Verslag vergadering Commissie voor Wonen en Onroerend Erfgoed
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
Mevrouw Smeyers heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega's, de Visitatieraad van de sociale huisvestingsmaatschappijen (SHM's) gaat na hoe goed, of hoe slecht, ze de hun opgelegde taken vervullen. Wat functioneert naar behoren, wat kan beter, moet er worden geremedieerd? In se is het prestatiemeetsysteem een instrument voor zelfsturing voor SHM’s. Daarnaast vormt de prestatiebeoordeling de basis voor de erkenning als SHM. De visitaties zelf verlopen steeds volgens een vast draaiboek en vertrekken vanuit een aantal omgevings-, effect- en prestatie-indicatoren, opgenomen in een databank. SHM's hebben toegang tot deze prestatiedatabank.
In overleg met de SHM moet de visitatiecommissie het precieze visitatiemoment vastleggen. In principe gebeurt dat uiterlijk drie maanden voor elke visitatie. De tweede visitatie volgt in principe zes jaar na de eerste visitatie. Na een eerste, volledig afgewerkte visitatieronde keurde voormalig minister van Wonen Liesbeth Homans de planning van de tweede visitatieronde goed. Deze tweede ronde startte in oktober 2017 en loopt in principe tot juni 2022.
We moeten elkaar niet zeggen dat de coronacrisis heel het maatschappelijke weefsel en alle mogelijke planningen in de war heeft gestuurd, en dat is hier niet anders. Precies door deze crisis hebben een aantal visitaties wellicht niet kunnen plaatsvinden en is er waarschijnlijk een achterstand opgetreden bij de uitvoering van de visitaties. Daarenboven zal de eengemaakte woonactor, het samensmelten van de SHM’s en sociale verhuurkantoren (SVK's) tot één slagkrachtige en performante woonmaatschappij, uiterlijk tegen 1 januari 2023, ook nog energie vergen en deze visitaties misschien vertragen.
Minister, is het nog zinvol om een nieuwe visitatieronde te houden? Heeft corona het vooropgestelde tijdspad voor de visitaties effectief in het gedrang gebracht? Is mijn vermoeden correct? Zo ja, voor hoeveel visitaties was dit het geval?
Wilt u een inhaalbeweging doen of denkt u veeleer aan een versnelde procedure?
In welke mate heeft de komst van de eengemaakte woonactor tegen 1 januari 2023 zijn repercussies op de visitaties?
Kunt u de SHM’s in verband met deze visitaties wat duidelijkheid verschaffen zodat zij zich hierop terdege kunnen voorbereiden?
Minister Diependaele heeft het woord.
Mevrouw Smeyers, dank u wel voor de vragen. Ik ga uw eerste en tweede vraag en uw derde en vierde vraag samen nemen.
Bij de eerste coronagolf werden vijf visitaties die gepland waren in het voorjaar van 2020, uitgesteld naar een latere datum, waardoor ook de daaropvolgende visitaties moesten worden herschikt. Dat betekent dat de coronapandemie in de praktijk voor niet meer dan een halfjaar vertraging inzake de prestatiebeoordelingen zal hebben gezorgd. Op de anderhalf jaar pandemie lijkt mij dat mee te vallen.
De vorming van woonmaatschappijen brengt in de praktijk bijna overal een of meerdere herstructureringsoperaties mee. In de mate dat de SHM’s zich al concreet en grondig hebben voorbereid op die herstructureringen en een concreet plan hebben waarmee ze zich voor einde december 2022 kunnen omvormen tot een woonmaatschappij, kan ik mij voorstellen dat een prestatiebeoordeling door een visitatiecommissie niet altijd opportuun zal zijn.
De visitatie is immers een momentum waarmee men de prestaties van de SHM in de verf wenst te zetten voor de buitenwereld. Daarbij wil iedereen graag zijn beste beentje voorzetten, en dat vergt in de praktijk vaak een goede voorbereiding. Een visitatie vindt bovendien maar elke zes jaar plaats, waardoor ook vaak een deel van het personeel de visitatiemethodiek nog niet heeft ervaren en zich daarop nog moet voorbereiden.
Op dit moment is het voor mij van prioritair belang dat iedereen die betrokken is bij de werking van SVK’s en SHM’s zich kan focussen op enerzijds zijn reguliere werking om de beoogde groei van het sociale huuraanbod te realiseren en anderzijds op de omvorming tot woonmaatschappij, zodat we ook sneller de vruchten kunnen plukken van deze hervorming.
Tegelijk wil ik benadrukken dat het afleggen van verantwoording over de prestaties voor mij erg belangrijk blijft. SHM’s opereren immers op basis van financiering vanwege het Vlaamse Gewest. Vanuit dat oogpunt is verantwoording natuurlijk essentieel. Daar zijn we het allemaal over eens.
Bovendien kan het net erg nuttig zijn dat de partijen die betrokken zijn bij een herstructureringsoperatie in het kader van de vorming van een woonmaatschappij via een visitatierapport een objectief beeld hebben van de prestaties van de SHM, zodat ook rekening kan worden gehouden met sterke en mogelijk minder sterke punten bij de opmaak van het nieuwe ondernemingsplan van de woonmaatschappij.
