Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Groothedde heeft het woord.
Endometriose is een aandoening die behoorlijk hard onder de radar blijft. Het veroorzaakt extreme pijn en kan op termijn onvruchtbaarheid veroorzaken. Het komt ook heel vaak voor: naar schatting treft het een op tien vrouwen en meisjes, maar dat is een ruwe schatting. Een aantal mensen gaat ervan uit dat dit zelfs nog een onderschatting is. Dat wil zeggen dat er in elke klas gemiddeld een meisje zou zitten met endometriose.
De problemen bij endometriose zijn veelvuldig en de diagnose blijft heel vaak uit. In Frankrijk en Nederland duurt het jaren. In Frankrijk duurt het zeven jaar eer patiënten een correcte diagnose krijgen. In Nederland is daar eveneens onderzoek naar gedaan en is het gelijkaardig. In eigen land ontbreekt onderzoek, maar we zien ook dat er in de actie rond endometriose meer moet worden gedaan. In Frankrijk werd een nationaal plan rond endometriose afgekondigd. In Nederland is er onderzoek gedaan naar het voorkomen en het ziektepad van patiënten. We zien dat het plan van president Macron op enorm veel opluchting wordt onthaald.
U hebt heel veel troeven in handen om endometriose aan te pakken binnen de Vlaamse Gemeenschap, zowel in de eerstelijnszorg als in de voorlichting, in de sensibilisering van het brede publiek en zorgverleners, in de opleiding van artsen, in de seksuele voorlichting op school enzovoort. Bovendien ontbreken nog heel wat onderzoek en cijfers.
Verschillende professionals hebben daar in de afgelopen week over getuigd. Ik denk bijvoorbeeld aan professor Tomassetti van de KU Leuven. Vandaag nog in De Morgen hebben verschillende zorgprofessionals getuigd en gaven ze aan dat hier actie nodig is. Minister, zult u gehoor geven aan deze oproep van experts en ervaringsdeskundigen? Hoe wilt u de tijd tot diagnose verkleinen? Hoe wilt u breed aan preventie doen over deze aandoening?
Minister Beke heeft het woord.
Het is vooral belangrijk dat endometriose snel en correct gediagnostiseerd wordt door huisarts en gynaecoloog. Hiervoor verwijs ik graag naar het antwoord dat werd gegeven op de schriftelijke vraag op 18 januari. Dit antwoord benadrukte dat bewustwording en bewustmaking rond de symptomen en behandeling van endometriose in de eerste plaats moet gebeuren vanuit de bevoegde beroepsverenigingen en gericht moet zijn ten aanzien van de betrokken zorgactoren zodat zij klachten gepast inschatten, sneller een juiste diagnose stellen en vrouwen sneller en beter kunnen toeleiden tot de juiste zorg. De organisatie van de opleiding om zorgaanbieders bij te scholen en te sensibiliseren omtrent deze aandoening is een onderwijskundige aangelegenheid.
Alhoewel endometriose een aandoening is die voor de betrokken patiënten een grote impact kan hebben op de levenskwaliteit, is er op dit moment geen specifiek preventie- of sensibiliseringsprogramma dat kan worden ingezet zonder ongewenste nevenschade te veroorzaken. Natuurlijk volgen we de internationale literatuur, maar op dit ogenblik is er nog onvoldoende evidentie dat op populatieniveau de mogelijke winst opweegt tegen de kosten en mogelijke verwikkelingen ten gevolge van onderzoeken.
Vanuit het preventief gezondheidsbeleid wordt wel de preventiemethodiek ‘Onder Vier Ogen’, ontwikkeld door Sensoa in samenwerking met Domus Medica, aangeboden. Onder Vier Ogen is een hulpmiddel voor zorgverleners om een gesprek te voeren over seksuele gezondheid in bijvoorbeeld de huisartsenpraktijk. Het is voor veel vrouwen namelijk nog een taboe om te spreken over pijnlijke menstruaties of pijn bij het vrijen. Het toepassen van deze methodiek kan helpen bij een goede anamnese en diagnose van de patiënt. Het helpt om holistisch naar een hulpvraag te kijken. In het geval van de diagnose endometriose helpt de methodiek om oog te hebben voor het inschatten van de impact die pijnlijke menstruaties hebben op het seksueel welbevinden van de patiënt en het koppel.
In het kader van de opdracht preventieve gezondheidszorg wordt tijdens het CLB-consult (centrum voor leerlingenbegeleiding) in het derde jaar secundair onderwijs aan alle meisjes gevraagd naar regelmaat en ongemak van menstruatie. Dit gebeurt conform de standaard Groei, ontwikkeld door de partnerorganisatie Vlaamse Wetenschappelijke Vereniging voor Jeugdgezondheidszorg, waarin de symptomen beschreven zijn die aanleiding zijn om te sensibiliseren voor verder onderzoek. Ik herhaal dus dat op dit moment het nut van een ruimer screeningsprogramma naar endometriose niet is aangetoond.
De Vlaamse ziekenhuizen behandelen en begeleiden vrouwen met endometriose. In vele ziekenhuizen is er een multidisciplinair team dat ernaar streeft de patiënte een behandeling op maat te geven waarbij de laatste technieken en inzichten kunnen worden ingezet. De patiënten worden door dergelijk team begeleid doorheen het traject van onderzoek en behandeling. Dergelijk team bestaat uit gynaecologen, abdominale chirurgen, radiologen, fertiliteitsspecialisten, pijnspecialisten. In een aantal ziekenhuizen zijn er tevens gespecialiseerde vroedvrouwen, fertiliteitspsychologen en psychomotorische therapeuten die zich richten op de begeleiding van patiënten met endometriose. Steeds meer ziekenhuizen richten een specifiek endometriosecentrum op, zoals onder andere universitaire ziekenhuizen en het Jessa Ziekenhuis in Hasselt. Deze hechten veel belang aan vernieuwde technieken en verbetering van de patiëntzorg met een sterke wetenschappelijke onderbouw. Deze centra verrichten wetenschappelijk onderzoek dat op termijn meer inzicht en mogelijkheden en mogelijke voordelen kan bieden voor jonge vrouwen met de diagnose van endometriose met al dan niet een kinderwens.
