Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking en Toerisme
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
De heer Vanlouwe heeft het woord.
De status van Noord-Ierland vormde een heikel punt tijdens de Brexitonderhandelingen tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk (VK). De huidige regeling is vastgelegd in het zogenaamd Protocol. De uitvoering en implementatie van het Protocol heeft reeds voor vele problemen en strubbelingen gezorgd. Het VK heeft ook verschillende keren opgeroepen tot een heronderhandeling of herziening. Brits minister David Frost verklaarde recent, eind juli, dat er moet worden overgegaan tot een “substantiële herziening” van dat Protocol.
Belangrijk is dat hij deze keer ook een document publiceerde met verschillende voorstellen voor aanpassingen, met als meest opvallende: ten eerste het elimineren van alle douanecontroles op goederen die Noord-Ierland binnenkomen via Groot-Brittannië; ten tweede het beëindigen van de rol van EU-instellingen bij de handhaving van het Protocol; ten derde de introductie van een zogenaamd duaal regelgevend regime – dat wil zeggen de mogelijkheid voor goederen om vrij in Noord-Ierland te circuleren bij naleving van ofwel EU- ofwel Britse normen.
De Europese Unie, bij monde van Eurocommissaris Maroš Šefcovic, reageerde door te stellen dat een heronderhandeling niet aan de orde is, maar gaf aan wel bereid te zijn te zoeken naar flexibele en pragmatische oplossingen. Toch lijkt het VK hier wel op aan te dringen. Verschillende Britse politici verwijzen daarbij naar het ontwrichtende effect dat het huidige Protocol heeft op de Noord-Ierse samenleving. We weten allemaal hoe gespannen de situatie daar in het verleden was. Dat kan snel aanleiding geven tot bijkomende problemen. We hopen dat het nooit aanleiding geeft tot een heropflakkering van het geweld.
Gelet op deze ontwikkelingen had ik graag een antwoord op de volgende vragen.
Minister-president, hoe evalueert u de huidige uitvoering van het Noord-Ierse Protocol? Zijn er nog problemen? Ondervinden bijvoorbeeld Vlaamse bedrijven die exporteren naar Noord-Ierland hier problemen?
Wat is uw standpunt over een mogelijke heronderhandeling van het Protocol?
Wat is uw standpunt over de drie voorstellen die de Britse minister Frost heeft geformuleerd?
Hoe staat u tegenover de zorgwekkende berichten dat het Protocol het precaire evenwicht in de Noord-Ierse samenleving zou ontwrichten?
Hebt u weet van initiatieven van de Europese Commissie om te zoeken naar flexibele en pragmatische oplossingen? Wat zouden zulke oplossingen kunnen zijn?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Hoe evalueer ik de uitvoer van dat Protocol? Het Iers Protocol wordt voorlopig voor het grootste deel op een correcte manier uitgevoerd. Het is in het belang van alle betrokken partijen – de EU, het Verenigd Koninkrijk én Noord-Ierland – om loyaal uitvoering te geven aan de volledige tekst van het Protocol. Vanuit Vlaanderen hebben we daar altijd bij onze partners op aangedrongen.
Op dit moment krijgen we geen signalen van onze bedrijven dat zij grote hinder ondervinden van de werking van het Protocol. Het grootste deel van onze handelsstromen richting het Verenigd Koninkrijk gaat ook niet via Noord-Ierland.
Wat is het standpunt over een mogelijke heronderhandeling? Het Iers Protocol maakt integraal deel uit van het zogenoemde terugtrekkingsakkoord. Dat akkoord is een internationaal verdrag dat door zowel de EU als het VK juridisch volledig moet worden uitgevoerd. Een heronderhandeling van het terugtrekkingsakkoord en het daarin vervatte Iers Protocol is voor de Vlaamse Regering niet aan de orde. Het is immers mogelijk om praktische oplossingen te vinden binnen het kader van het huidige Protocol. Onze focus ligt dan ook op het identificeren van praktische en flexibele oplossingen die een antwoord kunnen bieden op de uitdagingen waar de Noord-Ierse burgers en bedrijven mee kampen.
U had het ook over de drie voorstellen van minister Frost. Voor Vlaanderen moet elke oplossing de tekst van het Protocol en de daarin gevonden evenwichten respecteren. De Britse voorstellen uit de ‘Command Paper’ vormen een verschuiving in vergelijking met het eerdere Britse standpunt met betrekking tot het Iers Protocol. Tijdens de zomer hebben we de Britse regering de kans gegeven om deze meer in detail toe te lichten. Bepaalde onderdelen van de voorstellen lijken na een eerste lezing alleszins in de richting te gaan van een heronderhandeling, bijvoorbeeld op het vlak van douane, sanitaire en fytosanitaire controles, btw en staatssteun.
