Verslag vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Wetenschap en Innovatie
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
De heer Vande Reyde heeft het woord.
In het kader van het crisis- en relancebeleid werden verschillende solvabiliteitsmaatregelen uitgewerkt door de Vlaamse Regering. Het Welvaartsfonds was daar eentje van. We waren daar allemaal heel enthousiast over en nog steeds trouwens. Het Welvaartsfonds zal kapitaalparticipaties en achtergestelde leningen toekennen aan Vlaamse bedrijven. De doelstelling is een fonds van ongeveer een half miljard euro, waarvan ongeveer de helft via publieke middelen en 260 miljoen euro aan private middelen via de ParticipatieMaatschappij Vlaanderen (PMV). Initieel was het de bedoeling dat particulieren zouden kunnen investeren in het fonds in het kader van ‘investeer in onze economie in plaats van elders’, maar deze piste werd inmiddels verlaten wegens een aantal problemen.
Het Welvaartsfonds werd gelanceerd in december 2020 en zou in verschillende fases van start gaan. Uit uw antwoord op mijn schriftelijke vraag van 17 januari 2022 blijkt dat het Welvaartsfonds momenteel beschikt over 205 miljoen euro, waarvan 107 miljoen euro private middelen. De private investeerders zijn de usual suspects zoals KBC, BNP Paribas Fortis, Belfius, Ethias, Baloise enzovoort. Het bleek ook dat tachtig dossiers momenteel in onderzoek zijn, maar dat nog geen investeringen gebeurd zijn in Vlaamse bedrijven.
Dat is de stand van zaken tot nu toe. De lancering is gebeurd, wat op zich goed is, maar het is ‘work in progress’.
Minister, hoe verliep het aantrekken van private financiering voor het Welvaartsfonds? Hoe evolueert dat? Gaat het volgens de verwachtingen? Waarom wordt momenteel geen verdere fundraising nodig geacht? Wordt gewacht op het verloop van de investeringsbeslissingen of is er eerder een beperkte private interesse? Welke factoren spelen hier?
Zoals gezegd, zijn tachtig dossiers in onderzoek. Wat is daar de stand van zaken? Het Welvaartsfonds lijkt een trage opstart te kennen – dat is geen kritiek voor alle duidelijkheid – aangezien de investeringsdossiers al enige tijd in onderzoek zijn. Hoe schat u dit in? Hoe gaat het onderzoek verder? Denkt u dat we binnen afzienbare tijd de eerste realisaties daarvan kunnen zien?
Hoe is het Welvaartsfonds complementair met de reguliere werking van PMV, waarbij ook participaties en leningen aan bedrijven in Vlaanderen worden toegekend? Kunt u al inschatten of er geen dubbele werking is?
Minister Crevits heeft het woord.
Het feit dat ik niet fysiek in de commissie aanwezig ben, heeft alles te maken met mijn eigen gezondheidstoestand die niet helemaal ‘à jour’ is. Ik vind het dan ook niet zo gezond om jullie fysiek te woord te staan.
Het Welvaartfonds, dat weet u, collega Vande Reyde, werd opgezet als een specifiek instrument voor het herstel van de solvabiliteit in het kader van corona, gericht op bedrijven die een negatieve impact van corona ondervinden. Vandaag is het fonds operationeel en worden de investeringsaanvragen die zich aandienen, onderzocht. Alle kenmerken en voorwaarden zijn te vinden op de website www.welvaartsfonds.eu.
Ik begrijp uit uw vragen, collega Vande Reyde, dat u enigszins ongeduldig lijkt te worden. Ik kan u verzekeren dat dit nergens voor nodig is. Het is logisch dat ik dat zeg natuurlijk.
Het Welvaartsfonds heeft een mooie mix aangetrokken van verzekeraars en banken die in België actief zijn. Op het ogenblik van het aantrekken van deze middelen liepen er ook initiatieven op federaal vlak en in Brussel en Wallonië. Ondanks deze vele initiatieven is het proces voor het aantrekken van private financierders vlot verlopen. Heel wat partijen zetten dus mee de schouders onder het instrument. En – u hebt ze zelf opgesomd – dat zijn niet de minste, het zijn sterke partners.
Tijdens de fundraising werd beslist om te starten met een ‘eerste close’ van ongeveer 200 miljoen euro en al onmiddellijk deze middelen aan het werk te zetten volgens de criteria en rendementsverwachtingen die met de investeerders afgesproken zijn. Indien de nood ontstaat, kan een verdere fundraising gebeuren. Dat zal in functie van het investeringsritme en de marktomstandigheden bekeken worden. We hebben immers een maximum voorzien van circa 500 miljoen euro, waarvan minder dan de helft vanuit de Vlaamse overheid.
