Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking en Toerisme
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Deckmyn heeft het woord.
Minister-president, de Europese Commissie plant de eigen financiële inkomsten van de Europese Unie uit te breiden. De reden hiervoor is de financiering van het NextGenerationEU-stimuleringspakket ter waarde van 750 miljard euro.
Hiermee wil de Europese Commissie het herstel van de economie bevorderen na de coronapandemie. Het geld zal door de Europese Commissie geleend worden op de kapitaalmarkten. De opgehaalde middelen zullen echter moeten worden terugbetaald. Dat kan onder meer door nieuwe eigen inkomsten te introduceren voor de Europese Unie.
De zogenaamde ‘eigen middelen’ betroffen voorheen de landbouwheffingen op producten uit derde landen, de douanerechten die in de lidstaten worden geheven op invoer uit derde landen, een percentage van de btw-opbrengsten en een percentage van het bruto nationaal inkomen van de lidstaten. Begin dit jaar werd er ook een taks op Europees niet-gerecycleerd plastic ingevoerd.
De nieuwe eigen middelen zouden kunnen bestaan uit inkomsten via het zogenaamde emissiehandelssysteem of het emissions trading scheme (ETS), waarbij bedrijven een bedrag moeten betalen per ton CO2 die uitgestoten wordt. Een vierde van de inkomsten die de lidstaten hiervoor ontvangen zou rechtstreeks naar de EU moeten gaan. Ook een koolstofheffing op de invoer van niet-Europese producten die in het land van oorsprong niet aan de CO2-normen voldoen, ligt op tafel. Bovendien kan de minimumomzetbelasting van 15 procent voor multinationals die recent werd overeengekomen in het kader van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) en de G20 ook gebruikt worden als eigen middelen.
Volgens de Commissie moet de combinatie van de drie nieuwe voorgestelde inkomstenbronnen elk jaar tussen 15 en de 17 miljard euro opleveren. Dat is niet voldoende, want om de jaarlijkse terugbetalingen te voldoen is er eigenlijk 25 miljard euro nodig. Dat betekent dat de lidstaten hoe dan ook nog zullen moeten opleggen.
Minister-president, wat is uw visie op deze door de Europese Commissie voorgestelde nieuwe eigen middelen? Kunt u een korte toelichting geven van uw visie op deze voorstellen?
Wat zal de impact zijn op de Vlaamse schatkist indien er inkomsten uit het ETS van de lidstaten worden afgesnoept?
Ten slotte: de Commissie is van plan om in 2024 met een tweede pakket nieuwe inkomstenbronnen te komen. Is dit volgens u geen structurele bedreiging voor de soevereiniteit van de lidstaten?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Mijnheer Deckmyn, mijn diensten zijn momenteel nog bezig met een diepgaande analyse van de voorstellen. Het uitgangspunt van de Vlaamse Regering was steeds dat we nieuwe voorstellen inzake eigen middelen met een uiterst kritische blik zouden bekijken. En dat zullen we dan ook doen met de voorstellen die nu op tafel liggen.
De Vlaamse Regering is in principe van mening dat opbrengsten uit een Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) en uit de ETS-veilingen volledig moeten terugvloeien naar de lidstaten of regio’s waar deze opbrengsten gegenereerd worden. Principieel is de Vlaamse Regering dan ook niet akkoord met het inzetten van een deel van de veilingopbrengsten als eigen middelen voor de EU. Verdere analyse van de inhoudelijke voorstellen, alsook de impact hiervan op het Europese, Belgische en Vlaamse budget dringt zich echter op en daar zijn we dan ook volop mee bezig.
Wat zal de impact zijn op de Vlaamse schatkist?
De impact op de Vlaamse schatkist is op dit moment moeilijk precies in te schatten door verschillende redenen. Deze impact hangt af van de koolstofprijs in het ETS-systeem en die prijs is erg volatiel. Het bestaande ETS-systeem voor de industrie wordt momenteel herzien in het kader van het ‘Fit for 55’-pakket.
