Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
Verslag
Mevrouw Schryvers heeft het woord.
Minister, sinds 1 juni van vorig jaar schakelden de diensten gezinszorg en de gemachtigde indicatiestellers voor de toekenning van het zorgbudget voor zwaar zorgbehoevenden over op de BelRAI-screener voor het bepalen van de zorgbehoefte. De BelRAI-screener vervangt daarmee de vorige BEL-profielschaal. Sinds de invoering bleek het aantal negatieve beslissingen veel hoger dan initieel ingeschat. Daarom besloot u begin 2022 om de herinschalingen voor de verlenging van de toekenning van het zorgbudget op basis van de BelRAI-screening tijdelijk op te schorten en een bijkomende evaluatie te laten doen. Het thema is in deze commissie ook al meermaals uitvoerig aan bod gekomen.
In de evaluatie die u bij LUCAS bestelde, werden cijfers geanalyseerd voor de periode van juni tot en met augustus 2021. Daaruit bleek dat er strenger dan verwacht werd gescoord op enkele items die vallen onder activiteiten van het dagelijks leven (adl) en instrumentele activiteiten van het dagelijks leven (iadl), die verwijzen naar de mate waarin mensen zelfredzaam zijn om dagelijkse activiteiten uit te voeren, zoals zichzelf aankleden en eten. Daarnaast bleek dat er mogelijk sprake was van een opstarteffect, aangezien er op deze items minder streng werd gescoord op die plekken waar men al langer met de BelRAI-screener aan de slag is.
We konden lezen dat de Vlaamse Regering in navolging daarvan op 1 april jongstleden op uw voorstel heeft beslist tot een bijsturing. Zo wordt de afkapwaarde om recht te hebben op het budget verlaagd. Bovendien wordt deze maatregel retroactief toegepast tot 1 juni 2021, waardoor volgens het persbericht 4104 Vlamingen alsnog of opnieuw recht krijgen op het zorgbudget voor zwaar zorgbehoevenden van 130 euro per maand. De bijsturing geldt ook voor toekomstige beoordelingen.
Minister, ik heb hierover de volgende vragen. Kunt u meer toelichting geven bij de beslissing met betrekking tot het verlagen van de afkapwaarde voor de BelRAI-screener? Gaat het hierbij om de afkapwaarde op de totaalscore en/of op de som van de iadl- en adl-modules? Is er intussen duidelijkheid over de reden waarom er, in tegenstelling tot de voorafgaande prognoses, want er was toch wel een hele studie aan voorafgegaan, meer ‘afscoringen’ waren op de modules iadl en adl? Hoe komt de uitgevoerde aanpassing daaraan tegemoet?
Eerder werd gesteld dat er mogelijk sprake was van een opstarteffect. Is daar duidelijkheid over? Zal, met andere woorden, de huidige afkapwaarde ook in de toekomst behouden blijven?
Naast de BelRAI-screener worden de komende jaren nog andere BelRAI-instrumenten uitgerold. Ik denk dan aan BelRAI Home Care en BelRAI Long Term Care Facilities. Welke lessen kunnen er worden getrokken uit de uitrol van de BelRAI-screener voor een succesvolle uitrol van die andere BelRAI-instrumenten, die dus nog op de planning staan?
In afwachting van de bijkomende evaluatie waren de herinschalingen on hold gezet. Welke impact heeft dit nu op de diensten? Op welke manier wordt de inhaalbeweging gemaakt?
Minister Beke heeft het woord.
Van de ene correctie naar de andere.
Collega, de afkapwaarde op de som van de blokken iadl en adl van de BelRAI-screener wordt bijgestuurd van 6 naar 5,5 punten. Ik hoop dat iedereen de afkortingen kent. Ik wil de wijsheid van de commissieleden natuurlijk niet onderschatten. De afkapwaarde van 13 punten als totaalscore op de BelRAI-screener blijft ongewijzigd behouden.
LUCAS onderzocht de resultaten op de BelRAI-screener over de eerste drie maanden na de implementatie. De conclusie was dat in vergelijking met data uit eerder onderzoek in Vlaanderen en met internationale data bleek dat er op de BelRAI-screener minder vaak totale afhankelijkheid wordt gescoord op de items adl en iadl. We komen daaraan tegemoet door de afkapwaarde op de blokken iadl en adl te verlagen.
De monitoring van de cijfers voor de jongste drie maanden, met name januari tot maart 2022, leert ons dat de verhouding tussen het aantal positieve en negatieve BelRAI-screeners over deze maanden stabiel is. Daaruit leid ik af dat het opstarteffect voorbij is. De bijgestuurde afkapwaarde geldt ook voor de toekomst.
