Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking en Toerisme

– Wegens de coronamaatregelen werden deze vragen om uitleg via videoconferentie behandeld.

De heer Nachtergaele heeft het woord.

Op woensdag 19 januari werd er een nieuw memorandum van overeenstemming getekend tussen Taiwan en Vlaanderen. Zoals u al aanhaalde in uw antwoord op mijn vraag om uitleg van 9 november 2021 in deze commissie, gaat het hierbij in eerste instantie om een overkoepelend memorandum dat de vorige zes samenbrengt in één document. Daarnaast werd de samenwerking binnen verschillende domeinen versterkt. Het nieuwe memorandum richtte ten slotte een tweejaarlijkse Vaste Gemengde Commissie op die de samenwerking moet verbeteren.

De hernieuwde samenwerking met Taiwan komt er terwijl de spanningen tussen Litouwen en China hoog oplopen naar aanleiding van de opening van een diplomatieke post van Taiwan in Vilnius. Daarnaast bereiken ons ook berichten dat Slovenië zijn diplomatieke banden met Taiwan wil versterken, wat vanuit Peking meteen werd veroordeeld. Twee EU-lidstaten liggen hierdoor op ramkoers met China, wat uiteraard opnieuw vraagtekens oproept over de relaties tussen de EU en China, maar ook over de coherentie van het Europees beleid in dit dossier.

Minister-president, kunt u meer toelichting geven bij het nieuwe memorandum van overeenstemming Taiwan-Vlaanderen? Binnen welke domeinen werd er een versterkte samenwerking afgesproken en wat houdt die versterkte samenwerking concreet in?

Werden er al concrete afspraken gemaakt over de timing van de eerste Vaste Gemengde Commissie? Zijn hier al concrete agendapunten die door Vlaanderen op tafel zullen worden gelegd?

Wat is uw visie op het conflict tussen Litouwen en China naar aanleiding van de opening van de diplomatieke post in Vilnius en de mogelijke uitbreiding van het conflict richting Slovenië? Is er hier geen gebrek aan een coherent buitenlands beleid op EU-niveau?

Hebt u een reactie ontvangen vanuit Peking naar aanleiding van het nieuwe memorandum met Taiwan?

De heer Deckmyn heeft het woord.

Minister-president, op 19 januari werd er via videoconferentie een Memorandum of Understanding inzake samenwerking tussen Vlaanderen en Taiwan gesloten. Het memorandum consolideert zes bestaande overeenkomsten en memoranda tussen Taiwan en Vlaanderen inzake investeringen, hernieuwbare energie, onderwijs, werkgelegenheid, gezondheidszorg en wetenschap. Het memorandum vestigt ook een gemeenschappelijke commissie die op regelmatige basis de samenwerking in deze domeinen moet beoordelen en moet onderzoeken of er nog mogelijkheden zijn om de samenwerking in andere domeinen te verbeteren.

U verklaarde in deze commissie als antwoord op een eerdere vraag van mij dat er in het verleden reeds zuur gereageerd werd door Peking op het ondertekenen van dergelijke samenwerkingsakkoorden. Er is daarnet ook verwezen naar Litouwen en Slovenië. Als reactie op de officiële ondertekeningsceremonie van het memorandum rond hernieuwbare energie in 2017 ontving de toenmalige minister-president namelijk een brief van de Chinese ambassadeur waarin hij duidelijk maakte dat Peking deze actie niet apprecieerde.

Minister-president, kwamen er reeds gelijkaardige reacties van China op het afsluiten van het overkoepelend Memorandum of Understanding? Zo ja, wanneer hebt u deze reactie ontvangen en kunt u de precieze inhoud ervan meedelen?

Hoe zal de gemeenschappelijke commissie om de samenwerking te beoordelen en uit te diepen juist functioneren en wie gaat er dan in zetelen?

Zitten er nog andere samenwerkingsakkoorden met Taiwan in de pijplijn?

Minister-president Jambon heeft het woord.

Eerst en vooral geef ik wat toelichting bij het memorandum zelf. Op 19 januari ondertekenden secretaris-generaal Julie Bynens van het Departement Kanselarij en Buitenlandse Zaken en viceminister van het Taiwanese Ministerie van Buitenlandse Zaken Harry Ho-Jen Tseng digitaal het nieuwe overkoepelende memorandum van overeenstemming betreffende de samenwerking tussen Vlaanderen en Taiwan. De Taiwanese delegatie werd in het Errerahuis fysiek vertegenwoordigd door Ming-Yen Tsai van het Taipei Representative Office in Brussel. De Taiwanese functionarissen in Taipei namen digitaal deel.

Vlaanderen en Taiwan hadden al zes bestaande overeenkomsten lopen. Om de bilaterale samenwerking en betrekkingen verder te versterken, werd beslist om één memorandum van overeenstemming op te stellen dat al deze reeds bestaande memoranda samenbrengt.

