Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Minister, ik zag vanmorgen op Twitter dat u steeds meer een pleitbezorger aan het worden bent van kernenergie, waarvoor mijn applaus, zoals u weet. U tweette het artikel over het Europees front van tien lidstaten dat pleit voor groene kernenergie. Ik sta daar helemaal achter. Het is goed dat u dat verspreidt, tweet, deelt en verkondigt.
Op 7 oktober hebt u een bezoek gebracht aan Nederland en hebt daar uw Nederlandse collega bevoegd voor Energie ontmoet. U stelde dat men in Nederland druk bezig is met allerlei onderzoek, ook rond nieuwe kerncentrales. Dat weten wij ook al een tijd via de media.
U stelde dat u een kort overleg had met de Nederlandse staatssecretaris Dilan Yesilgöz van Economische Zaken en Klimaat. U zei: “Zij gaat bekijken op welke wijze kernenergie een rol kan spelen naast andere duurzame energiesoorten zoals zon- en windenergie. Zij zei heel duidelijk: 'We hebben niet de luxe om een duurzame energiebron uit te sluiten. Nederland wil minder CO2 uitstoten en meer duurzame energie opwekken. Om onze klimaatdoelen te halen zullen we alle zeilen moeten bijzetten, dus ook kernenergie als dat rendabel is en veilig.’” U verklaarde het met haar eens te zijn.
Minister, hoe was uw bezoek aan uw Nederlandse collega bevoegd voor Energie? Wat hebt u zoal met haar besproken? Hebt u nieuwe inzichten opgedaan op het vlak van kernenergie in Nederland, die u binnen het Vlaamse bevoegdheidsdomein zou kunnen en willen benutten? Zo ja, welke en op welke manier wilt u deze inzichten incorporeren in uw beleid?
Hoe staat u ten opzichte van een Vlaams-Nederlandse samenwerking op het vlak van nucleair onderzoek en eventuele investeringen in nucleaire energie? Indien u hier positief tegenover staat, hoe ziet u dat dan concreet? Is dit besproken geweest tijdens uw bezoek aan uw collega-minister in Nederland?
Minister Demir heeft het woord.
Dank u wel, collega Van Rooy. Ik kan eerst en vooral benadrukken dat ik een heel aangenaam onderhoud heb gehad met de staatssecretaris bevoegd voor Energie in Nederland, mevrouw Yesilgöz. Waarover hebben we het gehad? Uiteraard hebben we eerst gevraagd hoe het met elkaar gaat, maar we hebben het vooral gehad over het standpunt over het ‘Fit for 55’-programma van de Europese Commissie. De staatssecretaris heeft aangegeven dat zij vindt dat er een grote spreiding is tussen de nationale reductiedoelen van lidstaten en ik vind dat ook. De hoogste doelstelling bedraagt bijvoorbeeld min 50 procent, terwijl Bulgarije maar 10 procent moet reduceren. De Nederlandse regering heeft op voorstel van de staatssecretaris aangegeven dat er niet zo een groot verschil moet zijn tussen de inspanningen die de lidstaten moeten doen. Ik kon mij daar wel in vinden. U weet dat ik dat hier ook meermaals heb aangebracht.
Een tweede punt was dat zij terughoudend is ten aanzien van de nieuwe fondsen, zoals het sociaal klimaatfonds dat Europa in het leven wil roepen.
Vervolgens hebben we het gehad over de betaalbaarheid en de financiering van alles wat met energietransitie te maken heeft. De kosten van het stimuleringsbeleid voor hernieuwbare energie, bijvoorbeeld, worden in Nederland vanuit de algemene middelen en niet, zoals in Vlaanderen de afgelopen twintig jaar is gebeurd, vanuit de energiefactuur gefinancierd. Ik weet niet of wat ze ginder doen verstandig is. In Nederland zijn de taksen en heffingen op aardgas blijkbaar hoger dan op elektriciteit. In het licht van de energietransitie gaat de Nederlandse overheid na hoe ze kunnen verschuiven en wat meer kunnen doen om warmtepompen en andere nieuwe technologieën aan te zwengelen. Ik vind dat een verstandige oefening.
Vervolgens heb ik gevraagd hoe het zit met de aangekondigde scenariostudie voor de periode 2030-2050, waarmee de Nederlandse overheid wil nagaan op welke wijze kernenergie, uiteraard naast de duurzame energiesoorten als zonne- en windenergie, een rol kan spelen. In dat opzicht ben ik verheugd dat onze noorderburen zonder oogkleppen kijken naar alle mogelijke technieken die aan de klimaattransitie kunnen bijdragen. Het is immers een grote uitdaging en opgave en ik deel de mening dat we weinig tot niet de luxe hebben om zaken uit te sluiten.