De uitrol van de BelRAI-screener werd wetenschappelijk voorbereid. Dat is ook zo voor andere BelRAI-instrumenten die zullen worden uitgerold. Met het verplaatsen van de afkapwaarde op de BelRAI-screener wijzigen we niets aan de screener op zich. De bevraagde items blijven dezelfde. De positie van de afkapwaarde is geen wetenschappelijke, maar een politieke keuze.
Naast het zorgvuldig voorbereiden van de implementaties op basis van wetenschappelijk onderzoek investeren we in opleiding rond het gebruik van de BelRAI-instrumenten. Naast een basisopleiding is er ook een periodieke intervisie als verplichting in de reglementering opgenomen. Dat is een goede zaak: de intervisie maakt het mogelijk de kennis bij de indicatiestellers over het instrument op te frissen en eventueel bij te sturen.
Verder moeten we een onderscheid maken tussen het gebruik van BelRAI als kwaliteitsinstrument versus het gebruik als financieringsinstrument. De BelRAI-screener had bij het zorgbudget voor zwaar zorgbehoevenden onmiddellijk financiële gevolgen voor de personen met dit zorgbudget. Daarentegen zullen andere BelRAI-instrumenten in een eerste fase worden gebruikt als kwaliteitsinstrument, en dus niet meteen als een financieringsinstrument. Dit biedt de mogelijkheid om het gebruik van de instrumenten te evalueren en te simuleren op basis van populatiedata, vooraleer de instrumenten zullen worden gebruikt om zorg te financieren.
De herzieningen van het zorgbudget voor zwaar zorgbehoevenden waren inderdaad sinds december 2021 opgeschort. Dat is een beslissing die we toen hebben genomen. In de plaats daarvan zijn de beslissingen die afliepen, ambtshalve met drie maanden verlengd. Dat maakt dat de indicatiestellers de komende maanden bij een verhoogd aantal dossiers een BelRAI-screener moeten uitvoeren. Indien zou blijken dat deze indicatiestellingen niet allemaal tijdig kunnen worden uitgevoerd, zullen de nodige maatregelen worden getroffen om te vermijden dat de zorgbehoevenden hiervan nadeel zullen ondervinden.
Mevrouw Schryvers heeft het woord.
Minister, dank u wel. Ondanks het feit dat er toch wel een heel grote voorbereiding en wetenschappelijke onderbouwing aan is voorafgegaan, hebben we sinds de implementatie midden vorig jaar gezien dat een groter aantal mensen niet meer in aanmerking kwam voor het zorgbudget voor zwaar zorgbehoevenden dan initieel was gedacht. Dan lijkt het me goed dat u de bereidheid hebt getoond om verder onderzoek te doen naar de oorzaken daarvan. We hebben hier heel wat vragen gehoord om het gewoon terug te draaien en zo verder. De keuze die is gemaakt, lijkt mij de enige mogelijke, namelijk nagaan hoe het komt dat er een aantal afwijkingen zijn vast te stellen, in tegenstelling tot de eerdere verwachtingen. Dan moet men echter nadien natuurlijk ook bereid zijn om daaraan tegemoet te komen en om eventueel bij te sturen. Dat is wat de regering ondertussen heeft beslist. Ik denk dat dat een goede beslissing is, maar men moet er natuurlijk ook voor zorgen dat de implementatie ook in de volgende periode op een goede manier verder verloopt, en dat er ook duidelijkheid is voor iedereen.
Vandaar mijn bijkomende vragen. Ten eerste vind ik het goed dat u zegt een verhoogd aantal indicatiestellingen te zullen moeten doen in de volgende periode. Dat betekent meer opdrachten voor alle indicatiestellers, nadat er een tijd een opschorting is geweest. We moeten er echter nu al oog voor hebben dat er zich opnieuw een probleem zou kunnen voordoen, namelijk dat niet al die herzieningen tijdig zouden kunnen gebeuren. We moeten dat in de gaten blijven houden. Dat is mijn eerste vraag.
Ten tweede, we konden lezen dat de regering de beslissing heeft genomen, maar de formele omzetting in regelgeving is nog bezig, als ik het goed heb. Wanneer worden die formele beslissingen verwacht?
Ten derde, we hebben gezien dat tijdens heel deze periode een aantal mensen die werden ‘afgescoord’ en geen recht meer hadden op het zorgbudget, natuurlijk een beroep hebben aangetekend, en dat daar dus dossiertaks voor verschuldigd was. We weten dat in de regelgeving is bepaald dat, indien het beroep wordt ingewilligd en men het budget nadien alsnog krijgt, die dossiertaks dan wordt terugbetaald. Op welke manier wordt daar in dezen mee omgegaan? Worden mensen daarover geïnformeerd, zonder dat er dan moet worden geoordeeld over het beroep zelf? Gewoon op basis van de aanpassing van de afkapwaarde en het toch opnieuw toekennen van het zorgbudget, komt er dan automatisch ook een terugbetaling van de dossiertaks die is betaald voor het beroep?
