Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking en Toerisme
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Deckmyn heeft het woord.
Mijn vraag ligt in het verlengde van eerdere vragen die ik heb gesteld over de Olympische Winterspelen. Die vinden plaats van 4 februari tot 20 februari in China. Wij worden nu echter met nieuwe elementen geconfronteerd, namelijk een mogelijke boycot door de Verenigde Staten en de problematiek rond de verdwijning van de Chinese tennisspeelster Peng Shuai. Op 2 november maakte Peng op sociale media in China bekend dat ze enkele jaren geleden zou zijn aangerand door toenmalig Chinees vicepremier Zhang Gaoli. Zoals te verwachten, werd het bericht meteen van de sociale media verwijderd. Maar ook Peng bleek spoorloos. Peng zou ondertussen weer opgedoken zijn, maar daar zijn twijfels over. Er zijn zeker twijfels over het welzijn van de Chinese tennisspeelster.
In de media konden wij vernemen dat, hoewel zij via een videoconferentie heeft gepraat met IOC-baas (Internationaal Olympisch Comité) Thomas Bach en hoewel er foto’s en filmpjes over haar verschenen zijn op sociale media, er nog steeds twijfel is of zij het goed stelt. Alles kadert in het wegmoffelen van een potentieel schandaal door de Chinese overheid in de aanloop van die Winterspelen. Dat is tekenend voor dit communistisch regime.
Mijn vraag in intussen al wat ingehaald door bepaalde elementen. Ik had in mijn ingediende vraag al naar voren gebracht dat de Verenigde Staten een boycot van de Olympische Winterspelen overwogen. Die werd half november door de Amerikaanse president Joe Biden bevestigd. Die Amerikaanse potentiële boycot was toen onder meer ingegeven door het protest tegen de overtreding van de mensenrechten in China en het feit dat Washington bovendien stelt dat er in China ook sprake zou zijn van genocides. Biden betrekt hierbij ook de Canadese eerste minister Justin Trudeau.
Zoals ik daarnet zei, hebben de Verenigde Staten al aangekondigd dat er hoe dan ook een diplomatieke boycot zal zijn. Daarop heeft China furieus gereageerd. Niet alleen de Verenigde Staten hebben hierover al een standpunt ingenomen. Vandaag lees ik in De Morgen, dat het Europees Parlement de EU-landen heeft opgeroepen om die ceremonies in China te boycotten. Daarnaast overweegt ook de Britse premier Boris Johnson een diplomatieke boycot van de Olympische Winterspelen als protest tegen het gebrek aan mensenrechten in China, zoals onlangs door The Times werd opgetekend.
Meer dan 160 mensenrechtengroeperingen hebben het Internationaal Olympisch Comité in het verleden aangespoord de Olympische Winterspelen niet te laten plaatsvinden in China, maar in een ander land. Men zegt dat China vanwege zijn mensenrechtenparcours zo’n event niet verdient. Zo wordt er onder meer gewezen op de inperking van politieke vrijheden in Hongkong en de systematische discriminatie van etnische minderheden in Tibet en Xinjiang.
In een teleurstellend antwoord op een eerdere vraag stelde u, minister-president, dat dit soort problemen in de eerste plaats verholpen moet worden op het moment dat de Winterspelen aan een gaststad worden toegekend. Ik begrijp natuurlijk waarom u dit zei, maar het is een beetje een gemakkelijke uitvlucht om geen actie te hoeven ondernemen en om niet op te komen tegen China. Ondertussen stellen de Verenigde Staten, Canada en het Verenigd Koninkrijk nu openlijk dat er een probleem is. Het wordt eigenlijk tijd om ook als Vlaamse Regering publiek een standpunt in te nemen met betrekking tot een boycot van de Winterspelen. Ik maak dan een zijsprongetje naar het vrouwentennis, maar zelfs de Women’s Tennis Association (WTA) heeft intussen beslist om in China geen tenniskampioenschappen voor vrouwen meer te organiseren. Dat getuigt ook van enige politieke moed.
Wat is de houding van de Vlaamse Regering ten opzichte van de gebeurtenissen rond de Chinese tennisspeelster Peng Shuai?
Hebben de gebeurtenissen uw visie met betrekking tot een boycot van de Olympische Winterspelen veranderd? Zo ja, hoe zal zich dat veruiterlijken? Zo niet, waarom niet?
Hebben de standpunten die de Verenigde Staten hebben aangenomen uw visie veranderd?
Werd de Vlaamse Regering ondertussen door andere overheden – we kunnen hier opnieuw over de Verenigde Staten spreken – of organisaties gecontacteerd om vooralsnog aan een gedeeltelijke of volledige boycot van de Chinese Winterspelen deel te nemen?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Mijnheer Deckmyn, de zaak-Peng Shuai wekt terecht heel wat bezorgdheid op. Ook de Vlaamse Regering is erg verontrust over deze situatie. De vrijheid van meningsuiting is een waarde die de Vlaamse Regering, maar ook ik persoonlijk, hoog in het vaandel draagt.
