Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Ik heb een vraag over de evaluatie van het zwerfvuilcharter. Na de publicatie van de slechte cijfers van 2019 hebt u een zwerfvuilcharter opgemaakt. Op de website van Mooimakers staat: “In het najaar van 2021 wordt voorzien in een eerste opvolging van dit charter om na te gaan in hoeverre de voorgestelde acties voltooid of in uitvoering zijn en welke doelstellingen al behaald werden.” Ondertussen heeft de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) een bevraging per mail georganiseerd bij de stakeholders met acties en engagementen in het charter om te polsen naar een stand van zaken.
Daarnaast werd het officiële ondertekeningsmoment van de Green Deal Anders Verpakt opgeschoven en is er nog tot september 2022 tijd om projecten in te dienen.
Minister, wat zijn de resultaten van de bevraging door de OVAM? Welke acties en doelstellingen zitten op schema? Bij welke acties is er een inhaalbeweging nodig? Wat zijn voor u de belangrijkste conclusies?
Wat de Green Deal Anders Verpakt betreft: hoeveel projecten werden tot nu toe ingediend? In welke mate hebben de ingediende projecten potentieel een effect op het vermijden van zwerfvuil en op het vermijden van wegwerpverpakkingen?
Zijn de verschillende betrokken sectoren van de Green Deal ook bereid om de projecten op te schalen op langere termijn en hun beleid structureel aan te passen zodat er meer herbruikbare of minder verpakkingen worden geproduceerd?
De Green Deal kan men als een soort van haalbaarheidsstudie zien voor de vervanging van wegwerpverpakkingen naar herbruikbare of geen verpakkingen. Bent u van plan om het beleid structureel aan te passen naar meer preventie van verpakkingen en strengere maatregelen om overbodige of schadelijke verpakkingen, zoals bio-afbreekbare verpakkingen, te verbieden?
Tijdens de infosessie vorig jaar kwam constant het verhaal naar boven van een evenwicht verpakking-voedselverspilling. Maar wordt er in de Green Deal ook aandacht gegeven aan slim voorraadbeheer waarbij men de verkoop meer afstemt op de hoeveelheid producten in de rekken om zo verpakkingen te vermijden, bijvoorbeeld bij groenten en fruit?
Zult u evalueren of er effectief minder verpakkingen op de markt komen? Wat is de methodiek en wat is de timing van deze evaluatie?
Minister Demir heeft het woord.
Als ik inhoudelijk naar de rapportage over de acties in 2021 kijk, is dat een belangrijke voorbereidende fase geweest in de aanloop naar de concrete acties in 2022. Anderen realiseerden wel al zeer concrete acties. De acties vanuit de partners die al langer werken rond de problematiek, zaten over het algemeen op schema. De acties van partners nieuw in het verhaal, kwamen iets trager op gang aangezien het voor hen nieuwe materie is. Positief nieuws is dat de nieuwe sectoren zoals de bouw- en transportsector bereid zijn om verder te kijken dan alleen sensibiliserende acties en het probleem structureel willen aanpakken en dit in samenwerking met Mooimakers. Er werden bijvoorbeeld concreet vier nieuwe vuilvangers aangelegd. Ook de campagne van de tabakssector rond zakasbakjes is klaar om te starten. Er zijn ook de bevoegdheden van de Vlaamse handhavers die actief zijn in verschillende gemeenten.
De volledige rapportage kan, indien gewenst, ook bezorgd worden aan het parlement.
In 2022 blijf ik de genomen acties van nabij opvolgen en zijn er ook twee opvolgmomenten voorzien. Sowieso is er eind dit jaar ook de evaluatie van het verpakkingsplan die ik met een jaar vervroegd heb.
Op 4 februari zal ik samen met collega Crevits de Green Deal Anders Verpakt ondertekenen. We verwachten minstens zeventig deelnemers aan de Green Deal. De deelnemers krijgen tot september 2022 de tijd om een concreet project in te dienen. Ik kan dus ook nog niet antwoorden op uw vraag hoeveel projecten er zijn ingediend.
Er is rond het onderwerp veel animo vanuit het terrein. Bedrijven die investeren in het uitvoeren van projecten, doen dat meestal met de intentie om op langere termijn op te schalen en hun beleid structureel aan te passen.
Bedrijven worden ook vanuit de regelgeving meer en meer gestimuleerd om richting meer herbruikbare verpakkingen of minder verpakkingen te gaan. Ik verwijs daarvoor onder meer naar de Europese Green Deal met een herziening van de verpakkingsrichtlijn en de SUP-regelgeving (single-use plastic).
Afhankelijk van de resultaten die uit de Green Deal komen, kan inderdaad bekeken worden of er bijkomende beleidsmaatregelen genomen kunnen worden om de geleerde lessen ook wettelijk te verankeren.