Er zijn meer dan tachtig dossiers. Het Welvaartsfonds is volledig operationeel. Alle dossiers worden grondig geanalyseerd. Een aantal dossiers werden geweigerd om uiteenlopende redenen en een aantal dossiers hebben geopteerd voor een andere financiering.
De opstart van het Welvaartsfonds is vergelijkbaar met andere initiatieven die vroeger reeds opgezet werden. Er is enige tijd nodig alvorens dergelijk instrument de nodige ‘tractie’ krijgt.
De investeringsperiode loopt nog geruime tijd, en het is nu dus te vroeg om hier conclusies aan te verbinden.
PMV verwacht in de volgende maanden de eerste deal te kunnen aankondigen. Ik vraag u om nog een klein beetje geduld, collega Vande Reyde. U kunt dan nog eens een vraag stellen, dat is ook interessant.
Het Welvaartsfonds kan op een andere manier de markt benaderen dan bij de traditionele PMV-werking. Aangezien de meerderheid van de middelen in het Welvaartsfonds private middelen zijn, heeft het geen co-investeerder nodig op het niveau van elke individuele equity-investering, wat bij een equity-investering uit PMV-middelen wel het geval is.
Zoals ik gesteld heb in mijn inleiding is het Welvaartsfonds een instrument om de solvabiliteit van ondernemingen te ondersteunen. Hoewel het instrument in het kader van corona werd geconcipieerd is het bijzonder waardevol dat we nu – in volle Oekraïne-crisis – over dergelijk operationeel investeringsfonds kunnen beschikken. Ik ben ervan overtuigd dat het Welvaartsfonds ons nog zeer goede diensten zal bewijzen om Vlaamse bedrijven – kmo’s of scale-ups – te versterken en om hun groei te kunnen stimuleren in de moeilijke context van Oekraïne.
De heer Vande Reyde heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Dat is een goede zaak. Ongeduldig zijn wij van nature in deze commissie. Ik ben blij dat alles volgens schema verloopt en we de resultaten weldra zullen zien.
Ik heb nog één bijkomende vraag, het is een beetje een bezorgdheid over die ‘mogelijke duplicatie’. Dat is een aandachtspunt met PMV. Er is de reguliere werking van PMV, maar er zijn nog fondsen met een gelijkaardige doelgroep zoals Belgium Crowdfunding van de federale participatiemaatschappij. PMV heeft daar ook weer 31 miljoen euro in geïnvesteerd. Ik heb recent een schriftelijke vraag aan u gesteld over de investeringen van PMV. Uit uw antwoord bleek dat ze in het voorbije jaar 121 miljoen euro hebben geïnvesteerd in dertien fondsen die ook weer scale-ups en groeibedrijven beogen.
Het risico daarbij is dat bij probleemdossiers soms verschillende investeerders met tegengestelde belangen tegenover elkaar staan. Als je versnippering hebt in de publieke financiering, is dat natuurlijk geen goede zaak want dan zorg je ervoor dat er misschien niet optimaal gebruikgemaakt wordt van al die middelen. Daarom heb ik deze vraag: hoe schat u de afstemming in van vooral investeringen van PMV, maar ook bijvoorbeeld via de Federale Participatie- en Investeringsmaatschappij (FPIM)? Ik weet dat u daar minder zeggenschap over heeft, maar ik vind dat er gewaakt moet worden over de duplicatie. In de opmaak van een nieuwe beheersovereenkomst met PMV zal er misschien ook het best aandacht voor zijn dat de stroomlijnen van investeringen naar scale-ups elkaar niet – zeg maar – kannibaliseren en dat je daar vermijdt dat je interne concurrentie creëert tussen verschillende publieke stromen.
Het is een vraag, maar vooral ook een aandachtspunt. Ik begrijp dat u daar misschien op dit moment geen pasklaar antwoord op kunt geven, maar dat we wel zien dat die verschillende initiatieven mekaar niet gaan teniet doen.
De heer Rzoska heeft het woord.
Mijnheer Vande Reyde, dank u wel voor de vraag en minister, dank voor het antwoord. Ik heb één bijkomende vraag. Minister, misschien hebt u het gezegd en is het mij ontsnapt, maar ik grijp terug naar het rapport van het Rekenhof dat vorige week in de commissie Algemeen Beleid en Financiën is besproken wat betreft relance. Zij hadden ook een aantal opmerkingen over het Welvaartsfonds. U hebt dat vermoedelijk gezien. Mijn vraag is: is het nog altijd de bedoeling dat het Welvaartsfonds naar 500 miljoen euro wordt opgetrokken? Omdat het Rekenhof daar toch vaststelt dat er een aankondiging geweest is. Zoals collega Van de Reyde ook zei, en ik meen ook dat dit bleek uit een schriftelijke vraag van collega Van Rompuy, dat er nu een dikke 200 miljoen euro in zit. Is het nog altijd de bedoeling om dat fonds naar 500 miljoen euro op te trekken?
