Verslag vergadering Commissie voor Binnenlands Bestuur, Gelijke Kansen en Inburgering
Verslag
De heer Warnez heeft het woord.
Minister, vorige week zijn de resultaten van de Digimeter van imec gepresenteerd, een bevraging van drieduizend Vlamingen van 16 jaar of ouder. Daaruit blijkt een duidelijk beeld van de huidige situatie op het vlak van e-inclusie. We willen iedereen mee op die trein, maar het is heel duidelijk dat er nog heel wat werk aan de winkel is.
Uit de resultaten blijkt dat 25 procent van de jongeren niet mee is met het digitale jargon, wat toch wel opvallend is. Dat beperkt uiteraard hun kansen voor de toekomst. Zeker jongeren die hoge SES-criteria (sociaal-economische status) vertonen, hinken achterop. Ze beschikken over de toestellen, maar niet over alle nodige kennis en vaardigheden om die ook doelgericht aan te wenden. De situatie is zelfs vergelijkbaar met die van de 55-plussers, die last hebben met de vele online toepassingen, zoals contact opnemen met de overheid, bankieren en solliciteren, basiselementen om in deze samenleving verder te kunnen.
U hebt al aangegeven dat u via het actieplan ‘Iedereen Digitaal’ e-inclusie wilt stimuleren. Daarvoor is een budget van 50 miljoen euro voorzien. Daarmee worden onder meer lokale besturen ondersteund, met als doel in elke stad of gemeente een e-inclusiewerking op te zetten tegen 2024. Er moet daarbij bijzondere aandacht zijn voor kwetsbare groepen en er is ook ruimte voor monitoring en onderzoek.
Minister, hoe evalueert u de resultaten van de Digimeter? Hebt u al zicht op de concrete resultaten binnen het actieplan Iedereen Digitaal?
In hoeveel gemeenten is er op dit ogenblik een e-inclusiewerking, al dan niet opgestart? Hoe zullen de gemeenten zonder lokale e-inclusiewerking toch nog aangespoord worden, zodat we tegen 2024 in elke gemeente zo’n werking hebben? Voorziet u een verlenging van het actieplan, gezien de huidige resultaten?
Zult u overleggen met uw collega’s van onderwijs en jeugd, zodat de focus op jongeren kan worden versterkt? Hebt u tot slot al nieuwe kennis uit de monitoring en het onderzoek? Dient het beleid daarop te worden bijgestuurd?
Minister Somers heeft het woord.
Mijnheer Warnez, ik bekijk de resultaten van de Digimeter vooral vanuit het oogpunt van het e-inclusiebeleid. Sommige resultaten ervaar ik als positief. Zo blijkt dat in 2021, net als in 2020, 99 procent van de bevraagden een internetaansluiting heeft en 93 procent een smartphone. De overgrote meerderheid van de Vlamingen, 88 procent, heeft ook voldoende vertrouwen in zichzelf om de nodige digitale vaardigheden aan te leren. Dat is knap. Wij zijn een volk van zelfvertrouwen.
Er is ook een stijgende waardering over de duidelijkheid en toegankelijkheid van overheidswebsites: van 27 procent in 2020 naar 31 procent in 2021. Dat is een kleine, maar toch relevante stap vooruit.
Waar we absoluut aan moeten blijven werken, is het verkleinen van de digitale kloof, want daar zijn de cijfers nog niet oké. Zo heeft bijvoorbeeld 38 procent van de gezinnen met een laag sociaal-economisch profiel geen mogelijkheid om beter internet thuis te betalen. Een op de vier huishoudens met een lage economische status heeft onvoldoende toestellen ter beschikking. 15 procent van de 16- tot 24-jarigen heeft het moeilijk om zonder hulp hun online bankzaken te regelen.
Er zijn reeds verschillende trajecten opgestart binnen het actieplan Iedereen Digitaal. In april startte Mediawijs met de opleidingen van digitale-inclusiecoach voor medewerkers van lokale besturen die rond e-inclusie werken. Dit jaar nemen reeds 26 lokale besturen deel. De opleiding wordt de komende jaren herhaald en uitgebreid. Mediawijs lanceerde ook een vernieuwde website, e-inclusie.be, en een beleidstool digitale inclusie om lokale besturen te ondersteunen bij het opzetten van hun digitale inclusiewerking. Er werd ook nieuw vormings- en ondersteuningsmateriaal voor lokale besturen ontwikkeld.
Het lerend netwerk e-inclusie, geleid door de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG), Mediawijs en het Vlaams ondersteuningscentrum voor het volwassenenonderwijs (Vocvo), breidt sterk uit. Op dit moment zijn al meer dan honderd lokale besturen aangesloten bij dat lerend netwerk. Dat is toch al een mooie stap vooruit.
