Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Tobback heeft het woord.
Dit is een poging, denk ik, om in aansluiting op het vorige debat naar objectieve, niet-controversiële gegevens te gaan zodat er correct over gecommuniceerd kan worden, namelijk de inventaris van subsidies aan fossiele brandstoffen.
Minister, de federale overheid heeft al zo’n inventaris gepubliceerd, in mei van dit jaar, met een overzicht van al de verschillende mechanismen, bedragen en begunstigden van alle subsidies die nog naar fossiele brandstoffen gaan. De bedoeling daarvan is ten eerste tegemoetkomen aan de vraag van de Europese Commissie om dat te doen, met de ambitie die steunmechanismen te heroriënteren naar een klimaatneutraal beleid, want in het kader van een klimaatneutraal beleid is het natuurlijk vrij absurd om tegelijkertijd subsidies te blijven geven aan fossiele brandstoffen, die bij uitstek niet klimaatneutraal zijn.
In Vlaanderen bestaat een dergelijke officiële inventaris bij mijn weten niet, ondanks het feit dat we inderdaad nogal wat instrumenten hebben die eigenlijk nog altijd subsidies geven aan fossiele brandstoffen op kleine schaal, zoals bijvoorbeeld premies voor het installeren van condensatieketels, gasketels en in een aantal gevallen zelfs nog stookolieketels, in het kader van de renovatiepremie. Er is de premie van gas.be, die al dan niet ook als overheidsgeld kan worden beschouwd, maar die in ieder geval door de Vlaamse Regering wordt gepromoot. Er zijn ook specifieke premies voor het bedrijfsleven: de ecologiepremie voor kmo’s, maar ook alle verschillende steun- en subsidiemechanismen voor bedrijven en economische sectoren die heel uitdrukkelijk en vaak zelfs heel intensief gebruikmaken van fossiele brandstoffen.
Ik vroeg mij dus af of het niet meer dan logisch zou zijn dat Vlaanderen een vergelijkbare inventaris zou opmaken, als dat al niet überhaupt moet. De eerste vraag is dus: is Vlaanderen ook verplicht om in antwoord op die vraag van de Europese Commissie net als de federale overheid een eigen inventaris van fossielebrandstoffensubsidies op te maken? Zo ja, wanneer zal dat dan gebeuren, al dan niet gekoppeld aan een afbouwplan? Kunt u ons zeggen hoeveel subsidies er vandaag vanuit de Vlaamse overheid naar fossiele brandstoffen gaan? Welke budgetten zijn daar de voorbije vijf jaar aan besteed? Heel concreet: moeten we de premie voor gasboilers die door gas.be wordt aangeboden, beschouwen als middelen van de Vlaamse overheid? Als dat niet van de Vlaamse overheid is, is het dan logisch dat die Vlaamse overheid daar wel promotie voor maakt?
Minister Demir heeft het woord.
Collega Tobback, ik deel eigenlijk grotendeels hetgeen u hier meedeelt. We hebben in 2019 een lijst met de Vlaamse energiesubsidies opgemaakt, inclusief de subsidies voor fossiele energie. Deze lijst is goedgekeurd door de Vlaamse Regering als onderdeel van het Vlaams Energie- en Klimaatplan (VEKP). Omdat de andere entiteiten op dat moment nog geen overzicht hadden, is deze lijst niet samen met het definitieve Nationaal Energie- en Klimaatplan (NEKP) genotificeerd aan de Europese Commissie. Gezien de blijvende vertraging bij de andere entiteiten is de Vlaamse lijst later in 2020 alsnog genotificeerd aan de Europese Commissie. Verder is in het NEKP opgenomen dat de federale overheid een inventaris opmaakt van alle fossielebrandstofsubsidies om te communiceren aan de Europese Commissie tegen eind 2020, en een federaal actieplan opmaakt tegen 2021 om de subsidies voor fossiele brandstoffen stap voor stap te doen uitdoven, rekening houdend met onder meer het garanderen van de bevoorradingszekerheid van het land. De federale inventaris met een overzicht van de federale subsidies voor fossiele brandstoffen is inderdaad in mei van dit jaar opgeleverd. Uit deze inventaris bleek dat er jaarlijks voor 11,2 miljard euro aan directe subsidies aan fossiele brandstoffen wordt verstrekt, en voor 2,1 miljard euro aan indirecte subsidies.