Mevrouw Groothedde heeft het woord.
Minister, ik was een beetje verbaasd dat uw antwoord al was afgelopen omdat het wat mager is.
Ten eerste moet ik u tegenspreken. Het is geen taboe om te spreken over pijnlijke menstruatie. Vrouwen spreken daarover. Wat er wel aan de hand is, is dat het niet serieus wordt genomen. Het wordt als normaal gezien. En dat geeft juist het probleem bij deze aandoening. Dat geven ook specialisten op verschillende plekken – op de VRT, op radio 1, in De Morgen – verschillende keren aan in de afgelopen weken. Pijnlijke menstruatie wordt als normaal gezien, maar dit gaat over een pijnlijke aandoening die voorkomt bij een op de tien meisjes en vrouwen. En die kan op termijn echt wel tot onvruchtbaarheid leiden. En het geeft kreupelende pijn waarvan specialisten zeggen dat dit een van de pijnlijkste aandoeningen is die ze kennen. En als ik u dan hoor zeggen dat bij het CLB in het derde middelbaar wordt gevraagd naar regelmaat en ongemak, is dat volledig onvoldoende qua voorlichting hieromtrent.
Ik heb ook uw antwoord op de schriftelijke vraag er hier bij genomen. De beroepsvereniging voor gynaecologen moet het brede publiek voorlichten. Minister, dat is toch absoluut geen taak voor zo’n beroepsvereniging. Die mensen hebben daar toch absoluut niet genoeg bereik voor. U zegt ‘er zijn geen Vlaamse sensibiliseringscampagnes gelanceerd of voorzien’. Ik stel wel voor dat u dat opnieuw in beraad neemt. U zegt ook ‘we moeten daar prioriteiten stellen’. Maar als we horen dat het mensen zeven à acht jaar kost om een duidelijke diagnose te krijgen, dan is er op dit moment een probleem. Als ik u in uw antwoord hoor zeggen ‘er moeten prioriteiten worden gesteld binnen het preventiebudget’, dan heb ik twee vragen voor u.
Ten eerste: gaat u het voornemen rond sensibiliseringscampagnes herbekijken?
Ten tweede: vindt u het voor die een op de tien vrouwen die met een dermate zware aandoening kampen die dermate lang duurt om gediagnosticeerd te worden dan niet waard om dat preventiebudget te voorzien?
Mevrouw De Rudder heeft het woord.
Ik denk dat we het eens zijn dat endometriose de levenskwaliteit van duizenden vrouwen naar beneden haalt. Het is toch wel een problematiek die we zeker als ernstig moeten beschouwen en waar we dan ook op een zeer goede manier mee moeten omgaan. Op dit moment wordt de aandoening ook pas ontdekt wanneer vrouwen zwanger proberen te worden of wanneer het dan net niet lukt. Dat geeft dan ook vaak problemen op latere leeftijd waarbij we eigenlijk kunnen stellen dat de diagnose vroeger had kunnen worden gesteld.
Minister, het is wel positief dat we gehoord hebben dat er vanuit het federale bevoegdheidsniveau gewerkt wordt aan een betere detectie. Collega Nathalie Muylle heeft daar een resolutie neergelegd waarbij ze opdracht wil geven aan het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg om een evaluatie uit te voeren over de manier waarop endometriose in ons land vandaag de dag al wordt vastgesteld en behandeld. Zij pleit ook voor een systematische registratie van die gevallen en vraagt een erkenning bij de expertisecentra.
Dus ik denk dat er op dat niveau heel veel zaken hopelijk worden verdergezet. Vlaanderen kan alleen verder werken aan de bewustmaking van de ziekte.
Minister, ik heb gehoord dat er al een aantal initiatieven zijn. We moeten die in de toekomst zeker en vast verderzetten. Ik kijk vooral uit naar de uitwerking van initiatieven op federaal niveau om later op Vlaams niveau op vlak van preventie aan te kunnen werken.
Minister Beke heeft het woord.
Collega's, ik zal heel kort zijn. Internationale onderzoeksfondsen zijn heel naarstig aan het onderzoeken of men niet kan komen tot een snellere en betere manier van vroegere diagnostiek. Op dit ogenblik is dat nog niet duidelijk. Ik hoop dat men snel vooruitgang kan boeken.
Bij heel wat vrouwen heerst er nog een taboe rond. Men beschouwt pijnlijke menstruatie als normaal terwijl het niet normaal is. Dit bespreken bij vrouwen en patiënten moet nog worden vergroot om dit probleem te verbeteren.
Mevrouw Groothedde heeft het woord.
Minister, wij zijn van mening dat dit een Vlaams actieplan rond endometriose vraagt en dat er veel meer moet worden gekeken naar aandoeningen die vrouwen en meisjes treffen. Op dit moment wordt er te weinig initiatief rond ondernomen. Ik vraag u om dat te herbekijken en om meer actie te ondernemen, zoals u in de schriftelijke vraag hebt aangegeven. Het is dringend nodig.
De vraag om uitleg is afgehandeld.