De distributiesector zet de laatste jaren zeer sterk in op het beperken van voedselverlies. Zij zullen dat ook blijven doen. Slim voorraadbeheer is op zich geen onmiddellijke focus binnen de Green Deal, maar het is duidelijk dat het beperken van verpakkingen niet mag leiden tot meer voedselverlies.
Met deze Green Deal wil ik bekomen dat de klant de mogelijkheid krijgt om producten en inhoud op een andere manier te ontvangen dan in een eenmalige verpakking, waarbij de milieu-impact van het verpakte product daalt en de totale hoeveelheid eenmalige verpakkingen die jaarlijks op de markt worden gezet, daalt.
Op het einde van de Green Deal-periode zal er zeker een evaluatie plaatsvinden om na te gaan in hoeverre de experimenten en de uitwisseling tussen de deelnemende partijen bijdragen tot het realiseren van de doelstellingen. Concreet rond de vermindering van verpakkingen is er ook een doelstelling vooropgesteld, met name bij minstens 10 procent van de proefprojecten bij opschaling na de Green Deal het potentieel om de jaarlijkse hoeveelheid eenmalige verpakkingen te reduceren met minstens 15.000 ton.
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Dank u wel, minister, voor uw antwoord. In de hoorzittingen met Fost Plus een aantal maanden geleden werd er vaak verwarring gezaaid over recyclage- versus inzamelcijfers. Mijn vraag, minister, is dan ook: zult u de impact van de Green Deal op het aandeel zwerfvuil en wegwerpverpakkingen aantonen via onafhankelijke metingen? Wie zal die metingen precies uitvoeren? Dat lijkt me immers wel zeer belangrijk om niet opnieuw diezelfde cijferdiscussie in gang te zetten.
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Ik heb een aansluitende vraag. Minister, u hebt zelf ook verwezen naar de vervroegde evaluatie van het verpakkingsplan en de resultaten die we halen op het vlak van zwerfvuil. U weet dat ik een aantal weken of maanden geleden ook mijn bezorgdheid geuit heb over de periode waarin die evaluatie dan uitgevoerd wordt, willen we daadwerkelijk ons engagement kunnen nakomen dat als de doelstellingen niet bereikt worden, er tijdig een systeem in voege kan treden van statiegeld of een beloningssysteem of alternatieven waaraan u eventueel denkt. Minister, ik wil dan ook heel concreet vragen: wanneer in 2022 verwacht u die evaluatie en wat is de meest tijdsbepalende factor wanneer die evaluatie zo snel mogelijk kan gebeuren?
Kunt u ons ondertussen meer inzage geven in de onderzoeken van de systemen? U hebt aangegeven dat er verschillende systemen onderzocht zouden worden. Kunt u daar meer duiding over geven? Aan welke wordt ondertussen gewerkt?
Minister, u hebt verwezen naar de handhavers die aangesteld kunnen worden voor gemeenten en voor evenementen. Ik meen dat er een dertigtal aangeworven zouden worden, maar meen ook begrepen te hebben dat vorige maand daar nog niet de helft van aangeworven zou zijn.
Kunt u daar een stand van zaken geven van hoeveel mensen er effectief aan het werk zijn in die taakstelling en wat eventueel de reden is dat het aantal nog niet volledig ingevuld zou zijn?
Minister Demir heeft het woord.
Collega Schauvliege, binnen de projecten zullen de relevante indicatoren ook gemonitord worden. De impact op zwerfvuil kan daar inderdaad ook bij horen. Dit wordt ook opgevolgd vanuit de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM).
Collega Rombouts, rond oktober 2022 verwachten we ook cijfers waarmee we dan de evaluatie tegen het einde van het jaar kunnen afronden. Op een datum van invoering van statiegeld of een ander systeem ga ik nog niet vooruitlopen. Ik wacht nog even op die cijfers. Maar zoals ik eerder heb gezegd, zijn we verschillende systemen aan het bekijken en zal ik daarmee ook naar de regering gaan.
Voor zover wij weten, zijn er momenteel inderdaad een vijftiental handhavers volledig actief. Anderen zitten nog in gesprek of in een opleiding. Het is niet zo evident om de juiste mensen te vinden, maar stelselmatig bouwen we dit wel verder op.
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Ik wil nog eens duidelijk meegeven dat wij elk initiatief dat aandacht besteedt aan preventie en hergebruik, toejuichen. Ik wil daarbij ook nog eens het pleidooi voor het invoeren van statiegeld houden, want statiegeld draagt bij tot die circulaire doelstellingen. Met statiegeld kunnen we die 90 procent recyclagedoelstellingen halen, iets waar we op dit moment totaal niet in slagen. We zien dat de zwerfvuilcijfers gestegen zijn en blijven stijgen. Ik vraag u dan ook nogmaals om zo snel mogelijk werk te maken van het invoeren van statiegeld op drankverpakkingen. De resultaten in Nederland tonen aan dat het wel degelijk succesvol is. Ik hoop dat we dan ook tegen het einde van het jaar dat systeem kunnen inwijden.
De vraag om uitleg is afgehandeld.