Verslag vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Wetenschap en Innovatie
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw De Vreese heeft het woord.
Collega’s, minister, het is nu ruim een jaar geleden dat de handelsovereenkomst Trade and Cooperation Agreement (TCA) werd afgesloten tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie, naar aanleiding van de Brexit. Oorspronkelijk zouden er in drie fasen verschillende invoermaatregelen worden geïmplementeerd om die overgang zo vlot mogelijk te laten verlopen. Vorig jaar werd de invoering van de maatregelen tweemaal uitgesteld wegens de coronacrisis. Sinds 1 januari 2022 zijn er nieuwe invoerformaliteiten. En er komen nog extra formaliteiten bij in de loop van dit jaar en in januari 2023.
Dankzij de goede voorbereiding van de Vlaamse Regering, van de administratie en van onze havens en bedrijven zelf, zien we dat de negatieve gevolgen en chaos die we van de Brexit hadden verwacht, tot nu toe grotendeels zijn uitgebleven. Maar bedrijven vrezen dat de echte impact van de Brexit pas in de loop van 2022 duidelijk zal worden. Volgens de exportcijfers van Flanders Investment & Trade (FIT) tot en met augustus 2021 lag onze export naar het Verenigd Konikrijk iets, namelijk 3,18 procent, hoger in vergelijking met diezelfde periode in het coronajaar 2020. Maar de exportcijfers lagen nog een pak, 13,83 procent, lager dan diezelfde periode in 2019. De export naar andere buurlanden daarentegen is, zoals we weten, wél gestegen.
Op Vlaams niveau werken heel wat diensten samen: het Vlaams Instituut voor de Logistiek (VIL), het Agentschap Innoveren en Ondernemen (VLAIO), het Vlaams netwerk van ondernemingen (VOKA), FIT en Deloitte om het project Gateway2Britain in goede banen te leiden. Dat project mikt er enerzijds op om met een digitaal platform administratieve en grenscontroleprocessen te vereenvoudigen en anderzijds een fysieke parking en servicepunt te realiseren om bedrijven hun formaliteiten ter plaatse in orde te laten brengen. Tijdens de commissiezitting van juni 2021 gaf u aan dat het digitale platform tegen het einde van het eerste kwartaal van 2023 zou worden gerealiseerd. De fysieke parking en servicepunt zouden klaar zijn tegen het einde van het derde kwartaal van 2023.
Om de impact van de Brexit maximaal in te dijken, moeten we zo snel mogelijk de Green Corridor realiseren. Met het digitaal platform en een fysieke servicelocatie richting de haven van Zeebrugge, kunnen we Vlaanderen in de markt zetten als dé brug richting het Verenigd Koninkrijk.
Minister, kunt u toelichting geven bij de laatste stand van zaken omtrent de uitrol van de Green Corridor? Kunt u toelichting geven bij de huidige kostprijs en timing van dit project? Op welke manier kunnen we de realisatie van dit project eventueel versnellen?
Kunt u de laatste stand van zaken geven omtrent het omzetverlies van onze ondernemingen en de import- en exportcijfers van en naar het Verenigd Koninkrijk? Op welke manier hebben FIT en VLAIO onze ondernemingen geïnformeerd omtrent de huidige grenscontroles?
Op welke manier schakelt de Vlaamse Regering onze Vlaamse vertegenwoordiging in het Verenigd Koninkrijk en onze ambassade in om de impact van de Brexit zo goed mogelijk op te vangen en de uitrol van de Green Corridor te optimaliseren?
Minister Crevits heeft het woord.
Collega, ik dank u voor uw interessante vraag. Ik kan u een stand van zaken geven over het project Gateway2Britain.
In opdracht van VLAIO zijn VIL en Deloitte in de zomer van 2021 gestart met een studieopdracht om de haalbaarheid te onderzoeken. In de loop van die maand wordt de eerste fase van het onderzoek opgeleverd met een beschrijving van mogelijke uitrolscenario’s.
Dit onderzoek werd gedaan in samenspraak met diverse stakeholders, namelijk havens, ondernemers en douanediensten. Samen met FIT werden ook de eerste stappen gezet in het Verenigd Koninkrijk om daar de nodige contacten te kunnen verankeren voor een latere concrete uitrol.
De totale budgettering van de Green Corridor is afhankelijk van het scenario waarvoor uiteindelijk zal worden gekozen. Dat maakt, samen met verdere afspraken voor de concrete uitrol, het voorwerp uit van overleg binnen de stuurgroep eind januari 2022.
Voor februari 2022 is er een aanbesteding gepland in minicompetitie voor een vervolgstudie. Die vervolgstudie moet opgeleverd zijn op 30 juli 2022. Hierna wordt dan een openbare aanbesteding gelanceerd. Tegelijk met die opdracht wordt ook de outreach naar de stakeholders in het VK gerealiseerd. Voor al dit voorbereidende werk is een budget van 500.000 euro uitgetrokken.
Het project plant de start van de pilootfase momenteel voor 1 maart 2023. We houden een zeer strakke timing aan, zonder daardoor stappen over te slaan of onvoldoende met de betrokken stakeholders te spreken. VLAIO bewaakt het traject en volgt het samen met FIT zeer kort op.
FIT en VLAIO hebben onze Vlaamse ondernemingen via verschillende kanalen geïnformeerd over de huidige grenscontroles, via mailings, de website en nieuwsbrieven. Wij zetten die inspanningen voort en rollen acties voor nieuwe invoereisen uit.