Vanuit de ambitie om deze invalshoeken te verzoenen, zal in 2022 op de volgende manier gewerkt worden. Concreet zullen de geplande visitaties in principe doorgaan, maar zal ik pragmatisch omspringen met vragen om visitaties op te schorten. Ik zal mij hierbij baseren op een advies van de voorzitter van de Visitatieraad.
Een belangrijk element dat hierbij in overweging zal worden genomen is de vraag of de SHM voldoende kan aantonen dat het proces om tot woonmaatschappij te komen op korte termijn gepland wordt en al voldoende concreet is. Ik wees ook al op het belang dat visitatierapporten kunnen spelen om het operationele plan voor de woonmaatschappij concreet vorm te geven. Daarom lijkt het mij essentieel dat de andere bij de herstructurering betrokken SHM’s geen bezwaar maken tegen een eventueel uitstel van de visitatie.
Tenslotte wil ik ook benadrukken dat het visitatieproces ook voor de Visitatieraad een intensieve voorbereiding vergt. Daarom worden er steeds minstens drie maanden voor de visitatiedagen concrete afspraken gemaakt met de betrokken SHM over de werkwijze, de timing en de documenten die daarvoor voorafgaandelijk worden bezorgd. Zodra dit voorbereidende traject is gestart, zal ik met andere woorden geen uitstel meer toestaan.
Mevrouw Smeyers heeft het woord.
Minister, dank u wel voor uw antwoord. Ik moet het niet herhalen. Het was duidelijk. U zegt dat het de bedoeling is dat u pragmatisch omspringt met de data van de visitaties die al lopen en ook met uitstel, net om heel die vorming en de procedure van de nieuwe woonmaatschappij niet in het gedrang te brengen. Ik denk dat dat heel logisch is en een heel realistische kijk op heel de procedure van visitatie, controle en reguleringssysteem van de huisvestingsmaatschappijen. Dank u om daar duidelijkheid in te verschaffen.
De tijd en energie die de huisvestingsmaatschappijen nu steken in die hervorming en in het streven naar die eengemaakte woonactor, zal op lange termijn renderen, net zoals een visitatie rendeert. Het traject naar de woonmaatschappij is op zich al een soort monitoring van de activiteiten en de werking van een huisvestingsmaatschappij.
U doet er goed aan om daar waar mogelijk er pragmatisch mee om te gaan zodat de huisvestingsmaatschappijen hun focus op de eengemaakte woonactor kunnen leggen. Dank u wel.
De heer Veys heeft het woord.
De huisvestingsmaatschappij waarvan ik voorzitter ben, komt binnenkort aan de beurt voor visitatie. Ik kijk daar zeker naar uit. Ik heb daar nog wat vragen bij.
Laat ons al eens vooruitkijken. Vanaf 1 januari 2023 moet de fusie een feit zijn. Hoe gaan de visitaties van dan af gebeuren? Vandaag is dat bij de SHM’s en de SVK’s. Is dat dan een dubbele ronde of gaan we naar een geïntegreerd iets? Dat interesseert onze fractie wel. Wij merken dat in heel veel gemeenteraden de werkgebieden worden afgeklopt, maar wanneer kunnen we werken aan dat inhoudelijk verhaal over hoe die woonmaatschappij beter wordt voor huurders en kandidaat-huurders? Dat zijn toch zaken waar men zeer veel belang aan hecht in de visitatierondes. Hoe zullen die visitaties vanaf 1 januari 2023 in hun werk gaan?
Minister, het is een goede zaak dat u pragmatisch akkoord kunt gaan met een opschorting, gezien de omstandigheden, als de maatschappij in stukken moet worden gebroken om te fuseren met andere. Dat is een heel goede pragmatiek.
Recent is er in West-Vlaanderen afscheid genomen van een aantal directeurs van bepaalde SHM's. Ik kan me inbeelden dat heel veel SHM’s even wachten met een nieuwe directeur aan te stellen aangezien de fusies nog onduidelijk zijn. Op welke manier heeft dat een impact? Is dat een verzachtende omstandigheid om daar pragmatisch mee om te gaan? De rol van een directeur in een SHM is toch wel belangrijk, zeker als er een visitatie komt. Het is misschien een detailvraag, maar op het terrein leeft dat.
Minister Diependaele heeft het woord.
Dank u wel, mevrouw Smeyers. We zijn het natuurlijk helemaal eens.
Mijnheer Veys, uw bijkomende vragen zijn zeer terecht. We moeten dat nog verder bekijken. Wat er vanaf 1 januari 2023 gebeurt, moeten we eens naast elkaar leggen. De verhouding tussen visitatie en toezicht zal een nieuwe combinatie vergen, en daar moeten we nog eens naar kijken.
Uw vraag met betrekking tot de directeurs begrijp ik natuurlijk wel. Dat zal een grote impact hebben, maar ik denk dat we de totaliteit moeten bekijken. U mag het me niet kwalijk nemen, maar ik kan nu niet zeggen hoe we, als er binnen zoveel maanden een nieuwe directeur is, daarmee omgaan. We zullen moeten kijken hoe dat in zijn totaliteit binnen de huisvestingsmaatschappij precies verloopt.
De vraag om uitleg is afgehandeld.