Wat het opstellen van een actieplan betreft, heeft de federale overheid bij mijn weten nog geen initiatief genomen. Ik wacht het federale actieplan in ieder geval niet af. Op korte termijn zal ik de belangrijkste Vlaamse fossiele-energiesubsidies binnen mijn bevoegdheid stopzetten. De exploitatiesteun voor nieuwe kwalitatieve wkk's op fossiele brandstoffen wordt in 2023 al stopgezet. Verder zal de decretaal bepaalde maximale kostprijs van 250 euro voor de aansluiting op het aardgasnet vanaf 1 januari 2022 ook worden afgeschaft. Ook de investeringspremie voor kwalitatieve micro-wkk's op fossiele brandstoffen wordt volgend jaar geschrapt.
De lijst met Vlaamse subsidies die in 2019 is gepubliceerd, geeft een overzicht van de op dat moment bestaande Vlaamse energiesubsidies, waaronder die voor fossiele brandstoffen. Nog niet alle Vlaamse fossiele-energiesubsidies zitten erin vervat. Prioriteit werd gegeven aan de voorbereidingen om deze subsidies waar mogelijk uit te faseren. Het is sowieso mijn bedoeling om deze lijst uiterlijk tegen de eerstvolgende nationale voortgangsrapportering te actualiseren, dus dat gaan we doen.
Wat betreft uw vraag over de premie van gas.be voor een gasboiler: neen, dat zijn geen middelen van de Vlaamse overheid, ook niet van Fluvius. Volgens onze informatie wordt deze premie door Fluxys gesponsord. Ik zou het logisch vinden dat gas.be en Fluxys deze premie stoppen. We hebben in het verleden geen specifieke promotie gevoerd voor deze premie, maar die wel vermeld op de website en in de premiebrochures als onderdeel van de verschillende premiestelsels voor energie die momenteel beschikbaar zijn. Ik heb gevraagd om geen melding meer te maken van deze premie op de website van het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA) of in de premiebrochures van de Vlaamse overheid. Het lijkt me logisch dat gas.be en Fluxys deze premie gewoon doen stoppen.
De lijst wordt verder afgewerkt, collega Tobback. Ik deel uw mening, maar ondertussen zijn we een en ander aan het afschaffen. We moeten vooral zorgen dat we die subsidies zo veel mogelijk stopzetten.
De heer Tobback heeft het woord.
Minister, ik dank u voor de duidelijkheid over de premie van gas.be. Wat dat betreft, deel ik uw mening over wat de logica voorschrijft, namelijk dat we daar geen promotie meer voor moeten maken.
Op dit moment is er een vrij versnipperd beeld van allerlei zaken die zullen worden stopgezet, zaken die nog niet zijn opgenomen en noem maar op. Dat kan de indruk geven van een versnipperd beleid en enige selectiviteit in wat er wel en niet wordt opgenomen, net zomin als dat er op dit moment een duidelijke horizon of tijdskader is van wanneer zaken zullen worden stopgezet. Ik wil toch aandringen dat er zo spoedig mogelijk een volledige inventaris wordt opgemaakt waarin alles is opgenomen, en ook een volledig tijdspad over wat wanneer in aanmerking komt om te worden afgeschaft. Minister, op dit moment zijn er al een aantal zaken aangekondigd om te verdwijnen, en een aantal andere zaken die nog niet op de lijst staan. Dat geeft een vals beeld en laat toe om daar nogal selectief uit te citeren. Ik hecht geloof aan uw ambitie om daar een einde aan te maken. Het is wel nodig dat het wat helderder gebeurt dan het vandaag gebeurt.
De vraag om uitleg is afgehandeld.