Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking en Toerisme
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Slagmulder heeft het woord.
De Spaanse oud-agent José Manuel Villarejo verklaarde onder ede op dinsdag 11 januari voor het Spaanse hooggerechtshof dat de Spaanse inlichtingendienst, het Centro Nacional de Inteligencia (CNI) een rol zou hebben gespeeld bij de aanslagen op de drukke winkelstraat Ramblas in Barcelona en in Cambrils in 2017. Er vielen bij de aanslag 16 doden en meer dan 120 gewonden. Ook 1 Vlaamse vrouw uit Limburg kwam om het leven. De aanslag werd opgeëist door Islamitische Staat (IS). Over dat laatste bestaat nog wel wat onduidelijkheid, maar een van de moslimterroristen zou in Brussel hebben gewoond en daar ook actief zijn geweest.
Heel opmerkelijk, volgens Villarejo zou de aanslag Madrid goed uitkomen, in die zin dat hij de aandacht zou afwenden van het Catalaanse onafhankelijkheidsreferendum en dat hij de uitslag zo zou beïnvloeden. De verklaringen van Villarejo sluiten aan bij eerdere uitspraken waarin hij al beweerde dat het CNI er alles aan deed om een stokje voor het referendum te steken.
In 2019 onthulde de krant Público dat er banden waren tussen de commandant van de terroristische cel, imam Abdelbaky Es Satty, en het CNI, wat ook bevestigd wordt door die agent. Op basis van uitgebreide inlichtingenbronnen, vertrouwelijke documenten en gegevens van het onderzoek naar die terroristische aanslag, zou blijken dat Es Satty een informant was van het CNI, tot wanneer de aanslagen plaatsvonden. Toch heeft een Spaanse rechter geweigerd om de banden tussen de Spaanse inlichtingendienst en Es Satty te onderzoeken. Ook nam de Spaanse overheid geen enkele moeite om het falen of de nalatigheid van de geheime dienst uit te klaren. Een onderzoekscommissie in het Spaans parlement werd meerdere malen afgewezen.
Hoe kijkt u naar deze kwestie? Had u deze zeer ernstige beschuldigingen al eerder vernomen? Zo ja, wanneer?
Wat is uw visie op de uitspraken van Villarejo?
Moet er volgens u iets ondernomen worden om de waarheid te achterhalen? Zo ja, moet de Europese Unie of de internationale gemeenschap volgens u iets ondernemen om deze beweringen te verifiëren? Moet de Vlaamse Regering hier een rol in spelen, zeker in het licht van het Vlaamse slachtoffer, of bent u van oordeel dat dit op een onpartijdige manier in Spanje zelf uitgeklaard kan worden?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Mijnheer Slagmulder, officieel ben ik niet in kennis gesteld van de uitspraken die de heer Villarejo deed tijdens dit proces, maar uit de berichtgeving erover heb ik begrepen dat Villarejo betrokkenheid van de Spaanse geheime diensten zou insinueren bij de aanslagen op de Ramblas in 2017.
Het is natuurlijk een interne Spaanse kwestie. Vlaanderen wordt niet betrokken of op de hoogte gehouden van lopende gerechtelijke onderzoeken in Spanje. Ik wens daar dan ook niet in tussen te komen of daar uitspraken over te doen. Los daarvan is het natuurlijk in ieders belang dat de waarheid zo snel mogelijk aan het licht komt. Slachtoffers hebben daar recht op. Laten we ook niet vergeten dat er helaas ook een Vlaamse dame om het leven kwam bij deze aanslag.
Ook in Spanje geldt natuurlijk de scheiding der machten, een van de pilaren van onze democratie. Ik hoop met u dat de waarheid aan het licht komt.
De heer Slagmulder heeft het woord.