Mevrouw De Martelaer heeft het woord.
De omschakeling van de BelRAI-inschalingsmethode komt ook terug in het jaarverslag van de Vlaamse Ombudsdienst. Ik ben daar daarjuist niet echt op ingegaan omdat we toch deze vraagstelling hadden. De ombudsdienst haalt terecht aan dat terwijl de overheid haar zaken in orde maakt, ontevreden burgers geen andere mogelijkheid hebben dan zich tot de beroepsprocedure wenden. Daarvoor moeten ze een dossiertaks van 75 euro ophoesten. Groen heeft zich altijd verzet tegen die taks. Het recht op een tweede opinie moet altijd en voor iedereen toegankelijk blijven. Een bijkomende taks dwingt sommige mensen om af te haken. Ook de ombudsdienst beveelt aan deze dossiertaks te schrappen, al zeker tot de procedure op punt staat. Bent u van plan om dat alsnog te doen?
Mevrouw Van den Bossche heeft het woord.
Minister, het is positief dat het afkappunt van de BelRAI-screener is verlaagd en dat het initiële onrecht dat is ontstaan met de invoering van de screener, nu wordt aangepakt. Dat is goed. Het is me wel nog niet helemaal duidelijk welke impact die bijstelling van het afkappunt adl-iadl van 6 naar 5,5 punten zal hebben. Hoeveel mensen die sinds juni 2021 geen zorgbudget voor zwaar zorgbehoevenden kregen na het doorlopen van die BelRAI-screener, zouden dat nu met dat nieuwe afkappunt wel krijgen? Hoeveel personen die hun zorgbudget niet verlengd zagen, worden hierdoor alsnog in het gelijk gesteld? Ik vermoed immers dat daar toch wel wat berekeningen over zijn gemaakt, om de billijkheid van het nieuwe afkappunt te kunnen inschatten. Dus graag wat duidelijkheid daarover en over wie nu allemaal in die rechten zal worden hersteld. Zal dat betrekking hebben op de hele periode sedert juni 2021?
Minister Beke heeft het woord.
Algemeen, wat de toekomst van de implementatie van BelRAI betreft: we hebben vorig jaar in juni een belangrijke stap gezet, maar dat is natuurlijk niet de laatste stap. Als we spreken over de toekomst van onze zorg, de geïntegreerde zorg enzovoort, de financiering van de zorg, dan zijn dit belangrijke onderdelen om mee te werken. Ik verwijs naar de debatten die we daarstraks hebben gevoerd. Het belang van dat instrument kan dus eigenlijk niet worden onderschat. Net omdat dit zo belangrijk is, vond de Vlaamse Regering dat we er vanaf het begin wel voor moeten zorgen dat dit juist zit. Ik heb daarstraks gesproken over het lange voortraject dat werd afgelegd, wetenschappelijk-academisch ondersteund, ook met een steekproef. Het is natuurlijk een veel bredere groep, een echte populatie, die we nu hebben gebruikt. Dat zal ons ook helpen om BelRAI eerst als kwaliteitsinstrument te implementeren en zodoende veel data ter beschikking te hebben alvorens daar de verdere financiering aan te koppelen.
Collega Schryvers, het besluit hebben wij intussen geschreven. Dat ligt voor bij Begroting. Als zij daar het fiat voor geven, dan gaan we daar zo snel mogelijk mee naar de ministerraad, en dan kunnen de zorgkassen dit uitvoeren.
De bedoeling is dat de dossiertaks wordt terugbetaald voor hen die een bezwaar hebben ingediend en tussen 6 en 5,5 punten zitten.
Collega Van den Bossche, in totaal gaat het over 4104 personen, als ik het goed voorheb, die zo retroactief dan toch een zorgbudget zullen krijgen. Bij dezen dus dat goede nieuws. Men zegge het voort.
Mevrouw Schryvers heeft het woord.
Ik denk dat we allemaal wel wat ongerust waren toen we de eerste cijfers kregen over de nieuwe toepassing. Na die wetenschappelijke voorbereiding hadden we het anders verwacht. Het is goed dat er dan onderzoek is gedaan naar de oorzaken daarvan en dat er nu een bijsturing komt. Ook dank voor de bevestiging dat de dossiertaks eigenlijk automatisch zal worden terugbetaald wanneer het besluit wordt uitgevoerd en dat iedereen die tussen de afkapwaarden 6 en 5,5 zat, toch het zorgbudget zal krijgen. Voor de volgende maanden hoop ik dat de inloopbeweging van de indicatiestellingen op een goede manier zal verlopen, en dat, als daar wat vertraging op zou zitten omdat niet alle indicatiestellers erin slagen om iedereen tijdig opnieuw te screenen, er de nodige maatregelen worden genomen zodat mensen niet in een vacuüm terechtkomen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.