Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Vraag om uitleg over de effecten van de afname van het aantal rijbewijzen voor auto's met een handmatige versnellingsbak
Verslag
De heer Verheyden heeft het woord. Rijdt u manueel of automatisch, mijnheer Verheyden?
Ik rijd nog manueel maar heb al wel automatisch gereden, voorzitter. Dat was wel even wennen.
De praktijkexamens in de Vlaamse rijexamencentra die afgelegd worden met een automatische versnellingsbak zitten in de lift. Uit cijfers blijkt dat het aantal examens in de eerste negen maanden van 2021 opgelopen was tot 6,76 procent. Dat is uiteraard nog altijd een minderheid, maar het betekent wel een verdrievoudiging op amper zes jaar tijd.
Deze stijging wordt onder andere verklaard door de stijging van het aantal elektrische wagens op onze Vlaamse wegen. Elektrische wagens werken met een automatische versnellingsbak. Bovendien wordt de automatische versnellingsbak ook in toenemende mate gebruikt in nieuwe wagens op fossiele brandstof.
Er is echter een probleem, een probleem dat zich ook al voordeed toen ik meer dan dertig jaar geleden zelf leerde rijden. Wie leert rijden met de elektrische wagen en daarmee ook zijn examen aflegt, kan niet bewijzen dat hij of zij ook met een ontkoppelingspedaal en dus met een handgeschakelde versnellingsbak kan werken. Dit komt nadien ook op het rijbewijs te staan, de zogenaamde code 78. Dat wil dus zeggen dat men niet mag rijden met een handgeschakelde wagen.
Het probleem bestaat er onder andere uit dat er over enkele jaren een generatie van jongeren aankomt die zal leren rijden met een elektrische wagen, maar daarna wel terechtkomt op een tweedehandsmarkt met vooral handgeschakelde auto’s. De verwachting is dat het probleem zichzelf op termijn wel zal oplossen, want ook op de tweedehandsmarkt zullen alsmaar meer elektrische wagens en automatische versnellingsbakken te vinden zijn.
Federdrive pleit er ondertussen voor om in een overgangsfase eenvoudiger regels rond de rijexamens te hanteren. In tegenstelling tot in Vlaanderen volstaat het ondertussen in bijvoorbeeld Frankrijk en Duitsland al om enkele uren les te volgen met een handgeschakelde wagen om die beperking van het rijbewijs te laten halen. Hier is er helaas nog een extra examen nodig.
Een bijkomende vaststelling en uitdaging is het feit dat vanaf 2026 alle bedrijfswagens verplicht emissievrij moeten rijden. Voor de rijscholen wordt het dan extra moeilijk om nog handgeschakelde auto’s te gebruiken voor hun rijlessen. De sector wil dat het probleem wordt aangepakt vooraleer het daadwerkelijk opduikt.
Ik heb daarom de volgende vragen voor u, minister.
Bent u bereid om het Franse en Duitse systeem, dat in enkele uren les met een handgeschakelde wagen voorziet, te bekijken, zodat de beperking van het rijbewijs om met een dergelijke wagen te mogen rijden opgelost kan worden?
Bent u ook bereid om een overgangsfase – zoals door Federdrive bepleit wordt – in te voeren?
Hoe wilt u inspelen op het probleem dat autorijscholen vanaf 2026 veel moeilijker handgeschakelde wagens zullen kunnen gebruiken voor hun rijlessen?
De heer Brouns heeft het woord. Rijdt u manueel of automatisch?
Ik ben een van die mensen die al een automatische versnellingsbak heeft, voorzitter. Ik vind dat veel aangenamer. Mijn zoon heeft inmiddels zijn theoretisch rijexamen afgelegd en overweegt sterk om zijn praktisch examen af te leggen met een automatische versnellingsbak.
Collega Verheyden heeft het probleem al heel goed geschetst. Wagens met een automatische versnellingsbak kennen de laatste vijf jaar een sterke opmars. Er was een verdrievoudiging bij de rijexamens, van 2,27 procent in 2015 naar bijna 7 procent in 2021.
De rijschoolsector geeft aan dat dit voor een stuk te verklaren is door de opkomst van elektrische wagens, die niet met versnellingen werken. Er wordt dus verwacht dat die aantallen de komende jaren nog sterk zullen stijgen, samen met de toename van het elektrisch rijden.
Wie zijn rijbewijs met een wagen met een automatische versnellingsbak aflegt, krijgt een rijbewijs met code 78 en mag niet met handgeschakelde auto’s rijden. Dat is een probleem wanneer jonge chauffeurs bijvoorbeeld een tweedehandswagen zoeken, want op de tweedehandsmarkt is er nauwelijks een aanbod aan elektrische modellen. Het kan ook problemen geven wanneer men bijvoorbeeld gaat solliciteren.