De Vlaamse Regering is een overtuigd pleitbezorger van respect voor de mensenrechten. Dat is ook opgenomen in onze Beleidsnota Buitenlands Beleid en Ontwikkelingssamenwerking 2019-2024: “De internationale en Europese mensenrechtenverdragen, worden wereldwijd beter nageleefd.” en “Vlaanderen draagt de waarden vervat in de mensenrechtenverdragen uit in zijn internationaal beleid.”
Ik begrijp dat de locatie van de Olympische Winterspelen – namelijk Peking – heel wat bezorgdheid opwekt bij sommigen. Ook de Vlaamse Regering verwerpt de mensenrechtenschendingen die plaatsgrijpen in China.
Ik blijf echter bij mijn eerder ingenomen standpunt op dat vlak: eens we de Olympische Spelen hebben toegewezen aan een stad, mogen we onze atleten, die zich jarenlang voorbereiden op een dergelijk event, niet de dupe laten worden van een politieke kwestie. Ik merk in de praktijk dat ook verschillende internationale sportfederaties hun sporten niet willen politiseren.
Voor zover ik weet, werd de Vlaamse Regering nog niet rechtstreeks gecontacteerd door andere overheden of organisaties.
De heer Deckmyn heeft het woord.
Minister-president, het is een beetje een teleurstellend antwoord.
Ik had in mijn originele vraagstelling al gezegd dat u inderdaad hebt gezegd dat als de Olympische Spelen eenmaal zijn toegekend men niet meer van gedachte moet veranderen, maar eigenlijk heb ik u nu wel iets anders gevraagd. Ik heb niet gevraagd om van gedachte te veranderen en een totale boycot te overwegen – dat mag natuurlijk –, maar ik heb u ook de mogelijkheid gegeven om een gedeeltelijke boycot te overwegen, naar het voorbeeld van de Verenigde Staten die nu echt hebben opgeroepen tot een diplomatieke boycot. Ik kijk ook naar wat de WTA doet. Hun houding getuigt toch wel van iets meer moed door effectief te zeggen dat er een probleem is en dat men voorlopig geen tennistornooien meer zal organiseren, ook al snijden ze zich daarmee financieel in hun eigen vingers. Dit is echt een volledige boycot, minister-president, zelfs nadat er een akkoord was om de sportmensen te laten deelnemen aan de tennisspelen. Dat is wat in tegenspraak met uw antwoord. Bovendien heb ik in mijn vraagstelling gesteld dat de Verenigde Staten een diplomatieke boycot overwegen. U zou op zijn minst – op zijn minst! –, toch binnen Europa, dat hiertoe zelf ook al heeft opgeroepen, mee kunnen oproepen om de ceremonies te boycotten.
Laat mij zeggen dat ik nog een beetje begrip heb voor uw uitspraak dat de beslissing is genomen en dat we de sporters toch moeten laten deelnemen, maar u kunt nu toch een standpunt innemen en zeggen dat er vanuit Vlaanderen op diplomatiek vlak geen enkele vertegenwoordiging op die Olympische Winterspelen zal zijn.
Overweegt u, of neen, wilt u samen met de leden van de Vlaamse Regering beslissen om effectief niemand naar de Olympische Winterspelen af te vaardigen? Ik denk dat dat een klaar en duidelijk signaal zou zijn dat u niet akkoord bent met wat er enerzijds met die tennisspeelster gebeurt en anderzijds met het gebrek aan mensenrechten. Dus u spaart de sporters, maar u geeft dan toch op z’n minst een stevig signaal dat het daar niet oké is.
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Dit toont nog maar een keer aan dat we bij de toekenning van dergelijke sportevenementen veel meer rekening moeten houden met criteria zoals mensenrechten. U hebt wel een klein punt, minister-president, en ik volg u dat als ze eenmaal zijn toegekend het een beetje vijgen na Pasen zijn om dan nog te reageren. Ik volg anderzijds ook mijn collega dat niemand ervoor pleit om het sporten niet te laten plaatsvinden. De diplomatieke boycot die de Verenigde Staten nu aankondigen past uiteraard in de toenemende spanning tussen China en de Verenigde Staten, maar het is wel een heel duidelijk signaal dat ze niet akkoord zijn met de grove schendingen van de mensenrechten in China.
Wilt u toch uw mening niet een beetje wijzigen, namelijk dat we er niet meer over praten als het eenmaal is beslist? Als dat eenmaal is beslist, moet de sport kunnen doorgaan, maar daarom hoeven we niet na te laten om toch een signaal te geven, zoals collega Deckmyn zei, met een boycot in plaats van daar allemaal gezellig samen te zitten om te tonen dat China zo goed is.
Maar mijn vraag gaat verder dan dat: vindt u niet dat Vlaanderen hier echt het voortouw moet nemen en in overleg moet treden met de federale collega’s om een gezamenlijk standpunt in te nemen over de vraag of België en dus uiteraard ook Vlaanderen al dan niet naar die spelen gaat?