Minister-president, dank u voor uw antwoord. Deze kwestie is vorige week ook in de Kamer aan bod gekomen. Ook vanuit de federale overheid worden geen acties ondernomen. Dat past natuurlijk in de houding die daar al enkele jaren heerst als het Catalonië betreft. Men verschuilt zich achter het feit dat dit een louter Spaanse aangelegenheid is.
Ik betreur toch ook dat er door de Vlaamse Regering ook geen actie zal worden ondernomen. De N-VA-fractie in de Kamer pleitte voor het aannemen van een meer proactieve houding. Stoere verklaringen. Daar zit uw partij in de oppositie, en hier zit de N-VA in de regering, en levert ze zelfs de minister-president. Een van uw partijgenoten, de heer Loones, werd een tijdje geleden zelfs afgeluisterd door de Spaanse inlichtingendiensten.
Minister-president, indien de verklaringen van die oud-agent waar zijn, dan gaat het in dezen toch om schuldig verzuim bij een terreurdaad, ten koste van onschuldige burgers en dan nog wel wegens politieke redenen, zodat de aandacht voor Catalaanse onafhankelijkheid zou worden verminderd. Als dat allemaal klopt, dan is dat dus echt misdadig. Ik vind dat op zijn minst de Spaanse ambassadeur hierover moet worden aangesproken, zodat zij hierover uitleg kan verschaffen. De betrokkenheid van de Spaanse inlichtingendiensten moet zeker worden onderzocht. Ik vind ook dat u er op het Europese niveau en andere internationale fora voor moet pleiten dat er in dezen toch enige actie zou worden ondernomen, zodat de waarheid voor de families van die slachtoffers naar boven kan komen.
De heer Vanlouwe heeft het woord.
Minister-president, dank voor uw desbetreffende antwoord. Ik sluit mij volledig aan bij uw standpunt dat de waarheid zo snel mogelijk aan het licht moet komen. Dat is van belang, uiteraard voor de familieleden en de naasten van de dame uit Tongeren die destijds, in 2017 om het leven is gekomen. Het is natuurlijk ook van belang voor de vele andere nabestaanden van de slachtoffers destijds in Barcelona. Dit is natuurlijk ook van belang voor de geloofwaardigheid van de rechtsstaat die Spanje is of zou moeten zijn. Ik steun dan ook alleszins uw oproep dat daarover openheid en duidelijkheid moet worden gegeven door Spanje.
Minister-president Jambon heeft het woord.
Er werden geen bijkomende vragen gesteld. Voor alle duidelijkheid, ik deel natuurlijk de analyse. Als dat inderdaad zo zou zijn, dan is dat ongemeen belangrijk. Ik heb het daarstraks echter gezegd: in een rechtsstaat, en ik ga ervan uit dat Spanje als lid van de Europese Unie toch een rechtsstaat is, kan men zich politiek natuurlijk niet mengen in onderzoeksdaden die gerechtelijke instanties al dan niet doen. Als dat in Spanje níet zou worden onderzocht, dan zegt dat natuurlijk weer iets over het Spaanse rechtssysteem.
De heer Slagmulder heeft het woord.
Minister-president, men zegt dat het Spaanse gerecht nu zijn werk moet doen. Ik wil toch nog eens herinneren aan de zware vonnissen en gevangenisstraffen die Catalaanse politici kregen wegens het organiseren van een onafhankelijkheidsreferendum, dus wegens het uiten van een mening. Spanje is op dat vlak dus zeker geen modelstaat, integendeel. De vraag is dus of dat in Spanje allemaal wel onpartijdig kan gebeuren.
Ik wil toch ook nog eens wijzen op de hypocriete houding van de Europese Unie: steeds weer dat moraliserende vingertje richting Polen en Hongarije, maar als het bijvoorbeeld over Catalonië gaat, dan wordt er altijd een oogje dichtgeknepen. Minister-president, daarom doe ik toch nog een oproep om toch enige actie te ondernemen op internationaal vlak zolang hierover onduidelijkheid blijft bestaan.
De vraag om uitleg is afgehandeld.