Begin dit jaar zijn 27 projecten van start gegaan bij kleine en middelgrote lokale besturen, waarbij in totaal 108 gemeenten samenwerken rond de uitbouw van een e-inclusiebeleid. We beginnen dus substantiële aantallen van de gemeenten te bereiken. In maart startte de city deal ‘e-inclusion by design’, waarbij de 13 centrumsteden en de Vlaamse Gemeenschapscommissie samenwerken rond de gebruiksvriendelijkheid van de stedelijke digitale dienstverlening.
Eén lokaal bestuur op de twee zet reeds actief in op e-inclusie. Je kunt zeggen ‘maar’ een op de twee, maar het is toch al een op de twee. In Vlaams-Brabant en Oost-Vlaanderen kan er nog een tandje bij worden gestoken.
Bij de oproep voor een lokaal e-inclusiebeleid voor kleine en middelgrote lokale besturen werden 27 projecten geselecteerd: 9 in West-Vlaanderen, 3 in Oost-Vlaanderen, 2 in Vlaams-Brabant, 8 in Antwerpen en 5 in Limburg. De VVSG onderneemt daartoe de nodige acties en gaat actief in overleg met de lokale besturen uit Vlaams-Brabant en Oost-Vlaanderen om het aantal daar op te krikken. Mediawijs heeft in het najaar een grootschalige campagne gepland om zoveel mogelijk burgers, inclusief lokale besturen, te bereiken.
Alle projecten binnen het actieplan Iedereen Digitaal lopen tot eind 2024. Daarna zal ik bekijken welke zaken, hoe en door wie verder kunnen worden gecontinueerd. Ik zal dat dus pas bekijken op het einde van 2024. Of beter: men zal dat bekijken, wie het ook mag zijn, misschien mijnheer Warnez himself. We lopen nu dus tot eind 2024. Ik denk dat dat ook goed is. Het zal een nieuwe regering zijn die het zal bekijken, en dat is ook een goede zaak. Bij de start van een nieuwe regering kan die de elementen bekijken.
We nodigen voor de stuurgroep Iedereen Digitaal, die dit voorjaar tweemaal plaatsvindt, ook collega’s uit van het Departement Onderwijs en Vorming. De stuurgroep heeft onder andere als doelstelling om bruggen te maken tussen verschillende projecten en verschillende actoren die bezig zijn met digitale inclusie en om de mensen die daarmee bezig zijn, met elkaar in contact te brengen. Op die manier betrekken we ook collega’s die werken rond de projecten Digisprong en Edusprong bij dit actieplan. We proberen dus om dat netwerk sterk te krijgen. Mediawijs organiseert eveneens tweejaarlijks een ambtenarenoverleg, waarbij de verschillende administraties, agentschappen en departementen die rond e-inclusie werken, aanwezig zijn. Ook de betrokkenen van de administratie van Onderwijs Vlaanderen worden daarbij uitgenodigd. Er is dus wel degelijk een sterke band met die delen in de administratie die met jongeren bezig zijn.
De overheidsopdracht voor de wetenschappelijke monitoring en het onderzoek in het kader van het actieplan Iedereen Digitaal lanceren we dit voorjaar, met als doelstelling dat de opdrachtnemer de monitoring en het onderzoek start in de tweede helft van 2022. In het tweede semester van 2022 zullen ook de eerste concrete acties lopen binnen de projecten bij lokale besturen. De rapportage van de eerste resultaten verwacht ik in het voorjaar van 2023. Daar moeten we dus nog een jaar op wachten. En dan zullen we die eerste resultaten hebben.
De heer Warnez heeft het woord.
Dank u wel voor het uitgebreide antwoord, minister. Ik hoor dat er veel actie ondernomen wordt vanuit Vlaanderen. Ik weet ook dat u een positief ingestelde minister bent. Anderzijds, een op de twee gemeenten, dat zou toch nog een pak omhoog moeten. Want dat wil zeggen dat er in een op de twee gemeenten een gebrek is aan beleid voor mensen die digitaal niet mee kunnen. Ik denk dat we bij de lokale besturen ook de stap aan het zetten zijn om steeds meer digitaal te worden. Er zijn de ‘gemeenten zonder gemeentehuis’, waar u ook de trekker van bent. Het is dus nog een hele uitdaging, maar ik hoop dat de meeste gemeenten ook gewoon mee op die kar springen en snel overschakelen naar een sterk e-inclusiebeleid.
De vraag om uitleg is afgehandeld.