Dan zijn er de zorgwekkende berichten over de door het Protocol veroorzaakte ontwrichting van het evenwicht. Ik maak mij uiteraard zorgen over een mogelijke ontwrichting van de Noord-Ierse samenleving. Mijn diensten hebben de voorbije maanden meermaals contact gehad met Noord-Ierse vertegenwoordigers om een beter zicht te krijgen op de situatie ter plaatse.
Ik sta volledig achter de initiatieven van de Europese Commissie om zich ter plaatse te gaan vergewissen van de bezorgdheden en verzuchtingen van de lokale burgers en bedrijven. Dat is essentieel bij het zoeken naar oplossingen die iedere partij ten goede komen. Zo heeft Europees vicevoorzitter Maroš Šefcovic begin september een bezoek gebracht aan de lokale gemeenschap in Noord-Ierland. Deze dialoog is bijzonder constructief verlopen en zal ongetwijfeld een invloed hebben op de voorstellen die de EU de komende weken zal formuleren om tot een duurzame oplossing te komen.
U vroeg of ik weet heb van initiatieven van de Europese Commissie. De Europese Commissie is momenteel een pakket aan het voorbereiden van mogelijke oplossingen. Dat pakket zal in detail worden besproken tussen de lidstaten in de komende weken, en nadien worden overgemaakt aan de Britse regering. Vlaanderen zal uiteraard betrokken worden bij de bespreking van deze maatregelen.
Ik ga vandaag geen voorafname doen op wat het pakket precies zal inhouden, aangezien dit nog het voorwerp vormt van gevoelige besprekingen tussen de EU-partners onderling. Dat zou de onderhandelingspositie van de EU met het Verenigd Koninkrijk ondermijnen. De centrale doelstelling van de EU blijft het verzekeren van de stabiliteit op het Ierse eiland met respect voor de Europese eengemaakte markt.
De heer Vanlouwe heeft het woord.
Bedankt voor uw uitvoerige antwoord. U weet natuurlijk dat alles ook gelinkt is aan de naleving van de vredesakkoorden, het Goedevrijdagakkoord. Wanneer het Protocol onderuit wordt gehaald, zou dat mogelijk zelfs een impact hebben op dat Goedevrijdagakkoord.
Ik vind het heel positief dat Vlaanderen achter de initiatieven van de Europese Commissie staat om ter plaatse te luisteren naar de bezorgdheden van de inwoners en ook de bedrijven. Het blijft een goede zaak dat onze bedrijven zelf voorlopig geen nadelen ondervinden omdat er amper via Noord-Ierland wordt geëxporteerd.
Ik had wel een heel specifieke vraag. (Het geluid van Karl Vanlouwe valt weg.)
Collega Vanlouwe, u bent een tijdje weggevallen. Kunt u misschien even de essentie herhalen?
Ik wilde zeggen dat, als de Europese Unie niet wil meewerken aan een nieuwe situatie, het Verenigd Koninkrijk stelt dat het artikel 16 van het Brexitakkoord zal inroepen. Hiermee kunnen beide partijen in uitzonderlijke omstandigheden de afspraken voor Noord-Ierland wijzigen. Bent u daarvan op de hoogte, en wat is eventueel uw reactie daarop?
Er is nog een tweede element dat ik ter sprake wilde brengen. De Brexit, en dus eigenlijk ook Noord-Ierland, kwam niet ter sprake in de State of the Union van Commissievoorzitter von der Leyen, wat mij toch enigszins verontrust. We hebben er vier jaar de gevolgen van moeten dragen. Het zijn lange onderhandelingen geweest, en dan had ik zo de indruk dat men die bladzijde gewoon wil omdraaien, terwijl er natuurlijk nog heel wat gevolgen zijn. Wat is uw standpunt daarover? Moet de Europese Commissie daar de nodige aandacht aan geven, en op welke manier kan Vlaanderen daartoe bijdragen?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Wat de dreiging van de Britten betreft: in de internationale politiek wordt er vaak met van alles gedreigd, maar ik denk dat we ons bij de feiten moeten houden. De soep wordt meestal niet zo heet gegeten als ze wordt opgediend. Dus ik zou dat willen overlaten aan de mensen die zich met die onderhandelingen bezighouden. Die zullen dat wel op een goede manier inschatten.
Ik denk dat je aan de State of the Union van mevrouw von der Leyen consequenties vasthangt die wat vergezocht zijn. Ik merk en ik zie dat de Europese Commissie de zaken in Noord-Ierland op de voet volgt, wat dat betreft. Het is niet omdat er geen passage van de State of the Union aan gewijd is … Er is al een commissaris ter plaatse geweest, die zaken worden opgevolgd. Dus ik zou daar geen conclusies aan vasthangen. Op dat vlak ben ik ervan overtuigd dat de Europese Commissie werk maakt van het correct uitvoeren van dat verdrag.
De heer Vanlouwe heeft het woord.
Dank u wel.
De vraag om uitleg is afgehandeld.