Wat de eigen energiebevoorrading betreft, zet de Nederlandse staatssecretaris in op twee onderzoeken. Het eerste onderzoek is een marktbevraging in Nederland om na te gaan of er spelers op de markt zijn die bereid zijn om in de moderne vorm van kernenergie te investeren. Verschillende Europese spelers hebben aangegeven bereid te zijn. Weldra start het tweede onderzoek, een scenariostudie die moet onderzoeken welke de meerwaarde of de rol van kernenergie in de toekomstige energiemix in Nederland kan zijn. We hebben afgesproken dat de Vlaamse overheid bij die onderzoeken betrokken wil zijn en dat we informatie willen uitwisselen.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Minister, dat klinkt heel goed, maar wat bedoelt u precies met die betrokkenheid van Vlaanderen bij de onderzoeken? Wat betekent dat concreet? Uw bevoegdheden bevinden zich slechts op het Vlaams bestuursniveau en de staatssecretaris is bevoegd voor het energiebeleid in Nederland. Wat bedoelt u concreet met die betrokkenheid bij de onderzoeken? Ik hoop dat er een echte samenwerking in het verschiet ligt, zodat we ons vanuit Vlaanderen mee kunnen scharen achter en mee kunnen genieten van eventuele nucleaire onderzoeken. Ondanks de dogma’s ten aanzien van kernenergie die bij de meeste partijen in deze commissie nog heersen, zien we het overal rondom ons gebeuren. President Macron heeft aangekondigd small modular reactors (SMR's) te zullen bouwen. Ook in het Verenigd Koninkrijk en in Nederland zien we dit gebeuren. Ik maak me zorgen dat Vlaanderen op onze buurlanden en de rest van de EU zou achterblijven. Ik zou graag wat meer informatie krijgen en hopelijk ook meer drive van u zien om daar, binnen uw bevoegdheden, zo ver mogelijk in te gaan en Vlaanderen klaar te maken voor het nucleair tijdperk dat er onmiskenbaar aankomt.
De heer Aerts heeft het woord.
Voorzitter, wat telkens opnieuw lijkt te worden vergeten, is dat de sluiting van de meeste kerncentrales sowieso was gepland. Daar is eigenlijk geen discussie over, want ze zijn te verouderd en hebben te veel scheurtjes. Er zijn nog twee centrales die mogelijk langer open kunnen blijven, maar ook daar hangt een gigantisch grote kostprijs aan vast. In functie van de verkiezingen lanceert de Franse president nu een bedrag voor kernenergie, namelijk 1 miljard euro. Hij voorziet echter ook in 29 miljard euro voor hernieuwbare energie. De kostprijs van de eventuele verlenging van die twee kerncentrales is 1 miljard euro. Daar wordt opnieuw komaf mee gemaakt, alsof het allemaal gratis zou zijn.
Mijnheer Van Rooy, ik heb u horen zeggen dat u bij het Europees front wilt aansluiten. Minister, op basis van een tweet blijkt u daar ook een voorstander van te zijn. Ik wil dat Europees front toch even in perspectief plaatsen, want het wordt gevormd door landen als Bulgarije, Roemenië, Polen en Hongarije. Dat zijn niet de meest vooruitstrevende landen tout court, laat staan op het vlak van hun energie- en klimaatbeleid. Is dat het peloton waar wij in Vlaanderen, met al onze kennis en expertise op het vlak van hernieuwbare energie, willen in zitten? Wat Groen betreft, is dat alvast niet het geval. Mijn vraag is of u effectief in een front met landen als Bulgarije, Roemenië of Hongarije naar de EU wilt trekken om de kaart van de nucleaire energie te trekken.
De heer Schiltz heeft het woord.
Voorzitter, het is evident dat een ontwikkeld land als België en een regio als Vlaanderen op innovatie in alle mogelijke technologieën moeten blijven inzetten. Het moment waarop we inzake het energiebeleid aan cherrypicking doen of denken dat het om silver bullets gaat, zorgen we voor miserie voor onszelf.
Mijnheer Van Rooy, ik denk niet dat u ons met betrekking tot kernenergie ooit al op dogma’s hebt kunnen betrappen. Op zich is het een prachtige technologie, maar er zijn grote nadelen aan de oude vorm van nucleaire energie verbonden. We hebben steevast verklaard dat we voorstanders blijven van investeringen in innovatie, in alles wat nucleair is en in andere energietoepassingen.
Mijnheer Aerts, in die zin moet ik u een beetje bijtreden. De vergelijking met Bulgarije is een beetje overtrokken, maar het gaat ook om de kosten. We moeten nagaan hoeveel schone energie we voor welk bedrag kunnen krijgen. De vraag is maar of de small modular reactors kostenefficiënt zijn en hoe ze zich tot andere energievormen verhouden.