Dat zijn zaken die vandaag steeds vaker worden vastgesteld en die we zouden moeten kunnen oplossen. Wij kijken daarvoor even naar Duitsland en Frankrijk waar het, zoals gezegd, al op enkele uren geregeld kan zijn, om het zo te stellen.
De vakorganisatie Federdrive wijst ook op dit pijnpunt en pleit voor eenvoudigere regels, wellicht naar het voorbeeld van Duitsland en Frankrijk. Minister, hoe schat u die problematiek in? Hoe denkt u die te kunnen oplossen?
Hoe staat u ten opzichte van het voorstel van Federdrive?
Zult u werk maken van een eenvoudigere procedure?
Minister Peeters heeft het woord.
Voorzitter, tot voor kort reed ik ook met een wagen met automatische versnellingsbak. Sinds kort rijd ik met een elektrische wagen en die is sowieso automatisch. En dat zal de toekomst zijn. Maar dit zeg ik terzijde.
Collega’s, ik dank jullie voor jullie vragen. In 2021 hebben 10.679 kandidaat-bestuurders het praktisch rijexamen afgelegd met een voertuig met automatische versnellingsbak. Dat is 7,48 procent van het totaal afgelegde praktijkexamens voor categorie B. Momenteel is dat nog steeds een minderheid, maar we verwachten dat dit steeds verder in stijgende lijn zal gaan, want we zien steeds meer wagens met automatische versnellingsbak rondrijden.
Ik ben het niet helemaal eens met de stelling dat schakelen slechts een klein onderdeel van de rijvaardigheid is. Vanuit het oogpunt van de verkeersveiligheid zou het fout zijn om dit aspect volledig te minimaliseren. Het moet steeds het uitgangspunt zijn om goede, veilige en bewuste bestuurders richting het rijbewijs te begeleiden. Bestuurders moeten het voertuig waarmee ze zich in het verkeer begeven, voldoende kennen. We weten allemaal dat, wanneer we weer van een automatische versnellingsbak overschakelen naar een handgeschakelde, dat problemen kan geven. In die zin moet de bestuurder uiteraard een goede kennis hebben van het voertuig waarmee hij zich op de weg begeeft.
U vraagt of we nu al een en ander zouden willen wijzigen. Maar zoals jullie wellicht weten, moeten we voor de wetgeving inzake de rijopleiding rekening houden met de Europese regelgeving. Op dit moment herziet men de bestaande Europese richtlijn, en specifiek de kwestie van de handgeschakelde en automatisch geschakelde voertuigen.
Met het oog op uniformiteit met de andere gewesten binnen de landsgrenzen hebben we afgesproken dat we deze Europese richtlijn afwachten vooraleer we de regelgeving van de praktijkexamens aanpassen. We wachten even op dat Europese juridische kader, maar we zorgen er wel voor dat we al voorbereid zijn. Recent heb ik een brief gestuurd aan mijn collega Gilkinet met de vraag om dit zo snel mogelijk te bespreken. Wanneer we dan de aangepaste Europese richtlijn hebben, kunnen we heel snel schakelen en onze regelgeving inzake de rijbewijzen aanpassen aan die nieuwe richtlijn. Zo kunnen we de vlucht vooruit nemen.
We denken dat het geen goede zaak zou zijn om nu nog een verandering door te voeren die dan na korte tijd weer moet worden veranderd. Als er te veel veranderingen na elkaar komen, kan dat veel onduidelijkheid met zich meebrengen.
We hebben regelmatig gesprekken met de sector, die uiteraard veel breder is dan enkel Federdrive. We zullen met alle geledingen, alle sectoren aan tafel gaan zitten vooraleer we concrete aanpassingen doorvoeren. We bekijken ook de transitie naar de emissievrije voertuigen, de elektrische voertuigen, die nog een ander facet daarin meegeven.
Kortom, we volgen de Europese richtlijnen zeer nauw op en zodra ze er zijn, willen we heel snel schakelen richting die nieuwe regelgeving.
De heer Verheyden heeft het woord.