De heer Van de Wauwer heeft het woord.
Minister-president, ik ben het met u eens wanneer u stelt dat die Olympische Spelen niet zouden mogen worden gebruikt voor politieke doeleinden. Maar er is politiek en politiek. Wanneer het gaat over mensenrechtenschendingen, dan gaat het niet meer over politiek. Dat is iets fundamenteler dan politiek. Bovendien spreekt het Olympisch Handvest zich ook heel duidelijk uit over een aantal fundamentele principes: het behoud van de menselijke waardigheid, solidariteit, non-discriminatie. Die waarden zijn heel moeilijk te rijmen met het houden van Olympische Winterspelen in een land waarvan de overheid op een geloofwaardige manier wordt beschuldigd van misdrijven tegen de menselijkheid en zelfs van genocide. Maar de beslissing is genomen: de Spelen zullen er plaatsvinden. Men kan dan discussiëren over een boycot van onze atleten maar eens de beslissing is genomen, moeten we daaraan vasthouden.
Los van het feit dat wellicht enkel de sporters en hun begeleiders toegang zullen krijgen tot het land in het kader van de strenge coronamaatregelen, is de kans onbestaande dat het IOC een boycot zal uitoefenen. Maar ik vind het wel een heel terechte vraag om op te roepen tot een diplomatieke boycot door het niet sturen van officiële delegaties vanuit de verschillende landen. Het gaat hier niet alleen over de gebeurtenissen rond de tennisspeelster Peng Shuai maar ook over de zware mensenrechtenschendingen in de Chinese provincie Xinjiang.
Rusland en Turkije hebben al heel duidelijk laten weten dat zij zeker en vast een officieel vertegenwoordiger zullen sturen, wat me van die landen niet verbaast. Maar collega Deckmyn verwees naar de oproep vanuit het Europees Parlement en premier Johnson om een diplomatieke boycot te overwegen. Ook in Nederland is een motie goedgekeurd om geen delegatie te sturen. Mijn vraag aan u, minister-president, is om ook een diplomatieke boycot door te voeren. Ga het gesprek aan met de andere deelstaten in ons land en met de federale overheid om te bekijken of we samen, als België en als entiteiten, een signaal kunnen geven door geen officiële vertegenwoordiging te sturen. Indien u dat niet doet, kunt u dan heel duidelijk verantwoorden waarom u een dergelijke diplomatieke boycot, die toch wel een heel duidelijk signaal zou zijn voor Vlaanderen dat heel hard inzet op mensenrechten, niet overweegt?
Mevrouw Talpe heeft het woord.
Ik sluit me uiteraard aan bij de vele verontruste reacties van de collega’s op de gebeurtenissen. We hebben die op de voet gevolgd en gezien hoeveel andere vrouwelijke sporters onder wie Kim Clijsters en Emma Meesseman zich hebben geroerd en de vraag hebben gesteld waar hun collega is.
Ik ben ook blij dat de WTA (Women’s Tennis Association) heeft beslist om alle wedstrijden en tornooien in China te schrappen. Dat is een heel moedig signaal.
Wat me ook verontrust, en dat komt ook voortdurend terug in deze commissie, is dat we constant op een slappe koord dansen wanneer het economische aspect wordt afgewogen tegenover die mensenrechten. Dat zou absoluut niet mogen en het stuit me voortdurend tegen de borst dat we op die manier in een hoek worden geduwd. Dat zou absoluut niet mogen zijn.
Concreet is inderdaad verwezen naar die resolutie die op 8 juli in het Europees Parlement is goedgekeurd door alle Vlaamse leden, op The Left-groep na. Een van de oproepen was inderdaad om geen delegatie te sturen. Ik sluit me dan ook aan bij de oproep van de voorgaande sprekers om in gesprek te gaan met onze buurlanden en binnen Europa na te gaan wat we daarmee zullen doen, en daarover een gezamenlijk standpunt in te nemen. Enkel wanneer we de krachten bundelen, kunnen we een signaal geven waar misschien naar geluisterd wordt.
Minister-president Jambon heeft het woord.
Collega’s, ik hoor deze vraagstelling bij de verschillende fracties en zal die dan ook voorleggen aan de Vlaamse Regering om te bekijken welke positie wij hier kunnen innemen. Ik zal dit dus opnieuw aankaarten binnen de schoot van de Vlaamse Regering.
De heer Deckmyn heeft het woord.
Minister-president, ik dank u voor uw antwoord. De beslissing om deel te nemen aan de Olympische Winterspelen is genomen en we gaan de spelers nu niet meer straffen. Het Vlaams Belang blijft echter aandringen op een diplomatieke boycot van de spelen en ik ben dan ook zeer blij dat u nu het initiatief neemt om dit opnieuw aan te kaarten binnen de Vlaamse Regering.
De vraag om uitleg is afgehandeld.