Minister, ik verwelkom uw initiatief om met Nederland de handen in elkaar te slaan en een nuchter, realistisch, vooruitstrevend en dus duurzaam energiebeleid te blijven benaarstigen, inclusief alle mogelijke innovaties die daarbij van pas komen. Op die manier zullen we niet alleen met betrekking tot het klimaat, maar ook met betrekking tot onze economie en onze welvaart een sprong voorwaarts kunnen maken.
Minister Demir heeft het woord.
Mijnheer Schiltz, ik beaam wat u hebt gezegd. We moeten openstaan voor alle nieuwe technologieën. Ik heb gisteren Luik Natie, een bedrijf in de Haven van Antwerpen, bezocht. Ze hebben op hun site een gigantische batterij geplaatst om alle zonne- en windenergie die ze opwekken op te slaan en die energie vervolgens te gebruiken tijdens de periodes met minder zonlicht en wind. Vlaanderen is de eerste regio in de Benelux die dankzij deze technologie met een dergelijke première uitpakt.
Wat de energietransitie betreft, moeten we dan ook openstaan voor alle propere en betaalbare nieuwe technologieën. We mogen dat niet met oogkleppen bekijken en we mogen niets uitsluiten wat duurzaam is, betaalbaar is en ervoor zorgt dat er op elk moment elektriciteit beschikbaar is. Dat is een belangrijk gegeven.
Mijnheer Aerts, u verwijst naar Polen en Bulgarije, maar Nederland, Frankrijk en Finland zijn heel ambitieus op het vlak van de duurzaamheid en de klimaattransitie en werken ook met kernenergie. Zweden kiest resoluut voor hernieuwbare energie en kernenergie. Nederland onderzoekt dit denkspoor.
Mijnheer Van Rooy, u weet dat deze bevoegdheid voorlopig niet Vlaams is. Ik probeer de lijn met onze noorderburen, die met die scenariostudie zijn gestart, kort te houden, zodat we elkaar op de hoogte houden en informatie uitwisselen. We kijken mee wat mogelijk is en wat de meerwaarde en de rol van kernenergie in de toekomstige energiemix is, zodat we die informatie hebben. Als we ooit de bevoegdheid hebben, zal het dan hopelijk snel gaan. Misschien gebeurt dat in 2024. Ik probeer alle opties open te houden, want we hebben niet veel tijd meer en 2050 is niet veraf meer. De CO2-uitstoot moet naar beneden en dat betekent dat we niets kunnen uitsluiten.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Ik ben natuurlijk een voorstander van kernenergie, niet omdat de CO2-uitstoot zo drastisch en snel naar beneden moet, maar omdat het onmiskenbaar de efficiëntste en betrouwbaarste manier is om energie op te wekken. Ik lees wat wetenschappers, kernfysici en specialisten schrijven over de laagste impact op het milieu. Als ik hoor wat de impact is van zonnepanelen, windmolens en batterijen op het milieu en welke grondstoffen en welk energieverbruik nodig is om dat allemaal te ontwikkelen of te vervangen als het versleten is, is dat een gigantisch probleem. Wat een kernfysicus als Nathal Severijns van de KU Leuven daarover zegt, kunnen we lezen. Een kernfysicus als Hamid Ait Abderrahim, die Algerijnse roots heeft, stelt heel duidelijk dat we het probleem van het kernafval kunnen oplossen en dat de impact van kernenergie op de planeet gewoonweg het kleinst is. Dat is eenvoudige fysica. Ik ben geen industrieel ingenieur, maar ik beroep me graag op de echte specialisten. Ik begrijp niet hoe de tegenstand tegen kernenergie in deze commissie blijft heersen.
Mijnheer Aerts, Groen wil zich niet scharen achter landen als Polen en Hongarije, maar wel achter een land als Duitsland, waar de bruinkoolcentrales ten gevolge van het anti-kernenergiedogma welig tieren en waar nu enorm veel CO2 in de lucht wordt gespuwd, net zoals de Federale Regering met de gascentrales zal doen. Is dat dan uw toekomstig model? De energiearmoede in Duitsland is enorm.
Mijnheer Schiltz, er is trouwens een silver bullet. U moet gewoon naar China kijken. Binnen dit en twintig jaar zullen de thoriumcentrales er zijn. Dat is de silver bullet en de heilige graal. Ik zeg dat niet alleen. Ook de kernfysici stellen dat de heilige graal er zit aan te komen. We moeten nog even geduld hebben, waarschijnlijk nog ongeveer twintig jaar, maar dat kan er nog wel vanaf. Dan zullen we zien.
Dan zullen we zien, dan zal iedereen met wat gezond verstand lachen met al die zonnepanelen en windmolens die ondertussen worden geplaatst. Die thoriumcentrales zijn de Heilige Graal, die wel de lusten van kernenergie heeft maar niet de lasten die er vandaag helaas nog wel zijn. Daar moeten wij gewoon op inzetten en dan komt het allemaal vanzelf in orde.
De vraag om uitleg is afgehandeld.