Minister, ik hoop inderdaad dat de Europese richtlijn er snel is, want dat is heel belangrijk voor heel veel jonge mensen die inderdaad op de tweedehandsmarkt zullen terechtkomen en daar geconfronteerd worden met handgeschakelde wagens. Je moet het maar voorhebben dat je inderdaad met een automatische versnellingsbak leert rijden. Over het algemeen zijn het ook de iets duurdere modellen die al automatisch geschakeld zijn. Studenten en jongeren hebben vaak de budgetten niet om de automatische modellen te kopen. Maar u zegt dat we op de Europese richtlijn wachten. De vraag is natuurlijk of dat een stap vooruit zal zijn voor onze wetgeving, voor onze regels. Ik hoop inderdaad dat het geen stap terug is en dat het – zoals we nu in Frankrijk en Duitsland zien – betekent dat men met een paar uur extra rijles een aangepast rijbewijs zal hebben. Kunt u dat iets meer verduidelijken?
De heer Brouns heeft het woord.
Ik sluit daar nog even bij aan. Minister, ik ben het eens met u dat handgeschakeld leren rijden een belangrijke vaardigheid blijft. We zijn niet van vandaag op morgen allemaal met een wagen met automatische versnellingsbak aan het rijden. We zijn ook niet allemaal elektrisch aan het rijden. Handgeschakeld rijden blijft dus nog jaren een belangrijke vaardigheid. Ik deel die mening met u. Ik zeg thuis ook tegen mijn zoon dat hij eerst handgeschakeld zou moeten leren rijden. Maar ik probeer wel verduidelijking te krijgen wat betreft een nieuwe Europese richtlijn. Vandaag werken ze in Frankrijk en Duitsland op een andere manier dan hier. Daar werken ze met een opleiding van x-aantal uren zonder een examen. We wachten hier op een nieuwe Europese richtlijn. Wat is daar het inhoudelijke verschil? Zal die omzetting naar onze regelgeving er dan een zijn met enkel bijkomende uren of ook met een examen?
Minister Peeters heeft het woord.
Mijnheer Brouns, we wachten daar wat de instructies zullen zijn of wat men expliciet zal opnemen in de Europese richtlijn. Dat men in Duitsland en Frankrijk op dit ogenblik andere regelgeving heeft, mag zo zijn. We zouden nu kunnen zeggen dat we een soortgelijk stramien hanteren als in Duitsland en in Frankrijk. Maar als dan morgen de Europese richtlijn er is en als die een andere opleiding motiveert, dan moeten we dan weer gaan veranderen. Dat is juist wat we niet willen doen. We willen nu wachten op de Europese richtlijn, om er dan voor te zorgen dat die aanpassing er komt. We willen daar natuurlijk op voorbereid zijn, dat we daar dan dus onmiddellijk het overleg over hebben en dan snel kunnen schakelen. Dat is eigenlijk het opzet. Ik begrijp natuurlijk de moeilijkheid. Ik zit in een soortgelijke situatie als zoon- of dochterlief …
Snel kunnen schakelen is belangrijk. (Gelach)
Snel kunnen schakelen is inderdaad belangrijk. Natuurlijk, als men opleiding wil geven aan de kinderen en mee wil gaan oefenen om de praktijkexamens te kunnen gaan afleggen, dan is dat natuurlijk met het voertuig dat men thuis ter beschikking heeft.
Ik hoop alleszins dat we heel snel duidelijkheid krijgen vanuit Europa en dat we dat dan inderdaad kunnen afstemmen op de nieuwe regelgeving.
De heer Verheyden heeft het woord.
Minister, dank u wel voor uw verduidelijking. Ik begrijp natuurlijk uw redenering. Het is inderdaad te gek om telkens opnieuw te veranderen, alle begrip daarvoor. Maar het valt me toch op dat die Europese richtlijn blijkbaar nog niet echt duidelijk is. Het is niet echt duidelijk wat die zal inhouden. Dat vind ik een beetje vreemd. Ik had toch verwacht dat we daar iets meer verduidelijking over zouden hebben, zodanig dat daar proactief naar gewerkt kan worden wanneer die regel echt van toepassing zou kunnen zijn. Het is toch een beetje vreemd dat we daar niet van op de hoogte zijn en totaal in het duister tasten wat die richtlijn juist zal inhouden.
De heer Brouns heeft het woord.
Ik ga geen bijkomende vragen stellen. Het was voor mij ook niet helemaal duidelijk. Ik ga ervan uit dat het een Europese richtlijn is over de rijopleiding en alle mogelijkheden daarbinnen en waar de voertuigen aan moeten voldoen. Ik hoop dat die richtlijn dan voldoende allesomvattend is, dat we zo kunnen komen tot een eenvoudigere procedure voor het leren rijden met een wagen met automatische versnellingsbak en dat de omschakeling inderdaad op een heel eenvoudige manier kan.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.