Uit de eerste voorlopige cijfers blijkt de export naar het VK een lichte daling te kennen van 0,06 procent. Dat gaat duidelijk in tegen de algemeen stijgende trend van de Vlaamse exportcijfers voor 2021. Als u mij dan vraagt wat de oorzaak daarvan kan zijn, dan zijn er, zeker omdat de douaneformaliteiten pas vanaf 1 januari 2022 in voege treden, een heel aantal factoren. Zo had de Britse economie het de voorbije periode niet makkelijk. Heel wat factoren maken dat ook de invoer in het VK het moeilijk heeft. De Vlaamse resultaten op de Britse markt zijn niet veel beter of slechter dan de resultaten van de meeste andere landen.
Op effectieve uit- en invoercijfers voor heel 2021 is het nog wachten tot midden maart 2022. Aan de Britse kant zijn er al voorlopige in- en uitvoercijfers tot oktober 2021waaruit blijkt dat Vlaanderen met min 0,06 procent als leverancier goed heeft gepresteerd.
De gemiddelde EU-export naar het VK liep licht terug met 0,16 procent. Voor Duitsland is dat min 3,08 procent, voor Nederland min 14,54 procent, voor Frankrijk min 2,44 procent, voor Italië plus 0,52 procent. Ook de Britse import uit de VS liep jaar op jaar met 4,8 procent terug in de periode tot oktober 2021. We doen het dus niet zo slecht in vergelijking met deze cijfers.
De handel met het VK heeft een nogal wispelturig verloop met als resultaat dat de cijfers ter plaatse blijven trappelen. Op basis van die nulgroei zouden we kunnen zeggen dat we het niet beter of slechter doen dan andere landen, maar wanneer we kijken naar de totale cijfers, zien we dat daar ook heel veel sterke stijgers en dalers tussen zitten. Zo wist de farmaceutische sector zijn export te verviervoudigen met 204 procent. Ook de exportwaarde van minerale brandstoffen steeg met 121 procent en de diamant en vooral de industriële edelmetalen gingen erop vooruit met 35,5 procent voor de sector in zijn geheel. Verliezen zijn vooral opgetekend voor wagens.
Vergeleken met het derde kwartaal van 2019, pre-pandemie en pre-Brexit, ligt de Vlaamse uitvoer naar het VK nog altijd 14,2 procent lager dan het peil toen. 2022 wordt ongetwijfeld een sleuteljaar voor onze handel met het VK. We moeten wel werken aan de douaneformaliteiten
Alle diensten van de Vlaamse Regering in het VK, bestaande uit de Diplomatieke Vertegenwoordiging van de Vlaamse Regering, de diensten van FIT en de collega’s van Toerisme Vlaanderen, zetten zich dagelijks in om die impact zo goed mogelijk op te vangen. Dat lukt ook best wel goed, vind ik.
Onze collega’s in Londen hebben in de voorbije maanden nauw samengewerkt met collega’s hier in Vlaanderen, om Vlaamse bedrijven correct op de hoogte te brengen van de gevolgen die de Brexit voor hun sector teweeg kan brengen. Er zijn ook webinars en andere informatiemomenten georganiseerd.
Het Green Corridor-project is nog in volle ontwikkeling maar onze vertegenwoordiging staat klaar om het efficiënt uit te rollen.
Mevrouw De Vreese heeft het woord.
Minister, ik dank u voor de stand van zaken. Ik denk dat het inderdaad heel belangrijk is dat we bekijken hoe we de grenscontroleprocessen zoveel mogelijk kunnen vereenvoudigen en andere drempels zo spoedig mogelijk kunnen wegwerken. Ik hoorde in uw antwoord dat u daar nog altijd volop mee bezig bent. Het is inderdaad allemaal niet zo eenvoudig omdat er verschillende stappen nodig zijn. Bovendien is haast en spoed zelden goed maar in dezen moeten we natuurlijk de timing volgen die de Britten en de Europese Unie ons opleggen. Dus, in elk proces waar we snel of sneller kunnen schakelen, moet dat worden bekeken.
Minister, het is heel belangrijk dat u, uw kabinet, alle diensten en de bedrijven en ondernemers die ons hun feedback geven, dit verder opvolgen. Die verdere export richting Verenigd Koninkrijk is heel belangrijk voor onze economie en voor onze bedrijven.
We zien ook een heel raar effect. Terwijl de groei van de Vlaamse export naar het VK is verdwenen, lijken Britse investeerders wel meer dan ooit de weg naar Vlaanderen gevonden te hebben. Is dat iets wat we vanuit Vlaanderen ook expliciet stimuleren en hoe helpen we dan bijvoorbeeld de Britten in hun zoektocht hier? Komen daar ook veel vragen over binnen? Ik denk inderdaad dat we daar volop op moeten inzetten want dat zorgt natuurlijk ook voor extra jobs in Vlaanderen.
Minister Crevits heeft het woord.
Mevrouw De Vreese, het is voor ons inderdaad van belang om de druk zeer hoog te houden, en dat doen we ook. FIT levert hier sterk werk en is ook het eerste aanspreekpunt. We houden heel nauwgezet de vinger aan de pols. Dat geldt ook voor uw vraag over die jobs.
Mevrouw De Vreese heeft het woord.
Minister, ik denk dat u en de hele Vlaamse Regering – want ook de minister-president speelt daar zijn rol – daar prioritair op inzetten. Ik wil u vragen dit verder te blijven monitoren en die prioriteit hoog te houden. Dan zullen we er samen met onze bedrijven, die daar ook volop op inzetten, het beste van maken. We volgen 2022 natuurlijk met veel nieuwsgierigheid op om daar de verdere effecten nog van te zien.
De vraag om uitleg is afgehandeld.