Minister Crevits heeft het woord.
Collega’s, dank voor de aanvullingen en de extra vragen. Collega Vande Reyde, het is een beetje moeilijk om op individueel dossierniveau een stand van zaken te geven omdat het Welvaartsfonds een zelfstandig rechtspersoon is. Het is totaal onafhankelijk van het Vlaamse Gewest. Er zijn dus juridische overwegingen waarom dat voor mij moeilijk is, maar ook commerciële: er is namelijk de betrokkenheid van de private investeerders. Dat zorgt er eigenlijk voor dat ik niet, zoals bijvoorbeeld bij een subsidie-instrument, zeer gedetailleerde updates kan en mag geven. Er zal wel gestructureerd gerapporteerd worden via de website. Ik heb dat ook meegegeven in de schriftelijke vraag. Mijn excuses, maar ik kan dus op individueel niveau geen commentaar geven omdat het Welvaartsfonds totaal onafhankelijk is van het Vlaamse Gewest en een zelfstandig rechtspersoon is.
Collega Vande Reyde, het is een zeer terechte opmerking dat er absoluut gewaakt moet worden over de complementariteit. Tickets onder 1,5 miljoen euro zijn voor PMV zelf, zijn ze erboven, dan zal eerst het Welvaartsfonds dat bekijken. Als zij niet instappen, kan PMV het bekijken. PMV kan evenwel niet alleen instappen. Het Welvaartsfonds kan dat wel. Maar de focus van het Welvaartsfonds is heel duidelijk en gericht: ondernemingen met negatieve impact van de coronacrisis of die tijdens de coronacrisis een groeimogelijkheid zagen. Het is zeker niet de bedoeling om interne concurrentie te organiseren. Daar waak ik ook zeer erg over. Voor u is het van belang om te weten dat FPIM mee in het Welvaartsfonds zit. Ik heb daar ook zelf op aangedrongen, om net die concurrentie te gaan vermijden.
Collega Rzoska, ik heb die opmerking uiteraard gezien. Het zou erg zijn, mocht ik dat niet gelezen hebben. Ik neem de opmerkingen van het Rekenhof mee. Het is absoluut de bedoeling om naar de 500 miljoen euro te gaan. Dat is het maximum dat vooropgesteld is, maar we bekijken de venture fundraise in functie van het investeringsritme van het Welvaartsfonds, en van de marktomstandigheden. Dat zijn dus de twee aandachtspunten, maar uiteraard nemen we de opmerkingen van het Rekenhof mee.
Door te investeren in fondsen zorgen we er trouwens voor, collega’s, dat PMV meer slagkracht krijgt. Er is eigenlijk weinig risico op concurrentie tussen die fondsen. Ik vind dat een sterk landschap ook echt noodzakelijk is voor onze start-ups. U bent daar ook voor, collega Vande Reyde. Het is voor hen een goede zaak.
Tot slot: de opmerking van het Rekenhof ging eigenlijk enkel over het feit dat het fonds nog niet volledig is. Ik herinner me die persconferentie nog zeer levendig. Het was zeker niet de bedoeling om dat fonds in één keer te realiseren, maar om in fases extra ‘closings’ te gaan doen, in functie van de noden. Dat blijft absoluut de bedoeling, maar we doen het op het moment dat we het nuttig achten.
De heer Vande Reyde heeft het woord.
Hartelijk bedankt. Ik ben alvast blij dat er de nodige aandacht is, onder andere voor de duplicatie. Ik snap dat dat geldt bij al die investeringen, ook de reguliere van PMV, en dat het soms een ongemakkelijke situatie is voor ons als beleidvoerders, als parlementsleden. Er is de autonomie, de onafhankelijkheid, om een aantal investeringsbeslissingen te nemen waarover wij niet de controle hebben, en uiteraard ook niet zouden moeten hebben. Maar ik denk wel dat we parlementaire mechanismen voor het beleid moeten zetten, dat we ervoor moeten zorgen dat die middelen optimaal met mekaar worden afgestemd. Ik denk dat het goed zou zijn dat daarover maximale transparantie komt naar ons, als parlementsleden, over de manier waarop die investeringen gemaakt worden. Dat is een opmerking die ik ook al gemaakt heb over reguliere investeringen van PMV. Dan kunnen we nagaan of die verschillende fondsen optimaal gebruikt worden.
Maar ik ben alvast blij dat u dat meeneemt als aandachtspunt en dat het al meegenomen is in de werking van het Welvaartsfonds. Voilà, we kijken uit naar de dag waarop het eerste dossier wordt afgerond. Ik ben ervan overtuigd dat u erover gaat communiceren. Ik kijk er alvast naar uit.
De vraag om uitleg is afgehandeld.