebben we ook vastgesteld in de generieke populatie voor de oorlog: wij zaten met een veel grotere vaccinatiegraad. Enfin, dat is het gevolg van kampioen zijn. Dan doet al de rest het wat minder. Dat zien we dus wel bij de covidvaccinaties. Daar is meer twijfel rond; artsen moeten meer argumenteren en motiveren.
Mevrouw Sleurs heeft het woord.
Ik wens als slotrepliek de lokale besturen, de eerstelijnszorg en alle mensen die daarbij betrokken zijn, te bedanken om zo kort op de bal te spelen. Minister, ik roep op om dat vanuit het Vlaams Parlement, de Vlaamse overheid en Zorg en Gezondheid nauwlettend op te volgen, zodat er op de oorlogs- en vluchtelingencrisis geen gezondheidscrisis volgt.
De vraag om uitleg is afgehandeld.