Dat overkoepelend memorandum biedt een kader voor samenwerking op het gebied van onderwijs, volksgezondheid en welzijn, milieubeleid, innovatie, schone technologieën, bedrijven en investeringen, werkgelegenheid en beroepsopleiding, wetenschap en hernieuwbare energie.

Voorlopig worden er geen andere samenwerkingsovereenkomsten met Taiwan voorbereid.

Wat betreft de vraag of er al concrete afspraken over de timing van de eerste vaste gemengde commissie en over de agendapunten werden gemaakt, werd in het overkoepelende memorandum inderdaad afgesproken om een tweejaarlijkse vaste gemengde commissie te organiseren tussen Taiwan en Vlaanderen. De bedoeling daarvan is om de samenwerking verder te overlopen, te evalueren, te bediscussiëren en te verbeteren. Tot nu toe zijn er nog geen concrete plannen gemaakt over die vaste gemengde commissie en ook niet over wie er zitting zal in hebben. Zowel Vlaanderen als Taiwan heeft de bedoeling om dat op het juiste moment te laten plaatsvinden en daarover ook goede afspraken te maken.

Wat betreft mijn visie op het conflict tussen Litouwen en China en over de mogelijke uitbreiding met Slovenië, maken de opening van de Taiwanese diplomatieke post in Litouwen en de Sloveense ambities om intenser met Taiwan samen te werken, de relaties tussen de Europese Unie en zowel Taiwan als China inderdaad erg actueel. De algemene politieke lijn van de Europese Unie is er een van solidariteit met Litouwen. Op 19 oktober 2021 stelde eurocommissaris Margrethe Vestager in naam van de Hoge Vertegenwoordiger van het Europese buitenlandbeleid Josep Borrell dat de militaire spanningen tussen Taiwan en China een rechtstreekse impact hebben op de Europese veiligheid en welvaart. De Europese Unie ijvert voor dialoog en wil unilaterale acties vermijden die de spanningen kunnen vergroten in de Straat van Taiwan. Vlaanderen schaart zich achter dat standpunt. De meeste landen, waaronder ook de lidstaten van de Europese Unie, erkennen de Volksrepubliek China als het echte China, maar blijven niettemin op ambtelijk niveau contacten onderhouden met Taiwan. De Europese Unie onderhoudt een handels- en investeringsdialoog met Taiwan alsook met Hongkong, weliswaar binnen het kader van het een-Chinabeleid. Ook Vlaanderen stelt zich realistisch en pragmatisch op, en volgt die Europese lijn. Het een-Chinabeleid komt niet in het gedrang, maar Vlaanderen streeft tegelijkertijd wel sterke ambtelijke relaties met Taiwan na.

Ik heb inderdaad een reactie vanuit Peking ontvangen. Het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken vroeg de Belgische ambassade in China om uitleg. De Belgische ambassadeur nam vervolgens contact op met het Vlaamse Departement Kanselarij, Bestuur, Buitenlandse Zaken en Justitie. Desgevraagd zorgden mijn diensten voor toelichting bij de ondertekeningsceremonie. Er werd ook verzekerd dat er geen conflict is met het een-Chinabeleid. Zoals ik al aanstipte in mijn antwoord op uw vorige vraag, gaat het om een samenwerking op ambtelijk niveau.

De heer Nachtergaele heeft het woord.

Minister-president, ik wil u in eerste instantie bedanken voor het initiatief over de versterking van de samenwerking dat hier op poten werd gezet. Dat ligt in de lijn van de resolutie die deze commissie heeft goedgekeurd. Het versterken van die banden was een van de prioriteiten daarin. Taiwan is niet alleen een belangrijke strategische handelspartner als een producent van halfgeleiders die nodig zullen voor de elektrische auto’s in de toekomst en voor computerchips, maar daarnaast blijf ik ook graag hameren op het recht van elk volk om zijn toekomst zelf te kunnen bepalen. We zien dat dictatoriale regimes het vandaag zeer moeilijk hebben met een dergelijke vorm van democratie. Oekraïne, Hongkong en Taiwan zijn de bekendste slachtoffers.

Wat betreft de houding van de Europese Unie begrijp ik dat we niet moeten vervallen in een scherpe retoriek ten aanzien van China. Een conflict met Peking heeft geen enkele zin en brengt ook Taiwan geen stap vooruit. De Europese Unie moet wel proberen, zeker nu ook wat de situatie met Litouwen betreft, om met één stem te spreken en misschien een aantal rode lijnen in dit conflict te bepalen. Die rode lijnen zijn momenteel heel populair met betrekking tot het conflict in Oekraïne. We moeten ook ten aanzien van China een grens durven te trekken en militair ingrijpen op het eiland is bijvoorbeeld een no pasarán. 

De heer Deckmyn heeft het woord.

Minister-president, bedankt voor uw antwoord.

Dat memorandum tussen Vlaanderen en Taiwan is een goede zaak. Er waren uiteraard reeds zes bilaterale memoranda; het feit dat men die nu bundelt, is zeker positief.