De Commissie stelt daarnaast ook voor om een nieuw ETS voor gebouwen en transport in te voeren. Zowel over dit nieuwe ETS als over de herziening van het bestaande ETS zijn de onderhandelingen tussen de lidstaten momenteel nog volop aan de gang.
Tot slot moeten er ook nog afspraken worden gemaakt voor de komende jaren over de verdeling tussen de gewesten en de federale overheid van al deze ETS-inkomsten die naar België vloeien.
Indien we een ruwe schatting maken, op basis van de assumpties inzake bovenstaande onzekerheden, en dan bedoel ik de koolstofprijs, de scope van het nieuwe ETS, de verdeling van de inkomsten binnen België, enzovoort, dan spreken we al snel over enkele honderden miljoenen euro’s per jaar die we in Vlaanderen minder zouden ontvangen. Mogelijk spreken we hier zelfs over een half miljard euro per jaar dat Vlaanderen zou mislopen. Ik benadruk wel nog eens dat dit zeer rudimentaire schattingen zijn, maar het geeft alvast de ordegrootte weer waarover we hier spreken.
Het gaat hier over inkomsten die normaal gezien naar het Vlaams Klimaatfonds zouden vloeien, en die Vlaanderen dus in staat stellen om zijn klimaatdoelstellingen te realiseren. Het is dan ook belangrijk dat deze inkomsten integraal naar Vlaanderen blijven vloeien en niet afgeroomd worden door de Europese Commissie voor andere doeleinden.
Wat het tweede pakket maatregelen betreft: de Commissie heeft natuurlijk het recht om voorstellen te doen voor nieuwe inkomstenbronnen. Het is vervolgens aan de lidstaten om te beslissen of deze er al dan niet zullen komen. Deze beslissing wordt genomen op basis van unanimiteit onder de lidstaten.
Ik wil nog niet vooruitlopen op mogelijke bijkomende voorstellen van de Commissie in 2024, maar eerst focussen op de voorstellen die momenteel op tafel liggen, want dat is concreter.
De heer Deckmyn heeft het woord.
Minister-president, ik dank u voor uw uitgebreide antwoord. U ging er soms nogal snel over. Ik heb nog één bijkomende vraag. Heb ik het goed gehoord dat u niet akkoord ging met de minimumomzetbelasting van 15 procent? U ging daar vrij snel over. Kunt u nog even verduidelijken wat daarin uw standpunt is?
Ik begrijp dat u en uw diensten nog bezig zijn met een diepgaande analyse van die voorstellen. Dat is goed, en we zullen daar in de toekomst wellicht nog nieuws over horen. Weet u tegen wanneer ongeveer men die analyse zal klaar hebben? Is dat over enkele maanden of naar het einde van het jaar toe?
Ten slotte blijf ik met de vrees zitten dat het autonoom aanboren van eigen Europese middelen bij de lidstaten een structurele bedreiging is voor de soevereiniteit van die lidstaten. We moeten daar altijd zeer attent voor zijn. Er zijn voorlopig nog altijd zaken, zoals het feit dat bepaalde dingen unaniem moeten worden beslist, maar we hopen dat u daaraan de nodige aandacht blijft besteden.
Minister-president Jambon heeft het woord.
Wat de verduidelijking betreft, heb ik principieel gezegd dat de Vlaamse Regering niet akkoord gaat met het inzetten van een deel van de veilingopbrengsten als EU-eigen middelen. In principe zijn we zeer terughoudend tegenover nieuwe fiscale heffingen in Europa. Mijn aanvoelen is: als je ver van de burgers staat en je hebt belastingbevoegdheden ... In de gemeenteraad weet je dat, als je belastingen verhoogt, je daar heel snel door de bevolking op wordt aangesproken. De Europese Commissie heeft daar minder last van als ze dergelijke voorstellen doet. In die zin ben ik daar het subsidiariteitsbeginsel heel genegen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.