Er zitten geen bijkomende memoranda in de pijplijn, zo heb ik begrepen, maar ik vermoed dat men de samenwerking wel verder wil uitdiepen. Dat maak ik toch op uit uw antwoord. Ik ben blij dat de algemene lijn in Vlaanderen ook solidariteit is met Litouwen en Taiwan.

Blijkbaar heeft China uitleg gevraagd omtrent de stappen die de Vlaamse Regering heeft gezet, maar de Vlaamse Regering heeft geantwoord – en op dat vlak wil ik toch wel wat verduidelijking – dat er van onze kant uit geen conflict is met het een-Chinabeleid. Hopelijk heb ik dat niet verkeerd begrepen. Tenzij ik me vergis – ik denk het niet – hoort Taiwan volgens China bij dat ene China. Ik ga ervan uit dat de Vlaamse Regering er een andere mening op nahoudt en duidelijk stipuleert dat ze respect opbrengt voor de autonomie van Taiwan.

Mevrouw Talpe heeft het woord.

Het evenwicht vinden tussen de impact van China enerzijds en anderzijds het versterken van onze samenwerking met Taiwan en erkenning van Taiwan binnen de Wereldgezondheidsorganisatie, is belangrijk voor ons. We hebben ook de resolutie waar collega Nachtergaele al naar verwees.

De domeinen waarop we willen samenwerken zijn ook domeinen waar we met Vlaanderen voortrekker in zijn en sterk in staan. Dat biedt dus heel wat opportuniteiten. En we moeten ook eerlijk zijn: Taiwan heeft tijdens de pandemie op economisch vlak sterke vooruitgang geboekt, dus op dat vlak kunnen wij leren van hun expertise.

Ik heb daarnet verwezen naar de Wereldgezondheidsorganisatie. U weet dat de EU gerechtelijke stappen zet om dat verbod op Litouwse producten aan te kaarten. Minister-president, ik weet niet of u de mogelijke impact kunt duiden op de Vlaamse export naar China?

Een tweede element: ik zit ook in de Landbouwcommissie en u weet ongetwijfeld dat de crisis in de varkenssector welig tiert en onze varkensboeren zorgen baart. Een van de landen die ons varkensvlees nog altijd niet aanvaardt, is Taiwan. In de marge van deze vraag wil ik ervoor pleiten om dat aspect mee te nemen en op dat vlak mee aan de kar te duwen, zodat die markt weer opengesteld kan worden.

Minister-president Jambon heeft het woord.

Wat de verdere uitdieping van die samenwerkingsakkoord betreft: eigenlijk zijn dit de domeinen waarbinnen wij willen samenwerken met Taiwan. Ik denk dat dat het hele spectrum van onze interesses afdekt. Op dit moment zit er dus niets in de pijplijn, want we zien gewoon geen verdere domeinen. Duiken die wel op – panta rhei; de wereld is altijd in verandering – of komen er vragen vanuit Taiwan, dan gaan we die natuurlijk bekijken. Maar op dit moment zijn we voldaan met wat hier afgesloten is.

Wat het een-Chinabeleid betreft: daarmee heb ik niets anders willen zeggen dan dat we er dezelfde relatie op willen nahouden met Taiwan als met Hongkong en dat we dus de autonomie van Taiwan erkennen net zoals we die van Hongkong erkennen.

Mevrouw Talpe, Van Flanders Investment & Trade (FIT) of het Agentschap Innoveren en Ondernemen (VLAIO) heb ik nog geen enkel signaal dat er significante effecten zouden zijn op dit moment. De meest recente exportcijfers heb ik niet, maar we hebben wel die van 2021 en daar is niets van te zien.

De heer Nachtergaele heeft het woord.

Als Vlaams nationalist en gezien de geschiedenis van de Vlaamse Beweging heb ik altijd sympathie voor de underdog, zeker als die een eigen koers wil varen. Ik denk dat, als we een dialoog tussen China en Taiwan willen stimuleren, die er pas kan komen als we Taiwan vanuit het Westen blijven steunen als een gelijkwaardige gesprekspartner. Ik wil u dan ook bedanken om dat te blijven doen en dat te blijven opvolgen.

Ik wil ook nog even aansluiten bij de opmerking van mevrouw Talpe. In de wandelgangen gaat alvast rond dat er goed nieuws zit aan te komen op het vlak van die importban op varkensvlees. Ik denk ook dat het zou helpen, minister-president, als u een duwtje zou kunnen geven in de goede richting. Dat zou voor onze sector heel belangrijk zijn.

De heer Deckmyn heeft het woord.

Collega Nachtergaele, als Vlaams nationalist heb ik dezelfde sympathie voor de underdog, dus ik volg uw redenering.

Minister-president, ik ben blij dat u daarnet duidelijk hebt gesteld dat u de autonomie van Taiwan erkent. Dat zullen ze daar graag horen.